Bugün itibariyle 50. yılıdır. Tam 50 yıl önce bugün (kendi evinde) izleyici ile buluştu. Küresel çapta bir fobi yarattı. Ve aynı zamanda da ilk 'yaz blockbusterı' oldu. Öyle ki JAWS öncesi yaz ayları, sinema salonları için ölü sezon anlamına geliyordu. Başlangıçta filmin yaz ayında vizyona girmesi planlanmamıştı bile. Ama yapım sırasında yaşanan türlü zorluklar çekim takvimini uzattığından vizyon tarihi 1975 yazı'na sarktı. Yönetmeni Steven Spielberg, film vizyona girdiğinde daha 28 yaşındaydı.

Jaws çok büyük ölçüde gerçek mekanda çekilmeseydi eğer, şüphesiz bu çapta aksiliklerin hiçbiri olmayacak (örneğin köpekbalığı saldırısı sahneleri stüdyoda,havuzlarda çekilir diye prodüksiyonun başında tatlı suya göre yapılmış maketlerin tuzlu suda sıklıkla arızalanması gibi), haliyle yapım süreci de uzamayacak, bütçesi şişmeyecek; ama yarım asırdır kendinden söz ettiren böylesi bir klasiğe de kesinlikle dönüşemeyecekti. Gerçek mekanda yapma ısrarı, yönetmen genç Spielberg ve yapım tasarımcısı Joe Alves sayesindedir. Zaten Steven Spielberg'ün profesyonel kariyerindeki ilk uzun metraj yönetmenlik denemesi olan, 1971 tarihli, yol gerilimi türündeki, televizyon filmi Duel'da gerçek mekanlarda ve gerçek araçlarla çekilmişti. özellikle araba içi ve araba takip sahnelerinde arka projeksiyon ya da ön projeksiyon teknikleriyle stüdyo içinde çekim yapmak o yıllarda oldukça yaygın olmasına karşın Spielberg, o filminde de kasıtlı olarak bundan uzak durmuştu.

Tekrar Jaws filmine dönersek, eklemeden olmaz, John Williams score, bunu unutmak mümkün mü?!

Listesinin başında özellikle 1993 tarihli Jurassic Park filminden beri hiç değişmeyen Steven Spielberg var. Spielberg bugüne dek yönetmenliğini yaptığı 30'dan fazla filmiyle (birçoğunun da aynı zamanda yapımcıları arasındadır) toplamda, dünya çapında 10.8 milyar dolarlık bir hasılat elde etti. Buna başkaları tarafından yönetilen ama prodüktörlüğünde yer aldığı diğer filmler de eklenecek olursa, o zaman rakam 26 milyar doları bulur. Ancak liste, yalnızca yönetmeni olduğu filmlerin hasılatına göredir. Sanılmasın ki gişede başarısızlığa uğradığı hiç filmi yok. Elbette var. Gel gelelim bu, onu tahtından edebilmiş değil.

Steven Spielberg'ü, yönetmen olarak 9 film ve toplamda 8.76 milyar dolarlık hasılatla James Cameron takip etmekte. Avatar Fire and Ash (2025) zirvenin değişip değişmeyeceği konusunda esas belirleyici olacak.

görsel

görsel

görsel

En kötüden en iyiye doğru filmlerini sıralayacak olursam durum şu şekil;

09. Piranha II The Spawnin (1982)
08. True Lies (1994)
07. The ABYSS (1989)
06. Avatar the way of Water (2022)
05. Aliens (1986)
04. Avatar (2009)
03. The Terminator (1984)
02. Titanic (1997)
01. Terminator 2 judgment day (1991)

görsel

görsel

görsel

görsel
görsel

1921 anayasası'nda en büyük idari birim yine bugün olduğu gibi vilayetti. Deniyor ki; Türkiye, coğrafi durum ve ekonomik ilişkiler açısından vilayetlere ayrılmıştır. Vilayetler kazalara, kazalar da nahiyelere bölünmüştür. Ancak bugünkü pek çok il, henüz 1923'ten önce il statüsünü kazanmamıştı, en eski tarihi şehirlere bağlı, kaza ve/veya sancaklardı çoğu. Özerklik ise vilayetlere ve nahiyelere idi. Yani ülkedeki tüm vilayetlerin yerel işlerde özerk olduğu kabul ediliyordu 1921 anayasası ile. Kendilerine devredilen yerel işlerin de neler olduğu tek tek sıralanmış. Yoksa 1921 anayasası'nda bir kesime, misal Kürdler'e, ayrı-özel bir statü ve imtiyaz yok.Otonom Kürdistan/Kürd otonomisi ile self determinasyon Sevr (Sevres)'de vardı.

Zaten 1921 anayasası kabul edildikten 1.5 ay sonra Koçgiri ayaklanması çıktı ve isyancılar Ankara'dan Sevr (Sevres) gereği Kürd çoğunluklu bölgelerde özerklik ilan etmesini talep ettiler.Ankara reddetti ve isyan çok sert bir şekilde bastırıldı. Bakın bu, millî mücadele döneminde, 1921'de oluyor. 1921 anayasasında Kürdler'e otonomi vardıysa, neden Koçgiri ayaklanması çıktı 1.5 ay sonra ve ayrılıkçılar, Ankara'dan, otonom Kürdistan talep ettiler?!!!

Bu kadarla da değil. 1921 anayasasında yerel yönetimler (vilayet ve nahiye) yerel işlerde özerkliğe sahip deniliyor; ama bu, yasama (kanun yapma) yetkisini kapsamıyor. Çünkü kanun yapma yetkisi sadece ulusal meclise, yani Büyük Millet Meclisi'ne/Ankara hükümetine ait 1921 anayasasına göre. Yerel yönetimlere tanınan özerklik kendilerine bırakılan yerel konulardaki idari bir özerkliktir. Kanun yapamıyorlar. Düzenleyici karar alma yetkisiyle sınırlı. Bu hiçbir şekilde federalizm ya da otonom Kürdistan değil o yüzden.

1924 anayasasına geldiğimizde ise yerel yönetimlerin özerk olduğu yazmaz artık. Çünkü 1921 bir Millî Mücadele anayasasıydı, yerel güce ihtiyaç vardı. Ama 1924'te sınırlar tamamen olmasa da çok büyük ölçüde çizilmiş, kesinleşmişti. Ve misal Konya vilayetinin yüzölçümü küçülüyor. Neden?! Çünkü ülkenin yüzölçümü imparatorluk dönemiyle aynı değil. Haliyle o zamana kadar Konya'nın kazası ve/veya sancağı (ilçesi) olan Isparta, Burdur, Niğde ve Antalya gibi yerler Cumhuriyet ile başlı başına il (vilayet) oluyor. (Karaman ise çok daha yakın bir tarihte il oldu.) Yeni kentler, yeni illerle eski vilayetlerin yüzölçümleri küçülmeye başladığı için 1921 anayasası'ndaki idari özerklik gereklilikleri yavaş yavaş ortadan kalkmış oluyor. 1924 anayasasında böylece yerel yönetimler daha çok merkeze bağlı hale geliyorlar. Diğer yandan da Fransa (dönemin Üçüncü Cumhuriyet Fransa'sı) ve Polonya gibi ülkelerden ilham alınıldı, güçlü bir merkezi yönetim kurma yoluna gidildi. Bunun da sebebi Cumhuriyet'e ve onun reformlarına karşı yerelde meydana gelebilecek isyanların önüne geçebilmek, merkezden atanan Valilerin yetkileri arttırılıyor.

Olması gereken şu, bu anayasadaki anlamıyla Türk;
1. "Etnik Türk": Ülke içinde ve dışında ana dili Türkçe olan/Türkî (kökenli),
2. "Vatandaşlık bakımından Türk": Hangi dilden, dinden, mezhepten, ırktan ve etnik kökenden olursa olsun ayrım gözetmeksizin Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlığına sahip bulunan,
3. "Türk milleti": Cumhuriyeti kuran Türkiye'nin bütün halkı/Türkiye Cumhuriyeti toplumu.

Olabilecek; "Cumhuriyetin dili Türkçe'dir. Tüm vatandaşların bu dili bilme yükümlülüğü ve kullanma hakkı vardır. Ayrıca anayasa yerel-bölgesel dilleri de özel önlemlerle korur ve destekler..." Bundan fazlası olanaksızdır

1921 Kars Antlaşması, 1923 Lozan Barış Antlaşması, 1926 Ankara Antlaşması, 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ve 1939 Hatay plebisitisi ile çizilen ulusal sınırlar, egemenlik ve yaşam alanlarından geri adım atıldığı takdirde vay ki vay...

Yönetmenliğini yaptığı uzun-metraj anlatı filmlerini en kötüden en iyiye doğru sıralayacak olursam durum şu şekil;

26. Boxcar Bertha (1972)
25. New York New York (1977)
24. Who's That Knocking at My Door (1967)
23. The King of Comedy (1982)
22. Alice dosen't live here anymore (1974)
21. Silence (2016)
20. Gangs of New York (2002)
19. Bringing out the dead (1999)
18. Mean Streets (1973)
17. Kundun (1997)
16. The Last Temptation of Christ (1988)
15. After Hours (1985)
14. The color of money (1986)
13. Hugo (2011)
12. Cape Fear (1991)
11. Shutter island (2010)
10. The Age of innocence (1993)
09. Casino (1995)
08. The irishman (2019)
07. Raging Bull (1980)
06. The wolf of wall street (2013)
05. Killers of the Flower Moon (2023)
04. The departed (2006)
03. Taxi Driver (1976)
02. Goodfellas (1990)
01. The Aviator (2004)

Star Wars filmlerini en kötüden en iyiye doğru sıralayacak olursam durum şu şekil;

11. Solo A Star Wars Story (2018)
10. Star Wars the rise of skywalker (2019)
09. Star Wars Episode ii Attack of the Clones (2002)
08. star Wars episode vi Return of the Jedi (1983)
07. Star Wars The Force Awakens (2015)
06. Star Wars the Last Jedi (2017)
05. Star Wars Episode iii Revenge of the Sith (2005)
04. Rogue one a star Wars Story (2016)
03. Star Wars Episode i The Phantom Menace (1999)
02. star Wars episode v The Empire Strikes Back (1980)
01. Star Wars episode iv A New Hope (1977)

Bu filmin sorunu yukarıdaki yorumlardan da anlaşıldığı üzere eş ve baba Jack Torrence'ın oğlu ile karısını sonunda neden öldürmeye çalıştığını yeterince iyi gerekçelendirememesi.

Yaşananlar kabin humması/şiddetli kış yüzünden dış dünyadan izole olmanın getirdiği bunalımdan kaynaklanmıyordu, bu sadece buz dağının görünen kısmıydı. Görünmeyen kısmı ise şuydu; yerlileri zorla çıkartarak eski bir Kızılderili mezarlığı üzerine inşaa edilmiş overlook hotel, aslında lanetli, şeytani/perili bir yer. Otelin tarihinde filmde anlatılandan daha fazla ölüm, cinayet vardı. Jack ve Danny, en sonunda da wendy'nin gördükleri halüsinasyon değil, doğa-üstü şeylerdi.

Geçmişinde alkol sorunu ve içtiğinde de şiddet sergileyen biri olan, bu yüzden öğretmenlik diploması iptal edilmiş, aynı zamanda da "yazar tıkanıklığı" sorunu yaşayan Jack, yavaş yavaş oteli mesken edinmiş kötücül hayaletlerin, overlook'un eski sakinlerinin ölü kalmaya alışamamış, huzura kavuşmamış ruhlarının kontrolü altına girdi. Danny'nin doğuştan gelen psişik yeteneği, elinde olmadan bu şeytani mekanı daha da güçlendirir, hayaletleri giderek daha görünür/hissedilir kılmaya başlar. Danny otelden asla ayrılmamalı ve acı içinde öldürülmeli ki çocuktaki "parıltı", oteldeki ruhları ölü olmanın sonsuz ızdıraplarından kurtarabilsin. Bu Stephen King romanının aksine Stanley Kubrick'in uyarlama filminde bir türlü tam olarak aydınlatılamıyor. Hele son karedeki fotoğrafla, Jack'in "yeniden doğuş" iması hikaye ile daha da alakasız.

Filmde Jack, Overlook hotel'de değil de, başka bir mekanda kışın kapalı kalsa yine cinnet geçirecek gibi duruyor. Oysa Overlook hotel'in kendisi ve buradaki "varlıklar" yüzünden deliliğin eşiğine geldi.

Yani The Amityville Horror ile aynı...

En kötüden en iyiye doğru filmlerini sıralayacak olursam durum şu şekil;

13. Fear and Desire (1952)
12. Killer s Kiss (1955)
11. Dr. Strangelove or: How i Learned to Stop Worrying and Love the Bomb (1964)
10. Lolita (1962)
09. The Killing (1956)
08. Spartacus (1960)
07. Full Metal Jacket (1987)
06. The Shining (1980)
05. Eyes Wide Shut (1999)
04. Barry Lyndon (1975)
03. Paths of Glory (1957)
02. A Clockwork Orange (1971)
01. 2001 A Space Odyssey (1968)

görsel

tımarhane. Ne kadar engellersen benzer cümleleri kuran bir başka troll hesap bir bakmışsın yazar yapılıvermiş. O yüzden engellesen de hemen bir muadili peydah oluyor. Tükendim. Boykot amaçlı hesabımı kapattım, tüm entry'lerimi gizledim ve buraya geldim. Akıl sağlığımı korumalıydım. Umarım attan inip eşeğe binmişim gibi olmaz!! Şaka şaka, burada rahatsız olacağımı hiç sanmıyorum, troll, operasyon evlatları her yerde var, farkındayım. Ama X (Twitter), tiktok ve ekşi'deki kadar leşini bir başka yerde göreceğimi hiç sanmıyorum. Kafam rahat. Huzur uludağ sözlükte, yani öyle umuyorum. Gündem ve ülke siyasetinden kendimi burada elimden geldiğince soyutlamaya çalışacağım, hakkımda hayırlısı...

En kötüden en iyiye doğru filmlerini sıralayacak olursam durum şu şekil;

29. G.i. Jane (1997)
28. Someone to Watch Over Me (1987)
27. Legend (1985)
26. Exodus Gods and Kings (2014)
25. Robin Hood (2010)
24. The Counselor (2013)
23. Black Rain (1989)
22. A good year (2006)
21. White Squall (1996)
20. House of Gucci (2021)
19. Alien covenant (2017)
18. Hannibal (2001)
17. Body of Lies (2008)
16. Napoleon (2023)
15. 1492 Conquest of Paradise (1992)
14. Matchstick Men (2003)
13. Gladiator 2 (2024)
12. Prometheus (2012)
11. All the Many in the World (2017)
10. Black Hawk Down (2001)
09. Kingdom of Heaven (2005)
08. The Duellists (1977)
07. The Last Duel (2021)
06. Thelma and Louise (1991)
05. The Martian (2015)
04. American Gangster (2007)
03. Gladiator (2000)
02. Alien (1979)
01. Blade Runner (1982)