bugün

zaza, zaza dilinde dimli olarak gecer. dimliler kurtlerin 5 kolundan biridir. turkiye sinirlari icerisinde yogunluklu olarak diyarbakir, adiyaman, tunceli, erzincan, sivas ve sanliurfa da yasarlar.
gorebildigim kadarıyla, dersim, varto gibi yorelerin alevi kokenli zazalari gayet de gonul rahatligiyla, bir kurt milliyetcisi orgut olan pkk saflarinda yer almaktalar. demek ki "kurt" olup olmadiklari biraz da subjektif ve duruma gore degismekte. ama elazig'in, bingol'un sunni zazalari da gayet rahat mhp militani olabiliyor. mezhebin etnisiteden daha belirleryici oldugu durumlardan biri galiba.
çoğu kişinin 'ben aşiret çocuğuyam haa' diyerek savundukları aşiretlerden yalnızca biri.
özellikle tunceli ve çevresinde yaşayan kürt kökenli insanlardır. bu gün bu insanların kürt olup olmadığı siyasi bir nitelik kazanmıştır.
kendini kürt kökenli olarak görmeyen.kiminle konuşulursa " ben zazayım abi " diyen kimselerdir.
türkiye'de tunceli, elazığ(yoğunluklu), bingöl(yoğunluklu), bitlis(kısmen), diyarbakır(kulp, lice, hani ve birkaç ilçe daha), adıyaman(gerger), urfa(siverek), erzincan(kısmen), sivas(kısmen), erzurum(çok az) yörelerinde yaşayan insanlardır.

kökenleri bakımından iki ayrı fikir vardır: birincisi, zazaların başlı başına etnik bir grup olduğu yönündedir. ikincisi ise zazaların kürtlerin bir kolu olduğu yönündedir. ben dilbilimci ya da antropolog(antropolog muydu lan o?) değilim fakat diller kabaca karşılaştırıldığında kürtçe ile zazaca'nın pek de ortak noktalarının olmadığını görmek hiç de zor değil. ancak yalnızca dil ele alınarak varılacak kanı elbette eksik kalır. tarihe bakıldığında ise en azından şunu görmek mümkün: bu iki topluluğun kaderleri hep aynı çizilmiş. bugünkü iran'dan anadolu'ya beraber gelmişler. dolayısıyla aralarında hep bir etkileşim olmuş ve bu kapı hiç kapanmamıştır.

zazalar konuşulan dil bakımından iki kısma ayrılır: tunceli zazacası(zazaki) ve diğer bölgelerde konuşulan zazaca(dımli, kırd, zaza gibi isimle anılır). zazaki ile dımli birbirinden bariz farklıdır. öyle ki, zazaki konuşan biri ile dımli(ya da kırd) konuşan biri çok zor anlaşır, hatta hiç anlaşamaz. lehçe bakımından dımli de yörelere göre farklılık gösterir. elazığ, diyarbakır, adıyaman-gerger ve urfa-siverek yörelerinde yaşayanların lehçeleri birbirine en yakın lehçelerdir.
arap kökenli kürtlerdir kendileri. aralarında zeki olanları, fazlaca zekidir.
etnisite olarak kürtlerle ve kürtlükle alakaları yoktur. en basiti zazaca konuşurlar.
türkiyede yaşayan kendilerine ait bir dilleri olan(suan için bu dil türkçe arapça ve kürtçeyle karışarak aslından uzaklaşmıştır) topluluk. kürtlerin bi kolu olduğu söylenir ama aslında bu gerçek degildir. bilen bilir zazalar bambaşka bi topluluktur
mensubu olduğum halk, kürtlerle alakaları yoktur, farklı bir millettir. kendilerine ait dilleri vardır ve yarısından fazlası alevidir. tuncelide cem evlerinde gördüğünüz atatürk ve hz ali'nin resimlerini yanyana koyanlar zazalardır. fakat kürtlerle aynı kefeye koydukları için herkesce kürt olarak sıfatlanırlar, yanlıştır. .iki arada br derede kalmış türkiyedeki toplam nüfusları 4 milyon olup güneydoğu çoğrafyasında yalnızca kürtlerin olmadığını herkesin gözüne sokan sessiz, sakin halk. inatlarıyla ünlüdürlar. türkçülük fikrinin kurucularından olan ziya gökalp bir zazadır.
bir zaza olarak, kürt ya da türk değil adı üstünde zazayım, zazayız...yeri gelince kürt, yeri gelince türküz,yani insanız, biz türkiye vatandaşıyz, en önemlisi ALLAH'ın kuluyuz gerisi önemli mi kesinlikle değil.
kürtler tarafından asimile olmuş halen olmakta olan halk. bir zazanın ben kürtüm demesi bir italyanın ben fransızım demesi gibi bir şey. gülüyorum gülüyoruz. bari türkler tarafından asimile olda deyelim ki şartlar onu gerektiriyor. sen gidiyorsunn senden olmayan senin şartlarında olana asimile oluyorsun.
Vartoda hard bir kürt milliyetçisi olup bingölde yobazlaşabilen halk. yani kürtmü zaza mı meselesi biraz karışıktır.bugun herkesin en büyük kürt isyanı olarak nitelendirdiği şeyh sait isyanının lideri olan şeyh saitte aslında bir zazadır ama kimse kalkıp zaza isyanı demiyor.velhasıl bölgelere göre zazaların kendini ifade etme biçimi değişiyor diyarbakırlı bir zazaya gidip sen zazasın derseniz hadi orda der.tunceliye gidip aynı seyi söylerseniz başka bi tepki alırsınız.
not: mezhep farkı
zazalar kimdir? nedir? diye sorulan sorulara genelde objektif cevablar verilmez.

ben bir bölge çocuğu olarak sadece bir kaç örnek verebilirim.

türkçe: renk
zazaca: reng
kürtçe: gon

türkçe: birader
zazaca: bira
kürtçe: kak

türkçe: bacı
zazaca: baye (elazığlılar bajı der)
kürtçe: xwang (diyarbakırlılar ğışink derler ''xwişk'')

zazalar horosan türk'ü mü? yoksa dağlı kürt mü? kendileri karar versin.

yalnız ben bir türkmen olarak, kürtlere oranla zazalarda daha çok ortak kültür ve adet buluyorum.

not: yazım yanlışı yapmış olabilirim. * *
türk de kürt de değillerdir. ama genel itibari ile kendilerini kürt olarak görürler.

kimileri bunun asimilasyon oldugunu, baskılar sonucu meydana cıtıgını söyler ki tamamen asılsızdır. biz zaza olarak söyleyebilirim ki hic bir baskı altında olmadan kürdüm ben.
(bkz: zaza enden tatu)
kürtlükle uzaktan yakından alakası olmayan, ayrı bir etnik gruptur.

hatta ve hatta, öyle bir lafları vardır ki;

türklerle bir olup kürtlerin kökünü kazıyacağız.

ne kadar başka bir etnik grup olduklarını belirtir sanıyorum ki.
1980 darbesinde kendine solcuyum diyen türkler anelerinin eteğine saklanırken ya da teslim olmak için karakolların önünde teslim olmak için kuyruk oluştururken direnmeye devam eden ve 1980 anayasasını bingölde %92 ve diğer zazaların yoğun olarak yaşadığı bölgelerde anayasayı o kadar baskıya rağman çoğunlukla red eden kürt soyunun 4 kolundan bir grup. kürtlükle alakası olmaanlara da bir hatırlatma. diyarbakırın 4 milletvekilinden 3ü zaza 1i de türktür.
pkk'nın bir türlü baş edemediği çözemedeği tek sorun. büyük kürdistan hayali içinde kürt olmayan ve kürtler kadar nüfusa sahip olan halk. dilleri kürtçe değil yarısından fazlası kürtlerin mezhebi olan şafiiliği değilde aleviliği kabul etmiş, hem dil olarak farklı hemde din olarak farklıdır. bu yuzden kürt devleti planında ilk evre zazaları kürtleştirmek olduğu için dtplilerin ısrarla onlarda kürt diye bağırmasını anlamamak zor olmasa gerek.

zazaların çoğu devletcidri örneğin pkk'ya duman attıran bucak aşireti bir zaza aşiretidir. asabi insanlardır, inatcıdırlar ve soganı çok severler. ayrıca alevi zazaları kürtlerden daha çok alevi türkmenlerini kendilerine çok dah ayakın görürler ve gene türkmen olan hacı bektaşiye aşkla bağlıdırlar. nerden biliyorsun derseniz kendimden biliyorum.
iran'ın horasan bölgesinden gelip anadolu'ya yerleşmiş halktır.anadolu'nun birçok bölgesine dağılmışlardır.kürtlerle ırk bakımından bir bağları yoktur.sadece bazı zazalar kürtlerin gazına gelip "kürt halkının bağımsızlığı" falan diye coşmaktadır.
kürt milletinin bir boyu...
kürtler ikiye ayrılır: kurmançlar ve zazalar.
zazalar kürt değildir. en azından zazalar böyle söylüyor.
kürt; türklerin zazalara ve kurmançlara verdiği genel isimdir. yani zamanında türkler; zaza, kurmanc ayrımı yapmamış hepsine kürt demiştir.

zazalardan bazıları kendilerinin kürt olmadığını söylese de yanlıştır bu. bazıları da kürt milletin boyu der. lan kürt zaten kendisi bir fars boyu ne zaman başlı başına milet olmuş?

zazalar bir fars boyudur tıpkı kurmanclar gibi. boy demek kötü bir şey değildir bizde türk ırkının oğuz boyundanız misal.

kurmanclarla dil olarak anlaşamamaları da normaldir bu bakımdan. bir çuvaş türkü ile bir türkiye türk'ü de anlaşamaz. bu onların aynı milletin kabilesi olduğu gerçeğini değiştirmez.
Haksızlığa karşı duran onurlu halk. 82 anayasasına hayır demeyi bilen halk.
Biz zazalar avazımız çıktığı kadar bağırıyoruz ve de bağırmaya devam edeceğiz. Biz Kürt değiliz. Zazayız. Yıllardır Türklerin kürtleri asimile ettiği gerçeğini duymayan kalmamıştır. Şimdi de Kürtlerin Zazalara karşı güttüğü bu asimilasyon politikalarına bir anlam vermek çok güçtür. Neden bir halk başka bir halkı kendinden sayar bunu da anlamış değilim. Zazalar kürtlerden kaçtığı kadar hiç bir halktan kaçmamıştır. Devlet kamuoyu araştırması yapsın göreceksiniz ki zazaların çoğu kendini kürtlerden çok türklere yakın hisseder.