inkalar

bulutlar içindeki imparatorluk. Güneşin çocukları. inka dilindeki adı, dört bucak imparatorluğu amlamına gelen Tawantinsuyu. Ekvatorun güneyinde ortaya çıkmış tek büyük uygarlık.

Bugünkü peru platosu, ekvator kıyıları, kuzey şili, kuzey batı arjantin'in bir kısmını kaplayan 4000 km.lik kıyı şeridinde 13.yy ve 16.yy arasında yaşamışlardır.

inkalar, 15. yy.daki ispanyol istilasına kadar and dağları'nın yüksek kesimlerinde 12. ve 16. yy. arasında hüküm sürmüştür.ortalama olarak 10 milyonluk bir nüfusa sahip olan ülke bugünkü bolivya, peru, ekvator ile arjantin ve şili'nin bazı bölümlerini içine alacak kadar genişti.
inkalar, "güneş'in teri" olarak adlandırdıkları ve güneş'i sembolize ettiğine inandıkları altına karşı büyük inançlar beslemekteydiler. götürdüğü altın numuneleri sayesinden zamanın ispanya kralı 5. charles'dan bölgenin fethi karşılığında peru valiliği sözü alan pizarro önderiğindeki 37 atlı ve 106 yaya ispanyol conquistador tarafından fethedilmiştir.güneş baba * ve ay ana *'ya inanırlardı.

batının sömürü ve soykırımcı anlayışının kurbanı olarak ispanyol tüfek ve çeliğinin gazabına uğramış olan güney amerika imparatorluğu.
(bkz: cajamarca)

sarışın, uzun boylu genellikle mavi gözlü olan inkalar, yazı olarak iplere düğüm atma yöntemini kullanmışlar ve bu şekilde yazışan bir medeniyet olmuşlardır. azteklerden inkaları ayıran en önemli özellik insan yememeleridir

tarihte ileri görüşlülükleri ile bilinen ırk, kavim yada topluluk. fakar dağ tanrılarına apo ismini vermeleri ile gözümden düşmüşlerdir. lan apo diye tanrı mı olur? ha olurda dağ tanrısı mı olur. nerde sizin ileri görüşlülüğünüz nerde sizin, kahinliğiniz.

görsel
görsel

zeytinburnu nda konfeksiyoncu tabelasindan farki bulunmayan medeniyet. inkalar ne lan. mayalar varken.

bir çeşit komunizmle yönetilmiş eski bir uygarlık.

görsel
görsel

Arkeologlar bölgede, MÖ 13. ve 6. yüzyıllar arasına tarihlenen ve korkunç yaralanma izleri taşıyan iskeletler buldu. Pacopampa olarak bilinen bölge, Pasifik Sahili’ne 70 km uzaklıktaki Peru’nun kuzeyindeki yaylalarda 2.500 metre yükseklikte bulunuyor. Yapılan yeni araştırmaya göre bu bölge, bir zamanlar sosyo-ekonomik eşitsizliklerin kanıtlarını sergileyen, ritüel faaliyetler üzerine kurulmuş karmaşık bir topluluğa ev sahipliği yapıyordu.

Yazının devamı ...

https://arkeofili.com/ink...-olarak-siddet-goruyordu/

görsel

Kanatlı koşucuları tasvir eden kulak süsü. Altın, turkuaz, sodalit taşı ve deniz kabuğundan. 8 cm çapında. MS 400-700. Moche kültürü, Peru. Metropolitan Sanat Müzesi'nde sergileniyor.

Bu kulak süsü, küçük kumaştan bir çantayı tutan kanatlı bir koşucuyu tasvir ediyor. Bu figürün kuş kostümü içindeki bir insanı temsil etme ihtimali olduğu gibi, insana benzeyen (antropomorfize edilmiş) bir kuşu - belki de bir baykuşu - tasvir etme olasılığı daha yüksek.

Moche Uygarlığı, inkaların yükselişinden yüzyıllar önce, MS 200-850 yılları arasında Peru’nun kuzey kıyılarına hükmetmiş olan uygarlık.

https://www.facebook.com/...9/posts/3486493261388715/

inkaların kurban edecekleri çocukları kokainle sakinleştirdikleri kanıtlandı.
Kurbanlar, hayatlarının son haftalarında koka yaprakları çiğnenmiş.

görsel
Eski saç ve tırnak örnekleri üzerinde yapılan yeni bir çalışma, ritüel olarak kurban edilmek üzere seçilen inka çocuklarına ölmeden önce sakin kalsınlar diye uyuşturucu verildiğini doğruladı.

https://www.independenttu...leri-kan%C4%B1tland%C4%B1

Genel tarihleri hakkındaki kronolojiyi şöyle sıralayabiliriz.

M.S. 900 - Killke Kültürü, yaklaşık 300 yıl boyunca bugünkü Peru'nun Cusco bölgesinde baskın grup olur. Killke halkı Sacsayhuaman adında devasa bir kale inşa eder.

1200 - Kesin bir kanıt olmamakla birlikte, efsaneye göre inka savaşçı lideri Manco Capac, kabilesini yüksek dağlardaki bir mağaradan bereketli Cusco Vadisi bölgesine götürür.

1230 - Sinchi Roca, babası Mancho Capac'ın ardından ikinci "Sapa inka" yani Cusco Krallığı'nın tanrı imparatoru olarak tahta geçer. inkaların ilk nüfus sayımını yaptırır.

1290 - Cusco Krallığı dördüncü lider Mayta Capac yönetiminde genişlemeye başlar ancak bu genişleme, daha sonra asimile edilecek komşu kabilelere yapılan saldırılarla sınırla kalır.

1350 - Lloque Yupanqui, Mayta Capac ve Capac Yupanqui'nin hükümdarlıklarının ardından tahta geçen Inca Roca, Cusco şehrinin sulama sistemini iyileştirir ve şehrin hurin (aşağı) bölümüne bir saray inşa ettirir.

1438 - Viracocha'nın (Yedinci hükümdar Yahuar Huacac'ın halefi) iktidarının 28. yılında Cusco Krallığı kuzeydeki komşusu Chanca kabilesinin saldırısına uğrar. Viracocha, Chancalara karşı direnmeye çalışır fakat daha sonra tahta geçecek olan Pachacuti, onları dize getirir ve ardından tüm Cusco Vadisi'ni fetheder. Hızlı bir gelişme dönemi başlamıştır.

1450 - imparatorluğu her biri bir vali tarafından yönetilen dört idari bölgeye ayırarak inka hükümetini yeniden yapılandıran Pachacuti, Machu Pichu'nun inşasını da başlatır.

1453 - inkaların gelişmiş aletler kullanmadan, kas gücüyle inşa ettikleri etkileyici yol ağı iyiden iyiye büyür ve toplamda neredeyse 38.000 kilometreye ulaşarak, mesajların imparatorluğun dört bir yanına ulaşabilmesini sağlar.

1463 - Pachacuti'nin oğlu Tupac Inca Yupanqui'nin ordunun başına geçmesiyle başlayan savaşlar, sınırların önce bugünkü Ekvador'a uzanmasını, ardından Güney Amerika boyunca genişlemesi sağlar.

1471 - Bir zamanların ezeli rakibi olan Çimu Krallığı'nın en büyük kıyı vilayetinin Çimuların kendi topraklarını genişletme hırsına rağmen inkaların egemenliğine girmesiyle toplam nüfus 12 milyona ulaşır. Çimulara karşı bu zafere imza atan ve imparatorluğun merkezindeki Cusco'yu güçlendiren Pachacuti'nin ölümünün ardından, Tupac Inca Yupanqui onuncu "Sapa inka" olarak tarihe geçer.

1492 - Yolu Yeni Dünya'ya düşen Kristof Kolomb, burada başta altın olmak üzere bol miktarda zenginlik keşfeder. Bu daha sonra diğer kaşiflerin de iştahını kabartacaktır. inka imparatorluğu'nun sınırları Peru, Kolombiya, Bolivya, Ekvador, Şili ve Arjantin'i kapsayacak şekilde genişleyecektir. Fakat bu sonun başlangıcına işaret etmektedir.

1493 - Tupac'ın oğlu Huaya Capac on birinci Sapa inka olur. inka imparatorluğu daha da büyür ve Ekvador'un artık tamamen inka kontrolüne girmesiyle zirveye ulaşır.

1520 - ispanyol istilacı (konkistador) Panfilo de Narvaez 23 Nisan günü askerleriyle birlikte Meksika'ya ulaşır. Milyonlarca kişinin ölümüne yol açacak çiçek virüsünü de beraberinde getirmişlerdir. Virüs tüm Amerika'ya yayılır ve bağışıklıkları olmadığı için kabileleri gafil avlar. inka imparatoru Huaya Capac da hastalığa yakalanır ve 1525'te ölür.

1525 - Huaya Capac'ın resmi bir varis bırakmadan ölmesiyle birlikte, iki oğlu Huascar ve Atahualpa bir sonraki imparator olmak için savaşa tutuşur. Savaş 1532'de Atahualpa'nın zaferiyle son bulur.

1532 - Daha önce 1524 ve 1526'da iki başarısız fetih girişiminde bulunmuş olan ispanyol istilacı Francisco Pizarro Gonzalez'in liderliğinde Peru bu defa fethedilir. Gonzalez, Peru'daki ilk ispanyol yerleşimi olan San Miguel de Piura'yı kurar. imparator Atahualpa buna itiraz edince, inkalar kanlı Cajamarca Muharebesi'nde pusuya düşürülerek katledilir ve Atahualpa esir alınır. Bu savaşta Atahualpa'nın 80.000 kişilik bir ordusu vardı. Ama Pizarro kendisine güvence vererek onu San Miguel'e çağırdı. Eski Dünya'da insanoğlunun bütün kütü yönlerini, yalanlarını, dolanlarını öğrenmiş olan ispanyollar ve Pizarro'nun bu davetine Atahualpa inanarak 7.000 kişilik özel hizmetli ekibiyle katılır. Kendisine uzatılan incil'le hristiyanlığa ve kral 1. Carlos'un emrine davet edilir. Rivayete göre incil'i incelemek için eline alan Atahualpa eline ilk defa kitap aldığından kapağını açamaz ve sinirlenip yere atar. Bu da kendisiyle birlikte gelen inkaların sonu olur. Pizarro'nun gizlenmiş olan askerleri ellerinde tüfekleri, kılıçları, atları ve zırhlarıyla savaşçı olmayan bu inkalara karşı çok üstündürler. Nihayetinde yaklaşık 168 ispanyol asker 7.000'e yakın Atahualpa'ya refakat eden inka'yı öldürür. Sadece bir ispanyol asker yaralanır.

1533 - ispanyollar tarafından esir alınan Atahualpa'nın ordusu da ya öldürülür ya da dağılır. inkalardan krallarının serbest bırakılması karşılığında Atahualpa'nın esir tutulduğu odayı altınla doldurulması istenir. inkalar bunu yapar ve odayı altınla doldurur. Buna rağmen Atahualpa 26 Temmuz 1533'te idam edilir. Bu olay inka imparatorluğu'nu ciddi şekilde zayıflatır . ispanyollar Huascar ve Atahualpa'nın küçük kardeşi Manca inca Yupanqui kukla bir imparator olarak başa getirilir.

1537 - Manco Inca Yuapnqui, Cusco'da bir ayaklanmaya liderlik eder ve Ollantaytambo Muharebesi'nde ispanyolları yenilgiye uğratır. Ardından kaçar ve başkenti Vilcambamba olan Yeni inka Devleti'ni kurar.

1545 - Manco inca'nın 1545'teki ölümünden sonra yerine oğlu sayrı Tupac geçer. inkaların bağımsızlığı için savaşan babasının aksine Sayrı Tupac, Vilcabamba'da Sapa inka olmasının ardından 1552'de ispanyollara kendi isteğiyle teslim olur. Mal, mülk ve bir miktar para karşılığında Vilcabamba'dan ayrılmayı kabul eder ve yerlilere liderlik etmek üzere Cusco'ya döner. Hatta karısıyla birlikte Hristiyan bile olur. Ama ardında bıraktığı inka Devleti ispanyollara karşı yeniden ayaklanınca 1561'de zehirlenerek öldürülür.

1572 - Yeni inka Devleti ispanyol saldırılarına rağmen 40 yıl ayakta kalır. 1571 yılında Tita Cusi'nin yerine Tupac Amaru gelir. Kendisi son Sapa inka olacaktır. Başa geçmesinin ardından müzakereler için Vilcabamba'ya gelen iki ispanyol elçi rahip öldürülür. Bunun üzerine Peru Genel Valisi Francisco de Toledo'nun verdiği saldırı emriyle şehir yerle bir edilir. inka Devleti'nden kalanları savunmaya çalışan Tupac Amaru Vilcabamba'dan kaçsa da daha sonra karısıyla birlikte yakalanıp Cusco'ya götürülür. Burada büyük ihtimalle uydurma bir suçlamayla ispanyol rahipleri öldürmekten yargılanıp idam edilir. Tupac Amaru'nun yenilgisi ve idamı inka imparatorluğu'nun da sonu olur ve inkalar tarihe gömülür.

(all Abour History, Mart-Nisan 2023, Sayı: 15)

1400'lerdeki bir inka soylusuna bakalım.

Soylular, kafatasları uzasın diye daha çocukluktan başlarını bağlatırlatdı. Bu kafa şekli hem statü hem de soylu doğanlar ayırt etmeye yarıyordu. Aksesuar olarak llatu denilen püsküllü bir başlık ve altın-gümüşten taçlar takıyorlardı. Saçlarının önü kısa, arkası uzundu.

Soylular, 12 yaşından itibaren kulak memelerini deldirir ve büyük ağır küpeler takardı. Bu küpeler asaletin açıkça göstergesiydi.

Askerlik yapmak bir onur ve görev olarak görülürdü. Tupa yauri denilen bronzdan yapılmış ve tüylerle süslenmiş kargı benzeri silah taşırlardı.

Soylu inka erkekleri, dizlerine kadar inen bir peştamal, bel kısımında özel desenli tunik giyerlerdi. Soylu kadınlarsa, omuzdan bir kuşakla tutturulan uzun elbiseler giyerlerdi. Alpaka veya vikunya yününden elde edilen ve süslenen kumaşlar statü belirtiyordu. Soğuk havalarda bu kıyafetlete pelerin eşlik ederdi.

Altın takılar güneşi sembolize ettiği için rağbet görüyordu. Erkekler, boyunlarına büyük aştın kolyeler takardı ve ayakkabılarına, bileklerine, saçlarına da takı iliştirirlerdi. Gümüş takılar da ay'ı sembolize ettiği için, o da kıymetliydi.

Şahsi ufak tefek eşyalar, tılsımlar ve koka ağacı yaprakları için çanta ve o sırada orduda görev alan soylu kabilesinin renklerinden oluşan kumaş kaplı kalkan da taşıyabiliyordu. Soylular, ekseriyetle hükümet ve idari işlerde çalışır ve sıradan insanlara göre çok daha rahat bir yaşam sürerlerdi.

görsel

All about history.

Tekerleği bile bulamamış bir kavimdir.

sözlükteki zaman birimi de, kıza atılan mesajın yanıtlanma süresi olabilir.