antalya şivesi

aslında tüm antalya'da yerli antalyalılar tarafından kullanılmasına rağmen en yoğun şekliyle manavgat ve çevresinde duyabileceğiniz dil.

birkaç örnek vermek gerekirse
- 'öfkelenmek' yerine 'ökelenmek' denilir
- 'yaramazlık yapmak' anlamında 'işkesmek' kullanılır
- 'endeği' *, 'hura'*, 'hindi'*...
- en önemlilerinden biri * konuşmalarda pek bolca 'gari' geçer

(bkz: şehre geldik gari gari demeyelim gari)

ayrıca kağıt derken inceltme işaretini hiç takmayan ve 'kaat' diyen biri çok büyük olasılıkla bir antalyalı'dır.

tam olmasa da birkaç küçük örneği için:

http://www.youtube.com/watch?v=EMs89lLBZ4A
http://www.youtube.com/watch?v=BJFB9it9sz4

dukkan, kaat ve bekar(a normal telaffuz edilir) tipik örnekleridir.

"amat emmi'nin köpeği gunlamış mı ben onu öğrenip gelivereyim, sen de bunu böle yapagoyadurusun. aban gelince bulaşıkları yüvsün emi."

ne demek bu!

"ahmet amca'nın köpeği doğum yapmış mı ben öğrenip geleyim, sen de elindeki işi yapmaya devam et. ablan gelince bulaşıkları yıkasın, olur mu?"

efendim, bu şivede önemli iki unsur vardır:

birincisi; fiiller genellikle kurallı bileşik fiil olarak kullanılır ( yapıver, ediver, geliver, bekleyedur, deyiver...). antalya'da bulunduğunuz süre içinde fiilleri yalnız bırakmayın, birleştirin.

ikincisi; bildiğimiz gibi türkçe dil bilgisinde dört zaman vardır (geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, geniş zaman). antalyalılara bu dört zaman yetmemiş olacak ki 5. zaman diyebileceğimiz "eylemin geçmişte başladığı, şu anda devam ettiği ve gelecekte de devam edeceği bir zaman" oluşturmuşlar. nedir yani? örnek: "sen de bunu böle yapagoyadurusun" bu cümlede eylem geçmiş bir zaman diliminde misal 5 dk önce başlamıştır, şu anda yapılıyordur ve bir süre daha yapılmaya devam edilecektir.

yöresel kelimelere birkaç örnek de verelim:

kaat: kağıt ( bunu asla doğru telaffuz edemeyeceğim )

yeen mi?: yermisin?

meh işte!: al burada! (bunu söyleyen herhangi birisi varsa etrafınızda %1500 antalyalı'dır)

ellelem: galiba, sanırım

deeze: teyze

abam: ablam

emmi: amca

emme: ama, lakin

endeği: oradaki, elindeki

çay katmak: çay koymak

salmak: bırakmak, serbest bırakmak

kaktırmak: itmek

o nahal şey?: o nasıl şey

süğmek: filizlenmek (tefek süğmüş gari)

tefek: asma, üzüm ağacı

iş kesmek: yaramazlık yapmak

tüngümek: tepinmek, zıplamak, oynamak

anan garı: annen

eşek kafalı: bir iltifat şekli

zöplek: iri yapılı kadın

cıngar çıkarma: olay yaratmak

yalelli: aklı havada, umursamaz

zapırdamak: koşmak, koşturmak

yüğürmek/yüğürtmek: hayvanları çiftleştirmek.

ovcalamak: yıkamak, avuç içine alarak küçültmek anlamları var.

yümek: yıkamak (endee çanakları yüvüver gız)

çimmek: yıkanmak

yargın: sırt

çiğin: gögüs

öte baştaa: öteki mahalle

enderdee: oradaki

irbeem: ibrahim

musdava/mısdaaa: mustafa

iramazan: ramazan

ilimon: limon

baldıcan: patlıcan

domatis: domates

naylon: römork

motur: traktör

neci: nereden, kimden, kimsin

tirkelemek: ard arda yerleştirmek, sıralamak

zangırdamak: titremek

uyh: şaşırma ifade eder, ünlem (uyh! töbe de)

sen böle sallan: bu yoldan devam et

gastan: şaka(gastan, gastan ettim yaa )

gunnamak: doğurmak, doğum yapmak

bi seel : bir sürü

mıtlak: mutfak

gancık: dişi

peşkir: havlu

sıkı: mermi

goçmar: kertenkele

needen: ne yapıyorsun?

bizim oğlan: erkek eş, dost, akraba

hömzük: çaydanlığın deliği.

gocaman: ayı anlamına gelen kocaya söylenen sevgi sözcüğü.

biraz kaba saba ama olsun ayrı bi tadı olan konustukça dinlenilesi bir şive.

*dürtmek: amat hatıcayı kakdırdı...
*durum beğenmek: hatma irbemin vazıyatından haz etdi.
*fotoğraf beğenmek: alı ayşanın iresiminden haz etdi.
*yorum yapmak: apdıl mümünenin vazıyatına dedikodu etdi.
*bağlantı paylaşmak: güssün goca memedile iresim pelişdi.
*ilişki durumu: musdaanın bi gonuşduğu var.

engire hangıra: meali orası neresidir.
Niydin?: Nasılsın, ne yapıyorsun.

(bkz: Tecrübe konuşuyor)

antalya şivesinin kilit sözcüğü ende. sıfat,zamir,zarf yerine rahatlıkla kullanabilirsiniz.

kulağa kaba saba * ama doğu şevesinden iyidir *.

(bkz: Alanya ağzı)

ilçelerine göre ufak farklılıklar gösterebilen ağız.

insanı hayattan soğutur.

gram bişey anlamıyorum yav.

Görgüsüz antalyalıların boş şivesidir. Evet.

Önce iyi insan olsunlar, şive tatlı bile gelir.

hic anlamadigimdir.
saf saf bakip kafa salliyarak gecistiriyorum.

Gari, gari, gari, alma.