horon

karadenizliler için vazgeçilmez tutku lazcada xoroni.

tepilir

karadreniz oyunu. maalesef bilen insan sayısı bilmeyender azdır. ama yöresel olma adına biraz bilinse iyi olur.

Horonun özelliğini oluşturan tüm vücudu titretme,silkinme giderek hızlanıp durulma figürleri nedeniyle denizi yada denizden tutulmuş balığın çırpınışlarını simgelediği çne sürülür.Yöre hakının yaşamında önemli bir yeri olan denizin ve balığın oyunun oluşumunda etkili olduğu bir çok araştırmacı tarafından kabul edilen bir görüştür.
Genelde en az iki en çok sekiz kişiyle oynanır.iki kişiyle oynanan oyunlar daha çok özel bceri gerektiren oyunlardır (bıçak ve kılıç horonları) .Günümüzde sekiz kişiden daha çok kişiyle oynandığıda görülmektedir.Yalnız erkekler tarafından (deli horon) yada kadınlar tarafından oynanan ( kız horonu ) yada kadın erkek birlikte oynanan oyunlar vardır.
Horonun kendine özgü uyarı sözcükleri vardır.Oyun sırasında horonbaşı, öteki oyuncularıgenellikle bu sözcükl-erle yönetir ha uşak ha, taktum, üç yap, yaylan, ule ule hop, tik oyna tik, hop hop v.b gibi sözler oyunun yönetimine katkıda bulunduğu gibi horonada ayrı bir özellik ve canlılık katar. Horon sıra veya halka biçiminde oynanabilir. Horonların belli bir sırası vardır.Oynanırken, özellikle gelenekselliğini koruyan yörelerde horon faslı denilen bir dizilişe uyulur.Horonlara Trabzon ve ilçelerinde kemençe eşlik eder Artvin, Hemşin, Gümüşhane ve çevresinde ise horonlara tulum eşlik eder.Kemençe eşliğinde oynanan horonlarda genelde ritm çalgısı kullanılmaz. Ayaklar yere vurularak ritm sağlanır. Horonlarda titreme, ani diz kırma, sağa sola açılma omuzların titretilmesi, öne eğilme, elleri aşağıya indirme ,yukarı kaldırma , tepinme, çömelerek ayak fırlatma ve yürüme, ayakların yeri dövmesi başlıca devinimlerdir.Bunların hızlı gerçekleştirilmesi için kural olarak omuzdan kavranan diziler kurulmaz, oyuncular birbirinin ellerinden yada parmaklarından tutar.

her yöreye göre değişik türleri vardır. yani horon da kendi içinde de gruplara ayrılır. rize yöresinin horonu farklıdır, trabzonun ki farklı, artvinin ki daha farklı.
trabzonlular kemençeyle horon teper, rizeliler ve artvinliler tulumla.

bide hemşin horonu vardır
bir çoğunun bilmemesi muhtemeldir
coşkulu deli bişeydir
hoydaa iiiiiiiiiiiiiiiiihi
bir türlü oynamayı beceremediğim oyun dur.

http://www.youtube.com/watch?v=uPirZRST3PQ&NR

bu da şiiri;

Mısır Gumulları hep, beraber bağlanır;
işte, horoncular da, öylece halkalanır...

Dizili horon ise, bel bellemek gibidir;
Tavaya birer birer, hamsi dizilmesidir...

Omuz titretmeleri, hamsi can çekişmesi;
Çıkarılan o sesler, rüzgarın ıslık sesi...

Hele o silkenmeler, ağaçlarda fırtına;
O çabukluk benziyor, martı kanatlarına..

Dalgalar gider-gelir, bir kararda durmaz ya;
Horoncular da öyle, uyar davul zurnaya...

Kemençe; horonun sevgi küpü, kaşığıdır;
Neş'eli zannederler, en garip aşığıdır...

Horon; yağmur duası, horon, çareye koşmak;
Zafer için zıplamak,, yahut suyu okşamak...

Horon; tetikte dumrak, kayık küreği çekmek;
Horonda alın teri, horonda emek çekmek...

Horon bayram yapmaktır, halk murada erince;
Canlanmayan var mıdır, oynayanı görünce.

Bu sevinç gösterisi, hem bolluk, hem bereket,
Dağ-bayır, iniş-çıkış, elbet lazım hareket. ..

Karadeniz horonu, horonların beyidir,
Karadenizli korkmaz, eğlenceden bellidir...

Fişek, saat ve çizme seferberlik işidir,
Kalleşlik edenleri hesaba çekişidir...

Horon, bir oyun değil, bir folklor kanunudur,
Oyna horoncu oyna, horon, milli konudur...

içime fena halde oturmuş olan trabzon oyunudur...

ulan kaç saatir videolarını izliyorum yok kardeşim daha üç ayak oynayamıyorum...o değil bi de trabzonluyuz damarımda da mı dolaşmıyo diye kıllandım... valla bana horonu öğretebilen dilesin benden ne dilerse...

(bkz: honor)

karadeniz i yansıtan etnik danstır. denizi gibi asi, hareketli, çevik figürleri vardır.

eski bir orta asya savaş dansı olduğu iddia edilen, karadeniz ile özdeşleşmiş dans.

horonun tanımı yapılmaz izlenir,yapılır,çoşulur.horon da aynen böyle olur.

http://www.youtube.com/watch?v=j1TnSkrWllI

http://www.youtube.com/watch?v=wZvMrilPrnw&mode=related&search=

şiir gibi...

balkanlarda ki versiyonu için

(bkz: horo)

karadenizliler için çok şey ifade eden davranış biçimidir..

karadeniz insanının kıpır kıpır yüreğinin görüntüye yansımasıdır horon. hızı, ateşi ve kendine özgü figürleriyle fark yaratır. her yörenin kendine has yöntemleri vardır horonda. bilmek yetmez, oynamak için iyi bir çift ciğer gereklidir. kemençe sesini duyunca içlerde olan kıpraşımların dışa vurumudur. horon bir yaşam tarzıdır. o zevki tatmak ayrıcalıktır. çoğu göstericilerin ilham aldığı bir halk oyunudur.

oynayın uşaklar oynayın gayrı,
horonu ibadet sayacak tanrı...

volkan konak böyle anlatmış horonu şarkısının sözlerinde.

http://www.facebook.com/?...deo.php?v=110805688962605

özellikle düğünlerde işin ustaları bir araya gelince, ne kadar muazzam bir şekle dönüştüğüne şahit olunan karadeniz yöre insanın dansıdır. dans demek garip kaçtı. bu başlı başına bir terimdir: horon.

söylenen türküleriyle, kendinden geçmeleriyle özellikle tekrarlıyorum TEPiLMEYEN kurulan veya oynanan, karadenizime ait halk oyunu. çemberin yada sıranın ortası horonu oynatandır. trabzon civarı kemençe ile oynarken rize ve artvin yöresi genellikle tulumla oynar. şahsi kanaatim tulumla daha bir tatlıdır. En samimi örneklerinden biri için;

http://www.youtube.com/watch?v=vosq51bvesm

tulum oldu mu yerimde duramadığım benim yöremin oyunu.

horon bir duygu-düşünce paylaşımıdır, horon bir zihin ortaklığıdır. horon onlarca her yaştan, her yaşam tarzından, her dünya görüşünden insanın kimliklerinden sıyrılarak farklı bir boyuta geçtiği, hiçbir kimsenin diğerinden üstün olmadığı el ele omuz omuza gerçekleştirilen samimi bir ritüeldir. düğünde, cenazede, kafede, restoranda, sokakta, yaylada, şehirde, metro durağında, evde, dağda, bayırda, çayırda, samanlıkta, ahırda, bodrumda, çay alım yerinde, gece, gündüz, öğleyin, sabahın köründe, kuşluk vakti, tan yeri ağarırken, yatsı ezanında kısacası her mekanda ve zamanda oynanabilir. horon düşünüldüğü gibi sadece omuzların titrediği, ahenkle yapılan, içteki enerjinin dışa vurumu değildir. aynı zamanda başa gelen olayların yorumunun yapıldığı, horonun oynandığı anda dünyada gerçekleşen sosyal, siyasal ve ekonomik olaylara atıfta bulunulan ve bunlar hakkında yorum yapılan bir açık oturum havası vardır horonlarda, özellikle de tulum horonunda. horon çalınan müzik aletine göre düşünüldüğünde iki çeşittir: tulum ve kemençe. her ikisinde de bir horon başı vardır ve komutları o verir, hangi figürden hangisine geçileceğine ve horonun ne zaman başlayıp ne zaman biteceğine karar veren zattır. bir bakıma horonun maystrosudur. horonu bir hikayeye benzetebiliriz. girişte karakterler tanıtılır, ısınma turları yapılır, horoncular birbirini tanır, sinerji yavaş yavaş oluşturulur; gelişme bölümünde coşku tepe noktasına ulaşmıştır, hareket artmıştır, herkes kop kop modundadır, kimse kimseyi tanımaz haldedir, yükselen naraların, nidaların ve çığlıkların ardı arkası kesilmez, millet aşka gelmiştir,* sonuç bölümünde artık veda turları yapılır, tempo iyice düşer, yavaş figürler seçilir, az önce kendini kaybetmiş topluluk kendine gelene kadar pili bitmek üzre olan saat gibi bir ileri bir geri gidilir ve horon biter.

horon bir aşktır.
horon bir fenomendir.
horon vazgeçilmezdir.
horon kardeşliktir, mertliktir, eşitliktir.
horon rizeli, trabzonlu olmak ve bunla gurur duymaktır.
horon aynı karadenizin insanı gibi, hiç kimseyi birbirinden ayırmadan, hiç bir çıkar beklemeden sevmektir.
horon başka bir boyuttur, saatlerce sürer hatta günlerce, yüzlerce kişiyi içine alır.
yaa horon horondur işte ve horon her yerdedir. işte kanıtları:

1)new york times meydanı:http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
2)paris eyfel kulesi: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
3)pforzheim: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
4)amsterdam: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
5)hamburg: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
6)akm-ankara: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
7)yayla yolunda: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
8)ankara metrosunda: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
9)düğünde: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
10)heillbron: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
11)ankara kurtuluş'ta: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
12)dükkanda: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
13)moskova'da: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
14)kadıköy'de: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
15)metrobüs'te: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments
16)feribotta: http://www.facebook.com/v...=92162753596&comments

ve daha kayıt altına alınamamış niceleri, evet onlar süper ve hiper ve müthiş, evet horon her yerdeeeee!!!

farklı bir horon dinletisi için (bkz: fazıl say piyano ve keman için sonat op 31)

Karadeniz'de kimsenin tepmediği yöresel oyun.
(bkz: horon etmek)

kıpçak diyarının moğol istilasına uğramasıyla başbuğ kötön komutasında yaklaşık 40.000 haneli bir grup bugünkü macaristan'a gitmiş ve kunlar denilen etnik grubu oluşturmuştur.
kıpçak beylerinden kemenche macar kralı'na suikast düzenleyerek öldürmüştür. macaristan kıpçakları hristiyan olarak dil ve kültürlerini kaybetmiştir.
"kemençe" ismini kumanların yayıldığı sahalarda da görmek mümkündür. kırım yarımadasında kemençe, küçük kemençe, murzatar kemençe isimli köyler bunlardan bazılarıdır. gagauzlarda kemençe kelimesinin anlamı keman olup kemençe çalıp oynanan oyunun adı da "horo"dur.

http://tarihturklerdebasl...12/25/kipcaklar-kumanlar/

(bkz: horo)