aydaki bayrak

insanların hakkında sık sık "hubble bu kadar detaylı fotoğraf çekebiliyor da, ay'daki bayrağı neden göremiyoruz?" şeklinde sorular sorduğu bayrak.

yazıyı, uzun yazı okumak istemeyenlerle teknik detay isteyenler için 2 kısımda yazacağım. önce kısa cevapla başlayayım da, fazla tutmayayım sizi.

bu bayrağı görmüyor oluşumuzun nedeni, teleskoplarda bulunan açısal çözünürlük özelliği. hubble'ın açısal çözünürlüğü bu iş için yeterli değil. bunun nedenini aşağıda hesaplamalarla anlatacağım, ama onları okumak istemeyenler için kısaca sebebin bu olduğunu söyleyebilirim. bir de önemli olan, gözlediğimiz cismin bize olan uzaklığı değil, gökyüzünde kapladığı alan. bu 2 nedenden dolayı, ay'daki bayrağı net bir şekilde göremeyiz.

teknik detaya gelince...

daha önce bir internet sitesinde bununla ilgili bir yazı yazmıştım. orada kullandığım örnekler üzerinden gideyim. sombrero galaksisi ve plüto'yu kıyaslayarak oradan ay konusuna geçeyim.

bir cismin uzayda bir uçtan diğerine kapladığı alanı (çap diyelim, kolay olsun), onun uzaklığına böldüğümüzde, cismin görünen boyutunu bulabiliriz.

sombrero için bu sayı 0.0017 iken, plüto için 0.00000053'tür. bunlar aynı zamanda, bu 2 cismin gökyüzünde kapladığı alanın radyan karşılığıdır.

ilkini ikinciye böldüğümüzde, galaksinin plüto'dan 3208 kat daha büyük bir alan kapladığını görüyoruz. bu cepte.

hubble teleskobunun açısal çözünürlüğü 0.05 yay saniyesidir. bu sayıyı radyana çevirmemiz gerekir ve 0.00000024 buluruz.

burada küçük bir hesap daha yapıyoruz:

0.0017 / 0.00000024 = 70833
0.00000053 / 0.00000024 = 2

bu sayılar bize, teleskobun dedektörü üzerinde bu 2 cismin kaç piksellik alan kapladığını gösterir. yani sombrero galaksisi dedektörde 70833 piksellik yer kaplarken, plüto'nun kapladığı piksel sadece 2 tanedir.

bakın bu, plüto'nun 15 piksellik görüntüsü:
https://i.hizliresim.com/Xl2a26.jpg

15 piksele sığmış hali buysa, bunu 2 piksele indirdiğinizi düşünün. muhtemelen gördüğünüz şeyin gezegen olduğunu bile anlamazdınız. bu fotoğraf, hubble'ın şu an kullanımda olmayan sönük Nesne Kamerası ile çekilmişti.

burnumuzun dibinde diyebileceğimiz koca bir gezegen için 2 piksel kadar düşük bir çözünürlükten bahsederken, bayrak için bu sayı 0.013 pikseldir. yani çok daha berbat bir çözünürlükten bahsediyoruz.

son olarak şunu da ekleyeyim; eğer ay'daki bir nesneyi hubble ile net şekilde görmek isterseniz, o nesnenin en az bir futbol sahasından biraz daha büyük olması gerekir. 0.05 yay saniyesi açısal çözünürlüğün karşılığı budur çünkü.

bu arada hemen hatırlatayım, ay'da 1 tane değil 6 tane bayrak var. bunlar Apollo 11, 12, 14, 15, 16, ve 17 görevlerinden kalma.

yazıda kullandığım örnekler, belirttiğim gibi, kendi yazımdan alıntıdır (https://gokbilimi.net/aydaki-bayrak/) pek farklı bir şey yok, ama isteyen oradan da okuyabilir.