osmanlı da genelev

"Atatürk inkılapları, milleti geleneklerinden koparmışmış (!)
Haydi o zaman hepimiz zaman makinesine…
Bir dönemin dünya fuhuş merkezi Osmanlı istanbul'una gidiyoruz.

Hemen söyleyeyim. Osmanlı'da genelev olduğunu bırakın kabul etmeyi, hayal bile edemeyen bir kesim için, travmaya sebep olabilecek bilgilerle dolu bir yazı okuyorsunuz.

Eminönü Hidayet Cami'nin Hikayesi

ilginç bir cami hikayesi. Tarih, 2.Mahmud dönemi. istanbul'da Melek Girmez adlı bir sokak vardır. Bu sokak o dönemin fuhuş yuvasıdır. (1) 1812 yılında istanbul'daki büyük bir veba salgını, burada dönen ahlaksızlığa bağlanır ve o bölgedeki tüm genelevlerin yıkılması emredilir. Yıkımın ardından dönemin anısına ve semtin kötü şöhretini unutturmak amacıyla aynı yere Hidayet Cami yaptırılır. Hidayet yani doğru yol anlamına gelmektedir.(2)

Mecburen Çıkarılan Emirname

Fuhuşun gözle görülür bir şekilde artmasından dolayı 1859 yılında Sadrazam Ali Paşa bir emirname yayınlar. Bu emirnamede, fuhuş yapanların hapis veya sürgünle cezalandırılacağı yazar. Devlet buna rağmen fuhuşun önüne geçemez ve özellikle meşhur genelevlerin faaliyetlerine göz yummak zorunda kalır. Her geçen zaman, istanbul'da fuhuş artacaktır.(3)

Camide Zina Yapan imam

1903 yılında Unkapanı'nda Salih Paşa Mahallesi cami imamı Mehmet Necip Efendi, bekar olduğundan dolayı camide kalmaktadır. Cemaat, imamın camiye kadın getirdiğinden şüphelenir ve imamı göz hapsine alırlar. En sonunda imam, bir kadınla camiye girdiği görülür ve hemen durum zaptiyeye bildirilir. Şikayet üzerine gelen zaptiye memurları, imamı fahişe bir kadınla ilişkiye girerken görür. imam, kadınla beraber karakola götürülür ve Şeyhulislam'a şikayet edilir.(4)

Osmanlı ile ilgili arşivlerde bunun gibi, insanı çağımızda bile hayrete düşürecek birçok olay vardır.

ilk Resmi Genelev ve Genelev Furyası

Artan fuhuşla beraber, Osmanlı çaresiz kalır ve en sonunda 1884 yılında bir talimatname yayımlayarak, ilk resmi genelevi açar. Bunun dışında başka genelev açmak yasaklansa da çok kısa bir sürede sadece Galata'daki genelev sayısı 100'ü bulur.

1915 yılına geldiğimizde istanbul'daki genelev sayısı 359'dur.(5)

Dünya Fuhuş Merkezi istanbul

Osmanlı'nın son dönemlerinde istanbul ve Arjantin'in başkenti Buenos Aires, dünyanın önde gelen fuhuş merkezlerindendir. Hatta Ernest Hemingway yazdığı günlüklerinde Karaköy için ''Avrupa'daki refah döneminin en çılgın yılları bile buradaki fuhuşla yarışamaz'' diye not düşer.

Arşiv belgelerine göre o dönemde vesikalı olarak çalışan fahişe sayısı 2125'tir. Bunun 774'ü Müslümandır. 1000'e yakın da vesikasız olarak çalışan kişi vardır. Bunun dışında daha önce genelevde çalışan ancak sonrasında başka işlere geçen kadın sayısı da binleri bulmaktadır.(6) Galata'daki genelevler Yahudilere, Pera'dakiler Hristiyanlara, Üsküdar'dakiler de Türklere aittir.(7)
Arjantin'de erkek nüfusunun fazla olması, fuhuşun artmasında temel sebep olurken, Osmanlı'da sebep farklıydı. istanbul, Karadeniz'e sınırı olan devletlerin gemilerinin uğrak yeri idi. istanbul Boğazı'nın trafiği o zaman da çok yüksekti. Ayrıca istanbul, Avrupa ile Yakın Doğu'yu birleştirdiğinden birçok yabancı istanbul'u ziyaret ediyordu. Ziyaretçileri garda veya limanda karşılayan rehberlerin, genelevler ile bağlantıları vardı ve bu kişiler istanbul'da fuhuşun artmasında önemli bir rol üstlenmişlerdi.

istanbul'a Yahudi Cemiyeti tarafından Yahudi fahişelerin tekrar hayata kazandırılması için gönderilen Samuel Cohen, Galata'daki genelevlerin durumunu şöyle anlatıyordu:

''Rio de Janerio'da gördüğüm manzaranın kötü olduğunu düşünmüştüm ancak Konstantiniye'deki bu umumhaneleri tarif etmekte kelimeler kifayetsiz kalır. Umumhane sakinleri alçak tabure, sandık veya sedirlerde oturmaktalar ve üstlerinde kıyafet namına neredeyse hiçbir şey yok…Cuma ve Pazar günleri ve bayram günleri (Türk ve Rum bayramları) sokaklar doluydu ve ''işler'' hareketliydi. Bir bayram ve bir Cuma akşamı bu sokaklar arasında dolaştığımda kızların yüzünde gördüğüm manzarayı hiç unutmayacağım. Oldukça yorgun ve maneviyatları çökmüş görünüyorlardı.''(8)

Polis Rüşvet Alıyor

Tüm bunlardan rahatsız olan halk, hükümete başvuruyordu ancak bir sonuç alınamıyordu. Ne yazık ki maaşları düşük olan polis memurları bu işlere göz yumarak, hatta bazen de yardımcı olarak ek gelir sağlıyorlardı. Rüşvet çarkının döndüğü ve yapılacak baskınların önceden genelevlere el altından bilgi verildiği bir ortamda fuhuşu bitirmek imkansızdı.(9)

Neticede Osmanlı istanbul'unda fuhuşa çözüm bulunamamış ve genelevler faaliyetlerine devam etmişlerdir."

AHMET ÖZGÜR TÜREN

Dipnotlar:

1. Levon Dabağyan,Zaman Tünelinde Şehr-i istanbul'un Seyir Defteri,Karadağ Yayınları,2006,s.179

2. istanbul Enstitüsü Dergisi,4-5. ciltler,s.45

3. Vahdettin Engin,Genelevden Korkma Fuhuşun Gizlisinden Kork

4. a.g.m

5. Tevfik Çavdar,Milli Mücadele Başlarken Sayılarla Manzara-i Umumiye, istanbul,1971,s.151, Bu kaynağı önce Sinan Meydan zikretmiştir: Akl-ı Kemal,inkılap Kitabevi,istanbul,2014,s.573

6. Mustafa Galib,Fahişeler Hayatı ve Redaet-i Ahlakiyye,Mahmud Bey Matbaası,1338,s.73-75

7.Charles Trowbridge,Yetişkinlerde Suç,s.305-316,306, Clarence Richard Johnson,(Derleyen) istanbul 1920,(çev:Sönmez Tamer),Tarih Vakfı,Yurt Yayınları,istanbul,1995,içinde.

8. Samuel Cohen,Report Of An Enquiry Made in Costantinople On Behalf Of The Jewish Association For The Protection of Girls and Women,Londra,1914,s.6-9

9. a.g.e, 11-12

7