karay türkleri

topluca yahudilige gecen turk kavmi.

(bkz: yahudi turkler)

http://www.vatankirim.net/yazi.asp?yazi=cufutkale

Bu topluluğun esası Hazarlara dayanmakta olup, çoğunluğu Hazar Musevîleri teşkil ediyordu. Ancak, Kıpçakların Hazar Devleti yıkıldıktan sonra bölgeye iki asır hakim olmalar sebebi ile topluluk, Hazar lehçesi yerine Kıpçak lehçesi ile konuşmaya başladı.Fakat konuşulan dil tam bir Kıpçakça değildi,Hazarca kelimelerin de içinde bulunduğu, ama Kıpçakçanın hakim olduğu farklı bir Kıpçak lehçesi ki, buna dilciler Karaim Türkçesi ismini vermektedirler. Karaim kelimesi aslında ibranice bir kelime olup, orta çağlardaki bir Yahudi mezhebinin ismidir.

Büyük çoğunluğu Hazar asıllı olan, Kıpçakçanın farklı bir şivesini konuşan ve bağlı bulunduğu mezhebin ismi ile anılan Karay Toplumu, asırlar boyu Kırım'da varlığını sürdürmeye muvaffak olmuştur. Bunlar büyük nisbette Hazar kanı taşıyan, Hazarların etnik ve kültür yönünden varisleri olan insanlardır. Bunların sayıları bilinen ilk tarihlerinden beri pek fazla değildir.

Karay toplumundan bazıları XIV ve XV. Yüzyıllarda Litvanya ve Polonya'ya göçettiler ve oraya yerleşerek bir cemaat oluşturdular. Ayrıca Hazar Devletinin yıkılmasından sonra hiçbir yere gitmeyip Kafkas dağlarında kalan ve varlığını orada sürdüren, anti Tamudist, Karaim Yahudilerinin var olduğunu ve bugün onların Dağlı Yahudiler olarak adlandırıldıklarını da biliyoruz.

Kırım'dan ayrılan Karayların bir kısmı direkt olarak istanbul'a gelip yerleşirken, diğer bir kısmı Kırım'dan , önce Romanya'ya, oradan Edirne'ye ve oradan da istanbul'a gelip yerleşmişlerdir. Dolayısı ile istanbul'da da bir Karay cemaati oluşmuştur. 1917 Ekim ihtilaline kadar bütün Rusya'daki Karaylar çok rahat idiler, ancak ihtilalden sonra bunların rahatları kaçtı ihtilal sonrası bir kısım Karaylar Kırım ve Rusya'yı terkederek Avrupa ülkelerine, Amerika'ya ve Mısır'a göçettiler. Mısır'a göçedenlerin hemen hemen tamamı 1947 Kanal savaşından sonra israil'e giderek Ramle lydda bölgesine yerleştiler. Bugün israil kaynaklarının verdiği bilgiye göre israil'de 15 bin civarında Karay Türkü yaşamaktadır.

Bugün, A.B.D. Avrupa'nın çeşitli ülkeleri, Türkiye, israil ve eski Sovyet coğrafyasında olmak üzere bütün dünyada 30.000'in üzerinde Karay yaşamaktadır. Ancak, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra daha önce tespit edilen rakamların eksik kaldığı da anlaşılmaktadır. Bugünkü Azerbaycan coğrafyasında yaşayan Dağlı Yahudiler Karay olmalıdırlar. Azerbaycan'ın Kusar, Bakü, Gence gibi şehirlerinde varlığı tespit edilen Dağlı Yahudilerin sayıları bu rakamı daha da yukarı çıkarmaktadır.

Karaylar, Türk tarihinde önemli bir yeri bulunan Hazarların, torunları ve onların devamıdırlar. Karay kültürü Türk kültürünün bir parçasıdır. Öyle ise Türk dünyası Karaylara gereken ilgiyi göstermelidir. Ayrıca, Türkiye Cumhuruyeti Devleti de kendi milletinin ve kültürünün bir parçası olan Karayları ve onların kültürlerini korumaya almalıdır.

kaynak: http://www.orienternet.de/Karaimler/karaimler.html

karaim olarakta bilinirler.

buyuk bir cogunlugu polonya ve litvanyada yasamaktadir. discovery channel da kaybolan kulturler hakkinda yayinlanan bir programda diana lavrenovic adli karay turku bir hanim, atalarinin yemegi kibin in nasil yapildigini anlatmaktadir.

turkcesi anlasilabilmektedir.

istanbul da sayıca 50 ilâ 70 kişi arasında bulunan topluluk.
osmanlıya tâbi olmalarından dolayı zamanla diğer musevilerin aksine islam esaslarını kendi dinlerince uygulamışlardır.
misal, ibadethanelerine gitmeden evvel islam dininin öngördüğü gibi abdest alır (el ve ayaklar yıkanır), kutsal kitaplarını okuyacakları zaman ayakkabılarını çıkarırlar.

karaköy ismini, musevi türkü olan bu topluluğun, istanbul'un fethinin ardından bölgeye yerleştirilmesine mukabil almıştır.
(bkz: karayköy)

şu an için sanıldığı gibi kafkaslarda değil de kuzey avrupa civarlarında üyeleri olan türk kavmidir. finlandiyada az da olsa bu türklerden hala bulunmaktadır örneğin.

(bkz: hazarlar)

yahudi değil musevi türklerdir. yahudi bir ırk'ın adıdır. musevilikse dindir. nasıl ki alman rus olmazsa, yahudi türk de olmaz.

karay türkleri,hazar imparatorluğunun bugünkü varisleridir,büyük başbuğ attila nın ölümü sonrası hazar çevresinde kurulmuş olan hazar imparatorluğunun çok dinli yapısı içerisinde museviliğe inanan türk topluluğudur yalnız günümüz musevileri gibi değillerdir, sadece tevratı ve talmudu kabul ederler günümüz yahudileri ise sonradan yahudi ilavesi olan kutsal kitapları, mişma, dimara ve diğer şeyleri kesinlikle kabul etmezler.
en önemli bir başka farklılıkları ise hz muhammet ve hz isa peygamberlerimizi de peygamber olarak görür ve dini mehzeplerinde ağırlıklı olarak şamanizm,göktengricilik izleri görülür bunların yanında da müslüman inanışlarını da kabul etmişlerdir.

karay türkleri diğer türk olmayan karaimlerle evlenmez,toplamda 50000 kişi olan karaim cemaatinin bugün sadece 2000 tanesi karay türküdür ve diğer karaimlerle bir bağlılık hissetmezler keza yüzyıllar boyunca diğer yahudilerle de yaşamalarına rağmen onlarla da hiç karışmamıştır bu zarureti gerek diğer yahudilerin dini farklılıklarını gerekse kültürel olarak aşağı derecede olmalarına bağlanır.ama tabii son yıllarda karay sayısınını azalması yüzünden malesef ki ya diğer musevilerle evlenmek zorunda kalmaktadırlar türklerle ve yaşadıkları yerlere göre diğer milletlerle evlenenleri de vardır ancak karaylar için asıl tehlike diğer musevilerle evlenmeleridir.

karay türkleri,çeşitli nedenlerle polonya,litvanya,istanbul ve dünyanın diğer yerlerine yayılmışlardır.ama anavatanlarını kırım olarak görürler,zamanla kıpçak türkleriyle de karışmışlardır.

2000 karay türkünden şuan birçoğu dillerini konuşamasa bile babalarının konuştuğunu iyi hatırlamaktadırlar ki konuşabilenler ve yeni öğrenenlerden karaycayı dinledikçe aslında ne kadar da türkiye türkçesiyle benzerlik olduğunu anlarsınız.

dilleri çok benzerdir dediğimiz üzere birkaç örnek vermek gerekirse,aslında çok örnek verilebilir de okunmayacağı için luzumsuz.

"yaza çıksam ev alsam, kiremit koysam ah. alırdım bir kızcık borç bulsam ah. borçla kız olmaz say parasını al."

"avazımıs"

"men karayçe ürenem"

açık ve seçik olarak o kadar izolasyona rağmen bildiğiniz türkçedir,yüzlerce yılın ayrılığı,araya karışılınan onlarca etnik topluluk ve her şeyden ötesi 19.yüzyılın sonlarına dek çarlık rusyasında dillerini,dinlerini korumaya hakları olan karay türklerini sovyet köpekler zamanındaki dini ve milli baskılar altında kalmalarına rağmen.

yanılmıyorsam kırımdaki mezarlıkları olan baltatiymez yani balta değmez,balta kesmemiş isimli mezarlıkları da evliya çelebinin yazılarında vardır ve bu mezarlıkta türk gelenekleri yani göktengrici şamanist gelenekler açık seçik görülmektedir.

dini görüşleri hakkında daha geniş bilgi için (bkz: karaizm)

istanbul'da karaköy olarak bilinen muhite ismini vermiş türklerdir. karaköyün eski adı (bkz: karayköy)'dür.

istanbul'da sayılıri 30-40 arası değişen ve gitgide nüfusu eriyen eski bir türk topluluğu.

görsel
Hazar türklerinin torunlarıdır.

Litvanya'nın traki, traka bölgesinde yaşayan musevi türkler'dir.

Göl kenarındaki müstakil evleri ve Ortaçağ kalesi enteresandır.

Kalenin içindeki müzede karabela isimli akıncı beyinin silahları vardır!

Musevi tatar cemaatlerinden sadece birisidir.

museviliğin karai (ananiyye) mezhebine bağlı kırımlı türklerdir.

https://m.youtube.com/watch?v=0fpvNK05_LU

Bilenler için çok büyük nostaljidir.

(bkz: Refik halit karay)