kara koncolos

(bkz: goncoloz)

(bkz: karakoncolos)

bizdeki vampir hikayelerinin kökeni olan "cadı, cazu, obur" diye geçen mistik yaratıktır..
osmanlı kayıtlarında bulgaristan-eflak-erdel (romanya-ukrayna hattına kadar olan bölgeler) civarında geçen bu mitolojik öğeye iki dönemde çok rastlanır:
1. evliya çelebi seyahatnamesi.. bu kitabın kısaltılmamış versiyonlarına artık daha seyrek rastlamanın şikayetini de dile getirerek, evliya çelebi cadılar savaşı bölümlerinde koncolos'a da yer verir, koncolos'tan obur diye bahseder.. küçük bir bilgi vereyim, türkçe'deki obur kelimesinin batı balkan dillerindeki karşılığı upyr, batı dillerine geçmiş hali ise vampirdir. .
2. ondokuzuncu yüzyılın ortalarında, yine osmanlı döneminde böyle lanetli ruhlar, mezarda tırnak ve dişleri uzayan cesetler, falanlar-filanlara çok rastlanır. "e daha 150 sene önce, taze kayıtlara bile geçmiş, var mı böyle şeyler?" sorusuna cevap olarak, hayır.. bu dönemde iki başat olay yaşandı: yeniçeri ocağının kaldırılması ve mora, yunanistan, arnavutluk, kosova, bulgaristan, sırbistan, hırvatistan'da yaşayan isyanlar silsilesi.. ne hikmetse bu huzursuz ruh ve cadıların tamamı ya eşkiya, ya da eski askerdir.. yani koncolos, obur, cadı, bilmem ne gibi figürler bir propaganda malzemesi olarak değerlendirilmiş ve halkın nefretinin uyanması amaçlanmıştır.
3. son soru.. peki evliya çelebi'nin bunu uzun uzadıya anlatmasının hiç mi aslı astarı yok? evliya çelebi yazmış 24 cilt seyahatname.. bunun 22 cildi, "falan kasabadan geçtik.. halkın ekserisi müslüman olup, şehirde 5 cami, iki kilise, 120 hane, 60 ahır, 2 hamam bulunmaktadır. şehir kirazı ve elmasıyla meşhurdur, bayındır yerdir, suyu temizdir, insan şifa bulur." tarzında, genel bir teftiş raporu minvalinde.. 30 sayfa boyunca 12 tane kasabayı okuyorsun, hepsi birbirinin aynı, evliya hazretleri düşünüyor ki, ratingler düşmeye başladı; "pat", bir tane efsane patlatır.. esas bunlar doğu avrupa'da değil, afrika tefrikalarında fazladır... aklıma gelen hikayelerden biri hele, iyice eğlencelidir.. "osmanlı'nın batıdaki son hududu fonc memaliki, son toprağı da bu mağrıbın ucundaki say kalesidir.. bundan sonra maymunistan toprakları başlar ki, maymunistan kralı, foncistan kralı'nın erkek kardeşidir"... anlatır da anlatır.. nil nehri o sene fazla taşar ve sel baskını olursa uğursuz olduğu gerekçesiyle işkence edilen osmanlı valisinden, huzura çıkarken reverans yaptığı için kellesi vurulan nemçe (macar) elçilerine kadar güzel güzel yazmıştır rahmetli..

bir derdim var zamanda yolculuk ediyoruz.
yolda utnapiştim de bize gemisiyle eşlik ediyor.