abd ye ne istediyse vermeyen tek lider atatürk

bir türkiye cumhuriyeti gerçeğidir.

atatürk dışında türkiye'yi yöneten tüm liderler -ki buna ismet inönü de dahildir (bkz: fulbright anlaşması)- abd'ye çeşitli imtiyazlar sağlamış ve türkiye'yi abd çıkarlarına teslim etmiştir.

abd'nin türkiye'den istediği şeyleri alamadığı tek lider mareşal gazi mustafa kemal atatürk'tür.

işte abd bu yüzden yeşil kuşak projesi ile bu ülkenin başına siyasal islam'ı bela etmiş ve türkiye'nin yeniden atatürk dönemine dönmesine, atatürk ilke ve inkılaplarına dört elle sarılmasına müsade etmemiştir...

peki neydi abd'nin isteyip de atatürk'ten alamadığı şey?

chester imtiyazı...

nedir chester imtiyazı?

chester imtiyazı abd'li bir general olan colby mitchell chester liderliğinde bir girişim grubunun türkiye'nin yeraltı ve yerüstü kaynaklarını sömürmek için geliştirdiği bir projedir.

bu projeye göre çoğu anadolu'da olmak üzre osmanlı coğrafyasında abd'li girişimciler demiryolları inşa edecekler (toplam: 4400 km), bu demiryolları üzerinde işletmecilik yapacaklar (bkz: yap işlet devret), ayrıca bu demiryollarının 20'şer kilometre sağındaki ve solundaki arazilerin(toplam 40 km'lik arazi) üzerinde bulunan tüm madenlerin 99 yıl boyunca işletmecisi olacaklardır...

chester projesini gösteren harita;
görsel

1908 devriminden sonra ittihat ve terakki'ye sunulan bu proje osmanlı tarafından kabul edilmedi.

amerikalılar bu projeyi onaylatmak ve türk topraklarını sömürmek için yıllarca uğraştı.
lakin balkan savaşları, 1. dünya savaşı, kurtuluş savaşı derken abd'liler projelerini bir türlü hayata geçiremediler.

türk kurtuluş savaşı'nın kazanılmasından sonra lozan görüşmelerinin hemen öncesinde bir şey oldu ve tbmm hükümeti adına refet bele abd'li chester girişim grubu ile 29 nisan 1923 tarihinde chester antlaşmasını imzaladı...

şüphesiz ki böyle bir antlaşmayı kimse beklemiyordu.
amerikalılar bile şoktaydı.
ama bu imzalanan antlaşma türk tarafının bir planıydı.
zira kasım 1922'den beri süren lozan görüşmeleri çıkmaza girmişti. türkiye uluslararası arenada yalnız başınaydı. savaş meydanında kazandıklarını masada kaybetmek istemiyordu...

atatürk amerikalılarla böyle bir antlaşma imzalayarak lozan öncesi abd'nin desteğini kazanmış, ayrıca ingiltere'ye gözdağı vermişti...

bu arada amerikalı chester grubu da oyalanıyor, lozan görüşmelerinin sonuçlanmasını bekleyin deniyordu.

lozan antlaşması sonuçlandıktan sonra da bir süre cumhuriyetin ilanı sebebiyle amerikalılar bekletildi.
ve cumhuriyetimizin ilanı sonrası 18 aralık 1923'te chester grubu'nın şirketi olan ottoman-american development company'nin sözleşme şartlarını yerine getirmediği bahane gösterilerek bu chester antlaşması türkiye tarafından feshedildi...

atatürk amerikalılara güzel bir oyun oynamıştı.
hiç şüphesiz ki o kandırılan değil, kandıran taraf olurdu ancak...

tabi abd'liler türkiye'nin yaptığı bu oyunu hiç unutmadılar.
içlerine attılar.

1927 yılında abd parlamentosunun onayına sunulan lozan antlaşması, burada reddedildi.
bu çok da önemli değildi, abd lozan'ı tanısa ne olur, tanımasa ne olur?

zaten cumhuriyetin ilk yıllarında yapılan icraatlara baktığımızda;

1924-devlet demiryolları'nın kurulması.
1928 - anadolu demiryolu şirketi yabancılardan satın alınması.
1929 - mersin- adana demiryolunun yabancılardan satın alınması.
1929 - anadolu-bağdat, mersin- tarsus demiryolları'nın yabancılardan satın alınması.
1929 - haydarpaşa limanı'nın yabancılardan satın alınması.
1931 - bursa- mudanya demiryolunun yabancılardan satın alınması.
1933 - samsun- çarşamba demiryolu hattının yabancılardan satın alınması.
1934 - bandırma- menemen- manisa demiryolunun yabancılardan satın alınması.
1934 - basmane (izmir) - afyon demiryolunun yabancılardan satın alınması.
1935 - aydın demiryollarının yabancılardan satın alınması.
1936 - edirne-sirkeci şark demiryollarının yabancılardan satın alınması.
1937 - toprakkale - iskenderun demiryolunun yabancılardan satın alınması.
1937 - istanbul ve trakya demiryolları'nın yabancılardan satın alınması.

gibi, yabancıların işletmesinde olan ve yabancıların chester imtiyazı benzeri imtiyazlara sahip olduğu demiryolu hatlarını ve demiryolu işletmelerini satın alarak millileştirdiğini görüyoruz.

bunların kimini ingilizler, kimini fransızlar, almanlar vb işletiyordu ve bunların hepsi demiryolu güzergahlarında maden arama ve çıkarma, tarihi eser çıkarma gibi imtiyazları almışlardı.
üstelik bu imtiyazların hepsi osmanlı döneminde verilmişti ve sürelerinin dolmasına da en az 60-70 sene vardı.

cumhuriyetin ilk yıllarında bir yandan osmanlı'dan kalan borçlar ödenirken bir yandan da yabancılara osmanlı tarafından verilen bu tip imtiyazlar parası ödenmek kaydıyla millileştiriliyordu.

yani atatürk'ün amerikalılara böyle bir imtiyaz vereceğini düşünmek aptallık olurdu ancak.

-------------------------------
not: atatürk'ün o dönem millileştirdiği bu demiryolları bugün yine özelleştirilmeye çalışılıyor.
atatürk'ün o dönem millileştirdiği limanlarımızın tamamı bugün mevcut hükümet tarafından satıldı...
------------------------------

atatürk tüm bunları yaparken, bir de ileride bir daha aynı hataların yapılmaması için kanuni düzenlemeler yapıyordu.

örneğin 18 mart 1924 tarihli 442 sayılı köy kanunu ile yabancı şahıs ve şirketlerin köy sınırları dahilinde mal sahibi olması ve faaliyette bulunmaları yasaklanmıştır.

bakınız burası çokomelli...
akp iktidara geldiğinde yaptığı ilk icraatlardan biri neydi biliyor musunuz?
atatürk'ün yabancılara köylerimizde mal edinmeyi ve faaliyette bulunmayı yasakladığı bu kanunu iptal etmek.

şurada belgeleri ile birlikte yazmıştım;
(bkz: atatürk ün çıkardığı 442 sayılı köy kanunu/#42008374)

yani sözün özü bu chester projesi-chester imtiyazı abd'lilere verilen bir imtiyaz değil, bilakis abd'lilerin kandırıldığı stratejik bir oyundur.
savaştan yeni çıkmış genç türkiye cumhuriyeti, sahip olduğu binlerce yıllık devlet kültürü ile bu oyunun kazanan tarafı olmuştur.

mareşal gazi mustafa kemal atatürk hiçbir zaman "ne istedilerse veren" bir lider olmamış, "kandırılan" bir şahıs olmamış, bilakis türkiye'nin çıkarları için kimsenin akıl dahi edemediği stratejik hamleler yapmıştır...

#tarih

--------------------------------------------
edit: artık ciddi ciddi burada çok art niyetli ve cahil insanlar olduğunu düşünüyorum.

ulan yukarıda atatürk'ün bilhassa demiryollarını millileştirdiğini yazmışım. osmanlı döneminde yabancılara verilen demiryolları atatürk döneminde millileştirildi.
labunyalar hala gelmiş atatürk ingilizlere şunu verdi bunu verdi yazıyor.

neyi verdi lan? hadi göster bakalım neyi verdi ingilizlere?

bu ülke lozan'da masaya otururken ilk şartı kapütülasyonların kaldırılmasıydı. o şartı kabul ettirip oturduk biz lozan'da masaya.

gösterin bakalım atatürk ingilizlere, fransızlara ne vermiş?