osmanlı sadrazamları

Osmanlı imparatorluğu'nda Kuruluş dönemi 11, Yükseliş dönemi 24, Duraklama Dönemi 66, Gerileme dönemi 42 ve çöküş dönemi 73 olmak üzere toplam 216 sadrazam görev almıştır.

kuruluş dönemindeki 11 sadrazamın tamamı türk'tür.

yükseliş döneminde 7 arnavut, 5 türk, 5 rum, 4 boşnak, 1 macar, 1 sırp ve 1 hırvat olmak üzere 24 sadrazam görev almıştır.

duraklama döneminde 24 türk, 14 arnavut, 9 boşnak, 4 hırvat, 4 abaza, 3 çerkes, 2 ermeni, 2 gürcü, 1 sırp, 1 bulgar, 1 italyan ve 1 rum olmak üzere 66 sadrazam görev almıştır.

gerileme döneminde 28 türk, 3 arnavut, 3 gürcü, 2 arap*, 2 rum, 1 sırp, 1 italyan*, 1 abaza ve 1 rus olmak üzere 42 sadrazam görev almıştır.

çöküş döneminde 44 türk, 7 gürcü, 5 arnavut, 3 çerkes, 3 rum, 2 romen, 1 boşnak, 1 tatar, 1 bulgar, 1 ermeni, 1 abaza, 1 pomak, 1 laz ve 1 çeçen olmak üzere 73 sadrazam görev almıştır.

216 sadrazamın hepsini topladığımız zaman:

112 türk
29 arnavut
14 boşnak
12 gürcü
10 rum
6 abaza
6 çerkes
5 hırvat
3 sırp
3 ermeni
2 bulgar
2 arap
1 italyan
1 italyan
1 rus
1 tatar
1 pomak
1 laz
1 tatar
1 macar
1 çeçen

liste ile ilgili notlarıma gelirsek:

- osmanlı sadrazamlarının yarısından çoğu türk'tür. 6 yüzyıllık imparatorluk'ta türkler dominant olarak kalmayı başarmıştır.
- arap kökenli 2 sadrazam'da halep'ten istanbul'a yerleşmiş ve tamamen türkleşmiş ailenin çocuklarıdır. bu yüzden osmanlı'yı hiçbir zaman araplar yönetmemiştir. arap devleti demek anlamsızcadır.
- balkanların müslüman halkları özellikle arnavut ve boşnaklar uzun süre boyunca devlet yönetiminde söz sahibi olmuştur.
- ortadoğu kökenli halklar istisna durumlar dışında devlette üst düzey yönetimde bulunamamıştır.
- kafkas kökenli halklar ve osmanlı avrupasındaki hristiyanlar zaman zaman devlette söz sahibi olmayı başarmışlardır.
- özellikle kökeni tam olarak belli olmayan köprülü ailesi başta olmak üzere birçok sadrazam doğum yerlerinden ötürü gayri-türk olarak sayılsada bazılarının türk kökenli olduğunu düşünüyorum.
- tamamen türkleşmiş olmalarına hırvat*, arap, rum, gürcü, arnavut, abaza ve italyan önemli sayıdaki paşalar etnik kökeninden ötürü listede türk olarak geçmemiştir.
- irani topluluklar* devlet içerisinde önemli sayıda nüfusları bulunmalarına rağmen sadrazam çıkaramamışlardır.