mardin kalesi

mardin kalesinin diğer bir ismi "kartal yuvası"dır. şehrin büyük bir kısmının dayanmış olduğu zinin üst kafesine kurulmuş müstahkem bir mevkidir.
subari, sümer, babil, mitaniler, asur, pers, roma, bizans, emevi, abbasi, hamdaniler, selçuklular, artuklu, karakoyunlu, akkoyunlu, safaviler, osmanlılar dönemlerini, kimi zaman zaferleri, kimi hayal kırıklıklarını yaşamış çok önemli bir kaledir.
ms.330 yılında ateşe ibadet eden ve güneşe tapan şad buhari isminde bir kral gelip mardin kalesinde kalır. rahatsız olan kral, kalede kaldığı süre içerisinde iyi olunca, kendisine bir kasır yaptırıp, 12 yıl burada yaşar. daha sonra kendi memleketi pers ve babil'den birçok asker ve sivil getirip, onları mardin’e yerleştirir. getirilen halkın vasıtasıyla ms.442 yılına kadar birçok ilerlemeler görülür. m5.442'da veba salgınından dolayı kaledekilerden sağ kalan olmadı. ms. 542'e kadar mardin kalesi boş kaldı.
m.s.975-976'da hamdaniler'den hamdan bin el hasan nasır el devle bin abdullah bin ham binlerce yıldır hakim bir konumda bulunan bu doğal kaleyi bir takım eklemelerle, daha korunaklı bir hale getirmiştir.
kalenin ovadan yüksekliği bin metre kadardır. kalenin bir kısmı sarp kayaların üzerine oturmuştur. meyilin fazla olduğu insanın çıkıp inmesi ihtimali bulunan yerlerinde, bundan istifade edilerek sur inşa edilmiştir. kalenin güney kesiminde bir kule hala ayaktadır. kalede daha önceleri mesken olarak kullanılmaya yarayan kalıntılar gözlenmektedir. evliya çelebi her zamanki anlatım özelliğiyle kale ambarlarının çok miktarda erzak, cephane ile dolu olduğunu yazmıştır.
l9.yüzyılın ilk yarısında mevcut olan surların, bugün bazı yerlerde yalnız temellerine rastlanmaktadır. bir çok kez kuşatılan kale, timur'u bile çileden çıkaran direnişini, bünyesinde barındırdığı su sarnıçları ve ambarlarındaki bolluk ile sağlamıştır. dimdik ayakta iken şehrin altı kapısı mevcuttu. bunlar; ilin batısında diyarbakır kapı, doğuda savur kapısı, kuzeyde bab-ı şavt, kuzeybatıda bab-ı hamara, güneybatıda, bab-ı zeytun, güneyde bab-ı cedid (yeni kapı) dir.
bu kapıların sağlamlığı kalenin uzun yıllar zapt edilemeyişine önemli bir etkendir. kartal kalesinin şöhreti o kadar yaygındır ki, pek çok şaire ilham kaynağı olmuştur.
kalenin yaşadıklarına şahit olan mezopotamya’ya medeniyetin ve tekniğin sihirli değneği deyince bu zümrüt ovayı bugün nura boğmuştur. geceleri güney yönünden muhteşem kartal kalesine bakan biri, dağın eteklerinde parıldayan binlerce ışığı göğün yıldızları sanır.*