nadir şah

turkler'in afsar boyundan, iran'daki afsar hanedani'nin kurucusudur.

1736'dan öldürülüşü 1747'ye kadar iran'ı idare etmiş afşar boyuna mensup asker kökenli devlet adamı.
askeri dehası , osmanlılara , özbeklere ve özellikle kuzey iran'da ruslara karşı olan başarılı savaşları sebebiyle iran'da yıldızı parlamış ve yükselmiştir. afgan hükümdarı eşref'i yenmiştir. kendisi iran'ın etrafındaki tehlikeleri bertaraf edip, devlete hakim olduktan sonra , safevi şahlarından 3.abbas'ı veya 2.tahmasb'ı tahta oturmak istemişse de devletin ileri gelenleri kendisinin idareyi ele almasını istemişlerdir. Bunun üzerine nadir şah , iran'da kendi soyundan devam edecek bir afşar hanedanlığı kurmuş ve böylece safevi hanedanlığı son bulmuştur.

nadir şah hüküm sürdüğü dönem boyunca islam dünyasındaki itilafları kaldırmak için çok büyük uğraşlar vermiştir. hz.ayşe ve halifelere sövülmesini yasaklamıştır. Caferilik mezhebini ehl-i sünnet inancına uygun olarak yeniden düzenlemek için çabalamıştır. Osmanlı'ya da bunu kabul ettirmek ve bu mezhebi resmen tanıtmak istese de Osmanlı ulemasının bu durumu şer'i olarak sakıncalı bulmasından ötürü bu hususta itilaf sağlanamamıştır. ayrıca nadir , 1743'te sünni ve şii ulemayı necef kentine toplamıştır.

1747'de , onun hakimiyetinin fazla yayılmasından rahatsız olan , yine kendi boyuna mensup bazı afşar ve kaçar kabile reislerinin bir tertibiyle çadırında uyurken öldürülmüştür. Bütün oğulları ve (biri hariç) torunları da aynı şekilde öldürülmüştür.

afşar başbuğudur.

"Nâdir Şâh'daki kuvvetli bir kavmî şuûrun varlığını gösteren bir diğer delilde oğullarının adıdır. Oğullarından birinin adı Cengiz'di. Torunları arasında ise, Oğuz Han, Ulduz (Yıldız) Han, Timur Han, Öktey (Ögeday) Han gibi Türk kahramanlarının adını taşıması O'ndaki kavmî şuûrun ne kadar kuvvetli olduğunu göstermeye kâfîdir. Diğer taraftan O, Farsça'yı çok iyi bildiği halde Türkçe'yi (Çağatay ve Doğu Türkçesi) kullanmayı tercih etmiştir."

[Abdurrahmân Ateş, Avşarlı Nâdir Şâh ve Döneminde Osmânlı - Îrân Mücâdeleleri, 2001]

fransız devriminden çok önce yaşayan ve türkçülüğün kanıtı olan horasan hakanıdır. milliyetçilik diye bir ideoloji dünyaya gelmeden önce turan ülküsünü gerçekleştirmeye çalışan türk büyüğüdür. kısa süren hakanlığında büyük işler bırakmıştır. sizi nadir şah'ın hayatıyla başbaşa bırakıyorum:

1688-1698 yılları arasında türkmenlerin yoğun olduğu kuzey horasan'da dünyaya geldi. oğuzların afşar boyuna mensuptur. küçük yaştayken babası öldürüldü ve annesiyle birlikte köle tacirlerinin eline düştü. küçük yaşına rağmen köle tacirlerinden kurtulup haydutluğa başladı. haydutlar arasında çok hızlı şekilde yükselip haydut başı oldu. annesi ve babasının intikamını aldıktan sonra safevilerin dikkatini çekti. horosan'da başta afşarlar olmak üzere türkmenlerin kısa sürede lideri konumuna yükseldi.

safeviler 18. yüzyıl başlarından itibaren, çökmeye başlamıştı. şah abbas döneminden sonrası türklüklerini yitirdikleri için 100 yıl boyunca yerinde sayan bir devlet haline geldiler. hotakiler isyanı ile zor günler geçirip iktidarını kaybettiler. sünni afgan olan hotakiler safevilerin başkenti isfahan'ı uzun bir kuşatma sonrası ele geçirdi ve kendilerini iran şahı ilan ettiler. safevilerin lideri şah hüseyin hotakiler tarafından tutsak edilmesi üzerine safevi devlet büyükleri eski başkenti kazvin'e kaçtılar. sadece türkmenlerin yaşadığı bölgeler safevilere sadık kalmıştı. tarihte zor günler yaşanırken türklerin gene türklerden başka dostu kalmamıştı.

safeviler 2. tahmasb önderliğinde tekrardan organize oldular ve 19. yüzyılda iran'ı yönetecek olan kaçarla ile ittifak yaptılar. fakat elde edebildikleri güç yeterli olmamıştı. nadir şah'ın yaşadığı horosan bölgesi tamamen afganların egemenliğine girmişti. afganlar tarafından afgan vali atanmasına karşı çıkan nadir şah'ın çok geçmeden hotakiler ile arası bozuldu. 2. tahmasb ile nadir şah çok geçmeden ittifak kurdular. büyük türk boyları olan safeviler, afşarlar ve kaçarlar başta olmak üzere bütün türk boyları birlik olup nadir şah önderliğinde afganlara karşı zafer kazandılar. hotakiler iran üzerindeki haklarından vazgeçerek afganistana geri dönmek zorunda kaldı.

tahmasb kuvvetli ve dirayetli bir türk şahı olmuştu. kafkaslardaki sünni milletler ve hindistandaki türk kökenli babürlüler ile iyi anlaşıyordu. fakat türk yönü nadir şah ile kıyasla yetersizdi ve şii olmayanlara pek iyi gözle bakmıyordu. iktidara gelmesi nadir şah sayesinde olmuştu. nadir şah öncülüğünde orduda ve yönetimde büyük reformlar yaşanıyordu. nadir şah tahmasb'ın kız kardeşi ile evlenmişti ve saltanat ortağıydı. tahmasb ise hükümdarlığı üzerindeki nadir şah etkisinden rahatsız olmuştu ve bunu kırmak istiyordu. bunu öğrenen nadir şah 2. tahmasbı tahttan indirip oğlu 3. abbas'ı tahta oturttu.

çocuk yaşta bir şah olması osmanlılar tarafından bir fırsat olarak görüldü ve osmanlı-safeviler savaşı başladı. aynı şekilde ruslarda kafkasya üzerine sefer hazırlıklarına başlamıştı. nadir şah kuvvetleri osmanlı ordusunu mağlup etti. daha sonra kafkaslarda ruslar ile büyük savaşlar yaptı. her defasında kazanan afşarlar oldu. ruslar uzun süre boyunca kafkaslara girmeye cesaret edemedi. çocuk yaşta olan şah ile devlet yönetilemeyeceğini anlayan nadir şah devlet büyüklerinin tavsiyesiyle 3. abbas'ı tahtından indirerek afşarlılar hanedanlığını kurduğunu ilan etti.

tek başına iran, azerbaycan ve kafkasya hakanı olan nadir şah ülke yönetiminde köklü değişiklikler yaptı. ilk olarak eski düşmanları olan hotakiler üzerine yürüdü. afganistan topraklarının tamamını fethederek hotakilere son verdi. doğduğu topraklarda büyük yağmalar yapan hotakiler tarihin kara sayfalarına gömülmüş oldu. fakat hotakilerin radikal sünni olması müslüman dünyasında pek hoş karşılanmamıştı. afşar hakanı ordusunda çok sayıda sünni türkmen bulunduruyordu. böylesine bir zafer kendisine dosttan çok düşman kazandırmıştı.

babürlüler nadir şah'ın fetihlerinden çok rahatsız olmuştu. bunun üzerine nadir şah afgan seferinden sonra hindistana yöneldi. babürlerin yönettiği hintli ordusu sayıca afşarların 4-5 katı olmasına rağmen büyük yenilgiye uğradı. delhi'yi yağmalayan nadir şah pakistan ve batı hindistanı kendi topraklarına kattı. bu savaştan sonra babürlüler hindistanda eski gücüne ulaşamadı. hindistan seferi sonrası elde ettiği ganimetlerden dolayı 3 sene boyunca vergi toplamadı.

hindistan seferi sonrası başkentine geri dönen nadir şah büyük şok yaşadı. büyük oğlu rıza'nın hindistan seferi sırasında öldüğünü sanıp safevilerin kendisine karşı ayaklanma korkusuyla 2. tahmasb ve 3. abbas'ın hayatına son verdiğini ve sonrasında tahmasb'ın kardeşi olan eşinin canına kıydığını öğrendi. adalete saygısı sonsuz olan nadir şah kendi oğlunu tahtından men ederek bütün görevlerinden uzaklaştırdı.

türklük bilinci çok yüksek olan nadir şah kökenini asla unutmadı. hükümdarlığı süresince kafkasyadan bengale kadar bütün devlet görevlileri türkçe konuşmak zorundaydı. osmanlının, türklerin kurduğu en büyük ve en köklü devlet olduğunu kabul edip sıcak ilişkiler geliştirmeye çalıştı. amacı iki türk devletini birleştirip çift monarşi ile yönetilmesini sağlamaktı. devletin en üst görevlerinde kaçarlar ve afşarlar yer aldı. turan düşüncesine 1740'lı yıllarda inanıp bunun için uğraştı. orta asya türk devletleri olan hive ve buhara hanlıklarına üstünlüğünü kabul ettirdi. bu uğurda elinden geldiği kadar az kan döktü.

mezhep ayrımının türklerin en büyük sorunu olduğunu yüzyıllar önce görebildi. safeviler ile osmanlılar arasındaki sürtüşmelerin en büyük sebebinin mezhepsel olduğunu düşünüyordu. bunun için safevilerin uyguladığı katı şii uygulamalara son verdi. camilerde 4 büyük halifenin ismini okutup sahabeler hakkında kötü konuşmayı şiddetle yasakladı. necef kentinde şii ve sünni ulemayı bir araya getirerek ortak noktalarda buluşturdu. caferiliğin 5. mezhep olarak kabul edilmesi için büyük uğraş verdi. ayrıca muta nikahını yasakladı.

osmanlı-afşarlar ilişkilerinde belli bir yumuşama olmasına rağmen savaş durumu devam ediyordu. nadir şah osmanlılara karşı önemli bir barış teklifinde bulundu. caferiliğin 5. mezhep olarak kabul edilip osmanlı halifesinin üstünlüğü ve caferilerin hicaz topraklarında rahatlıkla hac vazifesini yerine getirmesini istiyordu. safeviler zamanında zorla şiileştiren devletin bu derece dönüş yapması büyük şaşkınlık yaratmıştı. nitekim osmanlı uleması böyle bir teklifin siyasi olduğu ve gerçekleşmesinin mümkün olmadığını savunuyordu. erzurum'da osmanlı destekli bir safevi şehzadesi olduğunu iddia eden bir şahsın ortaya çıkması nadir şah'ın sabrını taşırdı. musul, erzurum ve bağdat'ı hızlı şekilde işgal edip osmanlı'yı istediği barış şartlarına zorlamak istiyordu. hızlı şekilde kerkük ve erbil'in ele geçirilmesinden sonra musul'da türk komutan'ın 40 gün boyunca direnmesi sonucu nadir şah isteklerinden vazgeçmek zorunda kaldı. halbuki istekleri osmanlı'nın oldukça lehineydi. kasr-ı şirin anlaşmasından daha net sınırları belirleyen bu anlaşma sonrası uzun süre osmanlı-iran savaşı yaşanmadı. iyi niyet olarak gönderilen özel hançer ise nadir şah hayatını kaybettiği için topkapı sarayına konuldu ve bugün bile görebiliriz. osmanlı gene de nadir şah'ın gönlünü alabilmek için caferilerin haç vazifesini yerine getirmesine izin verdi.

osmanlı sultanı 1. abdülhamid ile nadir şah arasında gerçekleşen sıcak hava bazı afşar ve kaçar liderlerinin canını sıkmıştı. nadir şah kendisine isyan eden lur* kökenli vatandaşları doğuya sürgün etti. bunların arasında afşarlar sonrası iran şahı olacak zendliler de vardı. safeviler döneminden beri radikal şii yönetime sahip devlet değişime ayak uyduramıyordu. nadir şah bu yüzden pekçok iç düşman edinmiş ve suikastlere maruz kalmıştı. içinde kendi akrabalarınında bulunduğu son suikast girişimi başarılı oldu. ölmeden önce 2 suikastçıyı öldürmüş ve pek çoğunu yaralamıştı. horosan'ın yenilmez aslanı bu suikast ile hayatını kaybetti.

nadir şah sonrası afşarlar uzun yıllar boyunca iç savaşlar yaşayıp sonunda tarihten çekildi. nadir şah sonrası sadece 3 sene şah olarak kalabildiler. bu 3 sene içerisinde 3 farklı hükümdar başa geçti. nadir şah'ın torunu şahruh küçük yaşta şah olmasına rağmen önce tahtan indirilip gözlerine mil çekildi sonra kumandanları sayesinde tekrar tahta oturdu. fakat küçük yaşı ve milli gözleri yüzünden sürekli zendlilerin kuklası olarak kaldı. en sonunda kaçarlar tarafında tahtından indirilip işkenceyle öldürüldü. aynı şekilde nadir şah'ın akrabalarının hepsinin ya gözlerine mil çekildi yada öldürüldü. gözlerine mil çekilenlerin torunu afşar nadiri soy ismini alarak onun ismini devam ettirdiler.

nadir şah doğunun son fatihiydi. batılı tarihçiler kendisini 2. iskender veya doğu'nun napolyonu olarak anar. büyük topraklar hükmetmesine rağmen türklük şuuru çok yüksekti. girdiği her savaşta zafer kazandı. sadece 11 yıl hükümdarlık yapmasına rağmen döneme damgasını vurdu. kazandığı büyük zaferler ve fethettiği büyük topraklara rağmen osmanlılar ile sıcak ilişkiler kurup onların dini üstünlüğünü tanımak istedi. eğer amacı gerçekleşseydi turan ülkümüz belki o yıllarda gerçekleşmiş olacaktı.

not: bu yazı alıntı değil el emeği göz nurudur. okuyan herkese ayrı ayrı teşekkürlerimi sunarım.

Afşar boyundan gelme iran hükümdarı. Türk milliyetçileri arasında yeri ayrıdır.

iran'da müthiş işler yapmıştır. Hem iç işlerde hem dış işlerde. Osmanlı ile arasında süregelen asırlık düşmanlığı durdurmuştur.

Türk tarihinin en büyük insanlarından birisidir.

safevi türk devleti'nin yıkılmasının ardından şahlığını ilan ederek ülkedeki afganları def etmiştir.

pro-sünni değildir. sadece sünnilik ile şiiliği birleştirmeye çalışmıştır. caferiliği dört mezhep arasına ekleyerek sünni-şii ayrımına son vermek istemiştir. şah ismaili sevmez fakat sevmeme sebebi şii olmasından çok türkleri bölen kişi olarak görmesidir. çünkü şah ismail ile yavuz sultan selim mücadelesi mezhep üzerinden türkleri bölmüştür.

görsel

Nadir şah Afşar Türkman Bahadır .

Doğu milletlerinin sorunu gelecegi ve devamlılıktır örnekteki gibi . yani lider ölünce herşey tersine döner bütün kazanımlar yıkılır bozulur kurumsal müesses nizam yoktur . kendini yenileme şartlara gelişmelere uyum yoktur . bu sebeble hepsi haçlı siyonistlerin uşağı kuklası olmuştur .

Bu iç çatışma çekişme hindistan ve afganistan da ingilizlerin işini çok kolaylaştırmış ruslara büyük fırsat vermiştir orta asyada islam dünyasının en çok ihtiyaçı olan birlik beraberlik ittifakı asla gerçekleşmeştir .

Herdaim islam ittifakı akim kalmış . HAÇLI SiYONiSTLERE büyük fırsat verilmiş oldu tabi o dönemdeki osmanlı sultan ve ulemanın divan mensuplarının bu gelecekteki büyük yıkımdan payı çok büyüktür hepside basiret ve feraset mahrumu ilkel zihniyetli insan müsvettelerdir .

Nadir Şah Avşar rusları iki kez yendi ve ruslar kafkasyaya girmeyi durdurarak geri döndü. Nadir Şah'a karşı ihanetle sui kast edilmeseydi dünya çok daha farklı ola bilirdi.

1736 yılında 4 yaşlı ııı abbası zehirleyerek öldürdükten sonra nadir Azerbaycanda şimdiki sabirabadın sukovuşan köyünde yeni şah seçmek için kurultay çağırdı. bu kurultayda yalnız azerbaycan beyleri ve hanları iştirak ediyordu. nadir onun şahlığına itiraz edenleri ya cezalandırıyor ya da idam ettiriyordu. karabağ ve gence beylerbeyileri nadirin şahlığına itiraz ediyordu. çünki nadir asilzade değildi ve şah olamazdı. nadir zorla kurultayda kendini şah seçtirdi ve gence ve karabağ hanlarını aşiretleri ile afkanistan ve horasana sürgün ettirdi. afkanistanda şimdiye kadar o aşiretler yaşıyor. hatta karabağ savaşında 300 kişilik bir bölükle azerbaycana yardıma gelmişlerdi.

görsel

profil fotomda bulunan büyük avşar türk imparatoru.

Oğullarından birisinin adı Johann Joseph Freiherr von Semlin' dir. Nadir Şah suikastinin ardından Nadir Şah'a sadık birisi tarafından daha çocuk yaşta olduğu için Viyana'ya Habsburg Sarayı'na getirilmiştir ve bir Alman gibi büyütülmüştür.

caferiliği sünniliğin bir kolu yapmak için osmanlı imparatorluğuna başvurmuş, bundan sonra üç halifeye lanet okunmayacak sözü vermiştir. buna rağmen sünni kolu olma talebi kabul edilmemiştir.

birinci petro ile yaptığı gence antlaşmasına göre ruslar bakü ve derbent şehirlerinden geri çekilecek ama nadir şah da osmanlıyla barış antlaşması yapmayacak savaşacaktır.

ruslar bakü ve derbenti afşarlara birakarak geri çekiliyorlar ve hemen ardından 1736 yılında nadir şah osmanlıyla barış antlaşması imzalıyor ve dağıstana saldırıyor.

görsel

osmanlı sultanının iyi niyet göstergesi olarak gönderdiği özel hançer yoldayken nadir şah hayatını kaybettiği için geri döndü ve topkapı sarayına konuldu

görsel