bugün

iki veya daha fazla anlama gelen bir kelimenin yakın anlamını söyleyip uzak anlamını kastederek kullanmaktır.
örnek vermek gerekirse ;
güzellerde vefa olmaz deme yanlıştır ey baki
olur vallahi billahi hemen yalvarı görsünler

burdaki yalvar kelimesi ilk okunuşta yalvarmak zannedilmektedir. ama asıl anlamı paradır. bu da böyle bir söz sanatıdır işte.
bir edebi sanat olarak tevriye: nükte yapmak için iki anlamı bulunan sözcuklerin uzak anlamı kastederek kullanma sanatıdır.
(bkz: isim miydi neydi) * * *

amaci gizlemedir. iki degisik anlami olan bir sözcügün bir dize ya da beyitte iki anlaminin da kullanilmasidir.
Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm
Bir nim tebessümle o afet gülü verdi.
bir edebiyat sınavında, cevaplarımızdan birisi olan edebiyat terimiydi. hiçbirimiz çalışmadığımızdan en arka sırada kitap açıldı. kulaktan kulağa ön sıralarda olan bizlere nevriye olarak gelmişti. yan sıralarda cevabı cevriye diye yazanlar olduğunu bile duyduk. *

(bkz: abos hitler)
en kötü örneğini ozan arif denilen insan plan yapmayın plan adlı eserinde* vermiştir.
birden fazla anlamı olan bir kelimenin her iki anlama gelebilecek şekilde kullanılmasıdır. en sevdiğim söz sanatıdır kendileri.örnek vermek gerekirse:

beyaz gerdanına bir de ben gerek
birden fazla anlam taşıyan kelimeler kullanılarak yapılan bir sanattır. yakın anlam söylenerek uzak anlam kastedilir. örneğin;
'kande olsam ey peri gönlüm senin yanındadır.' (bkz: baki)
bu dizedeki kande sözcüğü iki anlam taşır.
1.anlam/ kande: kanın içinde
2.anlam/ kande: nerde

yani kande sözcüğü her iki anlamda da kullanılabilir.

nerde olursam olayım gönlüm senin yanındadır... veya
kanda dahi olsam gönlüm senin yanındadır.

şeklinde okunabilir.şair ise daha çok ikinci anlamı vermek istemiştir.işte burdaki "kande" sözcüğünde tevriye sanatı vardır.
en güzel örneklerinden biri olarak asagıdaki beyiti verebileceğim muhtesem sanat;

gül gül dedi bülbül güle gül gülmedi gitti
gül bülbüle bülbül güle yar olmadı gitti.
çok anlamlı bir kelimenin sadece yan anlamıyla kullanılması sanatıdır.
ayar vermek için de kullanılan söz sanatıdır.
(bkz: hiciv)
Tahir efendi bana kelp demiş
iltifatı bu sözde zâhirdir.
malikî mezhebim benim, zira
itikadımca kelp tahirdir"

burada tahir; temiz anlamına geliyor . Kelp de köpek anlamı taşıyor. maliki mezhebine göre köpek abdesti bozmaz cünkü temiz bir hayvandır diyerek tahire gönderme yapmıştır.
güncel bir örneği için:

(#8739701)
(#10081939)
(bkz: nefi)
birden çok anlamı olan bir sözün herkesçe bilinen anlamında değiş uzak anlamını kastederek kullanmaya denir.
meydan sözlük kaynıyor.
meydan sözlük kaynıyor.
iki anlamlılık.

örneğin;

''Ulusun korkma nasıl böyle bir imanı boğar ?''

burada ''ulusun'' sözcüğü hem ''ulumak'', hem de ''ulu'' kelimesi anlamındadır.
aşık veysel "dert yüreğimde, eller ne bilsin" derken,
eller sözünü, hem organ, hem de insanlar, memleketler anlamında kullanmıştır.
Tahir Efendi bana kelp demiş
iltifatı bu sözde zahirdir,
Maliki mezhebim benim zira,
itikadımca kelp tahirdir.
(Nef'i)
Tahir: dönemin şeyhülislamı
Kelp : köpek
Tahir : temiz, pak.
karı gördüm kaydım
kaymaz olaydım

(mahmut tuncer)

karı azmış aga.
çoğaltalım o zaman ha.

(iki acayip adam)

saygılar.
'sana bir çakmak lazım' cümlesiyle örneklenebilecek iki anlamlılık sanatı.
yapılması oldukça zor olan bir edebi sanattır. her yiğidin harcı değildir. hayal gücünün ve bilgi dağarcığının geniş olması gerekir. incedir. (bkz: dalgalandım da duruldum)
gerçeğin yarısını söyleyip, diğer yarısını gizleme yöntemiyle yapılan yalancılık.
Gündemdeki Haberler
güncel Önemli Başlıklar