mehmet cavid bey

1875 selanik doğumlu, 1926'da idam edilmiş, osmanlı'nın ve dolayısıyla türkiye'nin ilk gerçek iktisatçılarındandır.
1908-1918 yılları arasında ittihat ve tarakki döneminde 6 yıllık maliye nazırlığı görevinde bulunmuş geri kalan zamanlarda ise aktif olarak mali konularda çalışmalar yapmıştır. liberal bir iktisat anlayışına sahipti ve iktisadi kalkınmayı dünya ekonomisiyle bütünleşmede görüyordu.
izmir suikastinde etkin rol aldığı düşüncesiyle istiklal mahkemesi tarafından adi bir şekilde idam edilmiştir, mezarının yeri bilinmemektedir.
"ilm-i iktisad - Mekteb-i idadiye Mahsus" isimli kitabı, iktisat ilmi ismi ile liberte yayınları tarafından 2001 yılında günümüz türkçesine kazandırılmıştır. kitabında ileriyi gören bir çok tespiti bulunmaktadır.

ittihad ve terakki fırkasının önde gelen isimlerindendir. Fırkanın iktidarı döneminde maliye bakanlığı görevini yürütmüş, cumhuriyet sonrası izmir suikastı davasıyla bağlantılı olduğu gerekçesiyle idam edilmiştir. Ayrıca sabetayist ve mason olduğu rivayet edilmektedir.

yakup kadri tarafından anlatıldığına göre idam edildiği gece mustafa kemal'in odasına kapandığı, çok üzgün olduğu rivayet edilir.

(bkz: cavit bey in karisina son mektubu)

izmir suikasti'nin ankara'DA devam eden "ittihatçılar davası" tamamıyla kuvayı milliyeci-ittihatçı hesaplaşmasına dönmüş, cavid bey gibi, dr. nazım bey'de suikast ile uzaktan yakından bir ilgileri olmamalarına karşın mahkemece ölüm cezasına çarptırılmışlardı.
falih rıfkı atay da "çankaya" isimli eserinde cavid bey'in suçsuz olduğunu bir vicdan muhasebesi yaparak şu satırlarla anlatmıştır.
" biz cahit ile cavid'in hiçbir zaman suikastçi olamayacaklarını biliyor ve ankara'ya geldikten sonra durmadan ismet paşa'ya baskı yapıyorduk. cavid'in, eğr onunla birlikte başka günahsızlar varsa onların ölümden kurtarılmamış olmalarına hala vicdanım yanar"

izmir suikasti bahanesiyle tasfiye edilen ittihatçıdır.

matematik konusunda ciddi anlamda ileri düzey bilgiye sahip kişi. zaten bu yüzden de ismet inönü'nün mali danışmanlığı görevinde bulunmuş lozan'da.

görsel

osmanlı parasına altı köşeli yıldızı koyduran kişi. karakaşilerin o dönemki lideri olduğuna dair iddialar da var.