kader mi degil mi

insanın yaşam süreci içerisinde, yaptığı seçimleri kaderin mi yoksa iradenin mi belirlediğinin çelişkili sorgulaması hali.
- şimdi benim bu iş sonucunda başım çok ağrıyacak; bunu yapmak benim tercihim miydi yoksa kaderim miydi ?

kaderi tek parametreye bağlayan yazar çelişkisi. bir örnekle acizane cevaplamaya çalışalım;
başrol oyuncusunun hayatını ele alan bir filmi ele alalım. izlendi ve kaderi izleyen tarafından bilindi. başrolün her yol ayrımında ne gibi sınavlara tabi tutulacağı biliniyordu. şimdi, eskaza başrol oyuncusu hafızasını kaybeder ve o yol ayrımlarında öncekinden farklı seçenekleri seçerse, irade çarpanının kadere ne gibi bir etkisi olduğu anlaşılır.
(bkz: cebriye)
(bkz: mutezile)