barbaros hayrettin paşa

Barbaros Hayreddin Paşa denizci, Kaptanıderya (D. 1467 - Ö. 4 Temmuz 1546), Osmanlı tarihinin ünlü denizcilerindendir. Akdeniz'de Osmanlı egemenliğini pekiştirmiş, Birleşik Avrupa donanmasını Preveze Deniz Savaşı'nda yenmiştir.

Barbaros Hayreddin paşa'nın asıl adı Hızırdır.* Ona Hayreddin adını, hizmetinde bulunduğu Kanuni Sultan Süleyman vermiştir. Avrupalılar ise onu, sakalının kızıla çalması nedeniyle Barbarossa ya da Barbaros (kızıl sakal) olarak adlandırdılar. Barbarossa ismi ilk olarak kızıl sakalından dolayı ağabeyi Oruç reis'e takılmıştır.

Hayreddin Paşa, Eceovalı (Gelibolu) bir sipahinin oğlu olarak 1470'li yıllarda Midilli (Lesbos) adasında doğmuştur. Genç yaşta kardeşleriyle birlikte deniz ticareti yaparken, Ege Denizi'nde Rodos Şövalyelerine tutsak düşmüştür. Serbest kaldıktan sonra, yaşadığı olayın etkisiyle tüccar yerine korsan olmaya karar vermiştir. Akdeniz kıyılarına akınlar düzenlemiş ve ganimetler elde etmiştir. Cebre Adasını üs olarak kullanan Hızır Reis ve ağabeyi Oruç Reis'in ünü bütün Akdeniz'e yayılmıştır. iki kardeş Tunus Sultanı Muhammed ile anlaşarak Tunus'taki Halkül-Vadi (La Gaulette) limanını kullanmaya başlamıştır. Hızır ve Oruç, ele geçirdiği ganimetin beşte birini Tunus sultanına verip, kalan malları Tunus pazarında satmışlardır.

Hızır ve Oruç 1512'de ele geçirdikleri yüklü bir gemiyi armağan olarak Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim'e göndermişlerdir. Bunun üzerine Yavuz Sultan Selim de onlara verdiği desteğin bir ifadesi olarak armağanlar yollamıştır. Oruç ve Hızır, ağabeyleri ishak'ın da kendilerine katılmasından sonra korsanlıkla yetinmeyip Kuzey Afrika'da toprak edinmeye başlamışlardır. 1516-1517'de ispanyollara karşı savaşmışlar ve Tenes, Tlemsen ve Oran kentlerini ele geçirerek Cezayir'i denetimlerine almışlardır. Oruç Reis Cezayir hükümdarı ilan edilmiştir. ispanyollar ertesi yıl Cezayir'i geri almak için Araplarla birleşerek saldırıya geçmişlerdir. Bu savaşta ishak ve Oruç öldürülmüştür. Güç durumda kalan Hızır Reis, Yavuz Sultan Selimden yardım istemiştir. Yavuz Sultan Selim, Hızır Reis'i Cezayir beylerbeyliğine atayarak koruması altına almıştır. Hızır Reis, Birleşik Avrupa kuvvetleri karşısında kara savaşlarında yenilerek Cezayir'i kaybetmiştir. Ama deniz gücünü koruyarak Şerşel Adaları'na çekilmiştir.

Barbaros 1520-1525 arasında Avrupa'nın Akdeniz kıyılarını vurarak büyük ganimetler elde etmiştir. 1530'da Cezayir'i yeniden ele geçirmiştir. Ertesi yıl Şerşel'e baskın düzenleyen Cenevizli Amiral Andrea Doriayı yenilgiye uğratmıştır. Kanuni Sultan Süleymanın Alman seferi sırasında Andrea Doria'nın Mora kıyılarına saldırması Osmanlıları güç duruma düşürmüştür. Bunun üzerine Kanuni, Barbaros'u istanbul'a çağırmış ve 1533'te "Hayreddin" adını verdiği Hızır Reis'i Osmanlı donanmasının başına (kaptan-ı derya) getirmiştir.

Barbaros Hayreddin Paşa 1534'te Akdeniz'e açılmış ve italya kıyılarını yağmalayıp Tunus'u ele geçirmiştir. Ancak Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanması karşısında Tunus'u bırakmak zorunda kalmış ve ertesi yıl istanbul'a dönmüştür. 1536'da daha güçlü bir donanmayla yeniden Akdeniz'e açılan Barbaros, italya kıyılarını vurmuş ve Ege Denizi'ndeki Venedik adalarını Osmanlı topraklarına katmıştır. Osmanlıların Akdeniz'deki denetiminin artması üzerine, Papalık, Venedik, Ceneviz, Malta, ispanya ve Portekiz gemilerinden oluşan bir Haçlı donanması kurulmuş ve başına Andrea Doria getirilmiştir. 'Osmanlı donanması' ile 'Haçlı donanması' '1538''de 'Preveze Körfezi' önlerinde karşılaşmıştır. 'Barbaros Hayreddin Paşa', tarihe 'Preveze Deniz Savaşı' olarak geçen buradaki savaşta Haçlı donanmasını yenilgiye uğratmıştır. Bu zafer 'Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'deki egemenliğini pekiştirmiştir.

Kutsal Roma-Germen imparatoru 'Şarlken', Preveze'nin öcünü almak için 1541'de Cezayir'e saldırdıysa da başarılı olamamıştır. Bu arada Fransa Kralı 'I. François', Şarlken'e karşı Osmanlılardan yardım isteyince, Kanuni gücünü göstermek için Barbaros'u Fransa'nın Akdeniz kıyılarına göndermiştir. Barbaros, Toulon'da Fransız donanmasıyla birleşerek 1543'te 'Nice''i almıştır. Ertesi yıl 'istanbul'a dönen Barbaros Hayreddin Paşa, '4 Temmuz 1546'da burada 'ölmüş' ve 'Beşiktaş'taki türbe'sine gömülmüştür.

Barbaros Hayreddin Paşa'nın anısına 1941-1943'te 'istanbul'un Beşiktaş semti'nde dikilen 'Barbaros Anıtı', ünlü heykelciler 'Ali Hadi Bara' ile 'Zühtü Müridoğlu' tarafından yapılmıştır. Beşiktaş'taki Kadıköy seferlerini yapan iskeleye 'Beşiktaş Barbaros Hayrettin Paşa iskelesi' adı verilmiş ve bu iskele mimarlar 'Erkan ince' ve 'M.Hilmi şenalp' tarafından Osmanlı Mimarisi tarzında yenilenmiştir.