bugün

delikanlılıkta önemli olan "yüreğinin boyudur".
(bkz: efelerin efesi)
adına türküler yazılan yunanlıların aq koyan efemiz..
1895-1951 yılları arasında yaşamış kurtuluş savaşı kahramanı efe. yenipazar'da sonradan yaşadığı ev müze olarak düzenlenmiş olup, ücretsiz gezilebilmektedir. efe, kurtuluş savaşı'nın özellikle yunan işgalinin yeni başladığı zor dönemlerinde değerli hizmetlerde bulunmuş ve daha sonra da düzenli ordu bünyesinde mücadeleye devam etmiştir. istiklal madalyası almıştır. savaştan sonraki yıllarını önce bir süre izmir'de , daha sonra ise sevdiği ve ölümüne kadar yaşadığı yenipazar'da geçirmiş, aile hayatı yaşamıştır. müzede gençlik yıllarında ve sonraki yaşlarında çekilmiş resimleri ve kendisinin ve efelerinin bazı giysi ve eşyaları görülebilir. gençlik resimlerinde ufak-tefek, hatta baştan biraz da çocuksu simalı bir adam olarak görünmektedir. bu da bize yurda hizmetin, kahramanlığın boy-pos, kılık kıyafet, cüsse vs. meselesi olmadığını bir kez daha hatırlatmaktadır.
Çerkez ethem'in , Mustafa Kemal'e karşı birlik olalım diye yanaştığı lakin özü Türk, dili Türk, Kanı türk, Kültürü türk olduğundan Ethem denen soysuzun haber gönderdiği adamını paketleyip Mustafa Kemal'e yollayan büyük Efedir. Sonrası malum yunan'a yusuf yusuf yunan'a sığınanlar soyunun gerektirdiğini yapmıştır.
büyük dedemdir. kimse de gelip hakkında soru sormaz. röportaj yapmaz. kimsenin sikinde değil ne yapıp yapmadığı. ölen milyonlarca asker gibi bi hiç uğruna öldü gitti. demokrasiyle de itler... neyse.
--spoiler--
Yörük Ali Efe, Yunan müfrezesini imha etti. (16 Haziran 1919)

Düşman izmir ardından Aydın ve Nazilli’yi işgal etmişti. Yörük Ali Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe ve bazı arkadaşları, Aydın ilinin Çine ilçesi Yağcılar köyünde toplanarak, Yörük Ali Efe ve arkadaşlarının 16 Haziran 1919 tarihinde Sultanhisar ve Atça arasındaki Malgaç deresinin üstünden geçen Malgaç demiryolu köprüsü yanındaki Yunan karakoluna baskın yaptılar. Baskın sonunda karakol tümüyle imha edildi, cephane ve erzaklar ele geçirildi. Bu baskın Batı ve Güney Anadolu'da düzenli, bilinçli ve milli şuurla işgalcilere yapılan ilk baskın olarak kabul edilmektedir. Bu önemli başarı halka ümit ve cesaret vermiş, düşmanın yurttan kovulabileceğine olan inancını arttırmış ve Yörük Ali Efe’nin liderliğini perçinlemiştir. Düşman beklemediği bu baskın karşısında paniğe kapılmış ve Nazilli'deki kuvvetlerini Aydın istikametine kaçırmıştır. Ne yazık ki çevreyi yakıp, yıkıp ve masum insanları öldürerek.

--spoiler--
kurtuluş savaşında batı cephesinin önemli kuvay-i milliye önderlerindendir.

--spoiler--

yörük ali efe alçak gönüllü bir insandı. kurtuluş savaşı'ndaki rolü ile ilgili olarak yapılan övgülere verdiği şu yanıt her zaman hatırlanacaktır:

"bazı kimseler savaş zamanında yapılan işlerin bir çoğunu bana ve başkalarına mal ederler. bu yanlıştır. bir kişinin, beş kişinin, elli kişinin böyle büyük davalarda ne ehemmiyeti olur ki? gönlünde vatan muhabbeti taşıyan her vatansever o günlerde bizim gibi düşünmüş, bizim gibi duymuş ondan sonra bizimle beraber olmuştur. milli mukavemette aslan payını kendine ayırmakta hata vardır. bir elin şamatası olur mu ki?"

--spoiler--
en meşhur efelerden.aydınlıdır kendisi,kurtuluş savaşında çok emeği geçmiş olup savaş sonrası ticaretle uğraşmaya başlamıştır.kurtuluş savasında kuvayi milliyeye katılarak vatan için savaşmış ender efelerdendir.efelerin efesidir.hatta kendisine dair yazılmış bir türkü de vardır.sözleri...;

şu dalmadan geçtinmi
soğuk da sular içtinmi
efelerin içinde
yörük de aliyi seçtinmi

hey gidinin efesi efesi
efelerin efesi

şu dalmanın çeşmesi
ne hoş olur içmesi
yörük de aliyi sorarsan
efelerin seçmesi

hey gidinin efesi efesi
efelerin efesi
Kahramanlığın kitabını yazmış olan yörük türkmen yiğidi, efelerin efesi.

Şu dalma'nın çeşmesi
Ne hoş olur içmesi
Yörük de ali'yi sorarsan
Efelerin efesi

Hey gidinin efesi, efesi
Efelerin efesi...

cepkeninin kolları
Parıldıyor pulları
Yörük de ali geliyor
Açıl aydın yolları

Hey gidinin efesi, efesi
Efelerin efesi...
Tolga Çandar'ın sesinden dinlenilesi efsane.

http://m.youtube.com/watch?v=SoxZlS_0-L0
aydın-sultanhisar ilçesinin kavaklı köyünde doğdu. yunan işgali üzerine, aydın da ilk kuva-yı milliye müfrezesini oluşturarak silahlı mücadeleyi başlattı. kuva-yı milliye döneminde menderes ve havalisi komutanlığını yaptı. istiklâl savaşı nda, milis kuvvetleriyle, ilk defa düzenli orduya katıldı. nazilli cephesi nde yunan kuvvetleriyle kahramanca çarpıştı. diğer efelerin, zeybeklerin millî mücadele ye katılmasına öncülük etti. 23 eylül 1951 tarihinde öldü.
rivayete göre aydında heykelinin bulunduğu yerden karşıdaki caminin minaresindeki fransız askerini iki kaşının arasından vurmuş insandır.mesafenin bi hayli uzak olmasına rağmen.
ege ' de yunan ' a ilk karşı duran efedir.
aydın halkının, mevcudiyetini mustafa kemal paşa'dan sonra ona borçlu olduğu efelerin efesidir. kurtuluş savaşında, yunan ordusu izmir'den aydın'a tren yolu vasıtasıyla galonlarca benzin taşımış, sokağa çıkma yasağı ilan etmiş ve şehrin sularını kesmiştir. amaç ise; şehirdeki müslümanları diri diri yakmaktır. tam da bu dönemde yörük ali efe zeybek ve kızanlarıyla birlikte yunan askerlerini bozguna uğratmış, aydın halkını ölümden kurtarmıştır.