fıtıklaşan disk

Büyük olasılıkla çevrenizde bazı insanların sıtlarında ‘’kaymış’’ ya da ‘’fıtıklaşan’’ disk olduklarını belirttiklerine şahit olmuşsunuzdur . Aslında fıtıklaşan bir diski tabir ederken ortak olarak aşağı sırtta oluşan ağrıyı tabir ederler .
Diskler hassastır , kalın kemiklerin (bknz:vertebra) arasında spinal kolonu oluşturan lastiksi yastıkçıklar bulunur. Spinal kolonun ortasında spinal kordon ve diğer sinir köklerini bulunduran içi boş bir alandaspinal kanal bulunur . Vertebra’nın arasında bulunan diskler sırtınızı bükmenize ya da germenize olanak sağlar .Diskler aynı zamanda şok emiciler olarak hareket eder .
Diskin dıştaki kenarı halka (annulus) olarak adlandırılan kıkırdağa benzer bir dairedir . Diskin ortasında öz(nükleus) olarakaslandırılan jele benzer birmadde bulunur . Öz(nükleus) diskin dıştaki kenarını spinal kenara ittiğinde ve sinirlere baskı yaptığında disjte fıtıklaşma ya da kayma oluşur .

BU DURUM NASIL iLERLER
Diskler yüksek oranda su içerir .insanda yaşa bağlı olarak su içeriğidüşer bu nedenle disk büzülmeye başlar ve diskler arasında kalan vertabralar darlaşır . Aynı zamanda diskin kendisi daha az esnekhale gelir . Diski daha da güçsüz duruma düşürecek diğer etmenler şunları içeriyor :
Aşınma ve yırtılma .
Özün(nükleus) yumuşak maddesini spinal kanalın dışına doğru sıkıştıran aşırı kilolar .
Bedenin yanlış duruşu .
Ağırlığı düzgün olmayan bir şekilde kaldırma .
Ani basınç(ufak bir düzeydede gerçekleşebilir )
Dıştaki halkada bulunan fibröz yırtılabilir .Disk maddesi sıkıştıkça ve sinir köklerinde baskı oluşturdukça bu durum acı ilesonuçlanacaktır . Bazen diskin parçaları bağırsak ve idrar fonksiyonlarını kontrol eden sinirlere zarar verecek biçimde spinal kanala girer .

TANIMLAMA SEMPTOMLARI
Aşağı sırt ağrısı her beş kişiden dördüne etki ediyor . Bu nedenle ağrıyı sadece fıtıklaşan bir disk şeklinde tanımlamak yeterli kalmıyor . Bununlabirlikte ağrı bir düşme ya da çarpmanın sonucunda gerçekleşiyorsa tereddüt etmeden bir doktor ile temas haline geçin . Fıtıklaşan bir diskin en çok rastlanan semptomu bir bacağın kalçadan aşağıya doğru uzanan kısmında oluşan sıkça vuran siyatik,keskin ağrıdır . Bu spinl sinirde oluşan basıncın bir sonucudur .Diğer semptomlarda şunları içeriyor :
Bir bacakta güçsüzlük .
Bir bacakta oluşan ürperti(diken diken olma hissi de diyebiliriz , iğne batıyor hissi) ya da uyuşma hissi .
Mesanede(idrar kaçırma şeklinde) ya da bağırsak kontrolünde yaşanan kayıp (Aynı zamanda iki bacakta da güçsüzlük yaşıyorsanız ; probleminiz daha ciddi seviyede olabilir .Bu duruma aciliyetle önem vermeye çabalayın .)
Sırtın merkezinde yanma şeklinde ortaya çıkan acı .

FITIKLAŞMIŞ DiSKiN TEŞHiSi
Sağlık geçmişiniz tam bir teşhis için kilit noktası oluşturmakta . Yavaş yavaş artan bacak ağrısıyla birleşen sırt ağrısı geçmişine sahipolabilirsiniz .Sık olarak sırta özgü bir sakatlanma diskte fıtıklaşmaya neden oluyor . Fiziksel bir muayene genellikle etkilenen sinir köklerini(ve ne kadar ciddi oranda etkilendiklerini) saptayabiliyor . Basit bir X- ışını (röntgen muayenesi) diskte ya da omurgada oluşan değişiklikleri gösterebilmekte .

TEDAVi ÖNERiLERi
Sade tedavi yöntemleri genellikle işe yarıyor . Basit ölçüdeki sırt ağrılarının çoğunluğu kademeli olarak geçecektir .Yatak istirahati ve acıyı gideren ağrıkesiciler tek başlarına yeterli olabilmektedir . Kas gevşeticiler ,analjezik ve ağrı dindiricili ilaçla tedavi yöntemleri de faydalıdır .Aynı zamanda günde bir kaç kez 20 dakikayı geçmeyecek biçimde soğuk kompreslerden ya da buza başvurabilirsiniz . Spazm oluşması durumunda hafif sıcak uygulamalarıyla yer değiştirebilirsiniz .
Semptomların yeniden baş göstermemesi için her türlü fiziksek aktivite yavaş ve kontrollü yapılmalı . Kısa yürüyüşler yapın ve uzun süreler oturmaktan kaçının . Sırt ve karın kaslarını güçlendiren egzersizlerde faydalı olabilmekte . Gelecekte oluşabilecek ağrılardan kaçınmak için düzgün biçimde ayakta durmasını , oturmasını ve ağırlık kaldırmayı öğrenin .

DiĞER TEDAVi YÖNTEMLERi
Geleneksel tedavi yöntemleri başarısız olursa kortizol içerikli epidural enjeksiyonları sinirdeki acının şiddetini azaltabilir ve fiziksel terapiye daha iyi katılımınıza olanak sağlar .Bu enjeksiyonlar belli haftalarda peryodlar doğrultusunda ayakta yapılan tedavi doğrultusunda yapılır .
Malum , dikkatlice seçilmiş vakalarda diskin bölümlerini çözerek sinire daha fazla baskı yapılmamasını sağlayan kimopapain denilen bir enzim enjeksiyonları faydalı olabilmektedir .
MR ya da CT taramaları ( Hangi diskin hasarlı olduğunu belirten görüntülü resimler) ya da EMG taraması(sinir ya da kastaki hasarı kaslarda kısalmalar sırasında oluşan elektriksel aktivitenin ölçümü yoluyla yapan bir test) yapılması ağrı devam edilirse tavsiye edilebilir .
Disk parçası spinal kanala oturmuşsa ve sinire baskı yapıp, işlevlerde kayıp yaratıyorsa ameliyat gerekli hale gelebilir . Geleneksel ameliyat yöntemi laminektomi denilen ve vertebral kemiğin bir parçasının yerinden oynatılmasını içerir .Ameliyat genel anastezi altında yapılıyor ve hastanede gecelemeyi kapsıyor .
Yeni ameliyat tekniklerinde daha az bir bölgeye müdahale ediliyor ve lokal anasteziden faydalanılıyor . Ameliyat ayak üstü bir temelde yapılıyor ve 2-6 hafta içerisinde işinize dönebilmenize imkan sağlıyor .

AĞRIYA NEDEN OLAN AKTiViTELERDEN KAÇININ :
Şu eski fıkrada Doktoruna ‘’Doktor bunu hep yaptığımda dizlerim acıyor’’ diyen hastaya doktorun verdiği cevapta olduğu gibi ‘’Tamam öyleyse yapma.’’ Bu size komik gelse de fıkrada doğruluk payı var . Squat, diz çökme .ağır kaldırma ,tırmanmave hatta koşma gibi faaliyetlerden kaçının .
Vücudunuzu dinleyin , ağrınızı artıran aktivitelerin ya da hareketlerin bir listesini çıkarın ve BUNLARI YAPMAYIN . Ayrıca ağrınızı azaltan aktivitelerin ve hareketlerin de bir listesini yapı . Örnek olarak çoğu doktor şunları önerir(doktorunuzla birlikte önerilere bir göz atarak fikir birliğine varın) :

ALT SIRTINIZDA AĞRI VARSA ŞUNLARI YAPMAYIN :
Bir yerde uzun bir süre ya da aynı pozisyonda oturmaktan kaçının .
Yumuşak ,derin koltuklarda oturmaktan kaçının .
Bir şeye ulaşırken, dönerken ya da öne doğru eğilirken kaldırmayın .
Göğüs hizasının üstünde bulunan nesneleri kaldırmayın .
Bacaklarınız dik iken belinizle eğilmeyin .
Çok yumuşak yataklarda uyumayın .

ALT SIRTINIZDA AĞRI VARSA ŞUNLARI YAPIN :
Ayağa kalkın ve germe hareketleri yapın , sağa sola yürüyün ve sık olarak pozisyonunuzu değiştirin .
Sırtınızın küçük gerekli tarafına minder-yastık ya da silindir şekline getirilmiş havlu koyun .
Masada ya da arabada otururken dizleriniz kalçalarınızla aynı seviyeye gelecek biçimde oturun .
Araba sürerken koltuğu bacaklarınız pedallara ulaşmak için germek zorunda kalmayacağınız bir biçimde ayarlayın .
Kaldırdığınız tüm cisimleri vücudunuza yakın tutun .
Kaldırıken dizlerinizi bükün ve kaldırmak için bacaklarınızın kuvvetinden faydalanmaya çalışın .
Sert(kaskatı değil) bir yatakta uyuyun .
Bacaklarınızda baskı oluşmasını engelleyecek biçimde dizlerinizi bükerek , yan tarafınıza uzanarak uyuyun ya da dizlerinizin altına yastık koyarak sırt üstü uzanın . Bununla birlikte kendiniz için hangi pozisyon en rahatınıza geliyorsa o pozisyonu bulun ve uygulayın . Herkes için aynı bir tane en rahat pozisyon yoktur .
Her gün rahatlatıcı ve iyi destek veren bir ayakkabıyla sizi canlı tutacak yürüyüş gerçekleştirin .
Pozitif bir bakış açısına sahipolun .Unutmayın şiddetli aşağı sırt ağrısı çeken insanların çoğu 4-6 hafta arasında iyileşiyor .

SIRTI REHABiLiTE ETME :
Burada amaca giden en önemli adım kontrollü hareket etmek . Bunun anlamı planlanmış rehabilitasyon programında , program boyunca tüm hareketlerde tamamen konrollü olacaksınız .Rehabilitasyon programlarının çoğu halkın içinde rahatlıkla ve evinizde tek başınıza yapabilirsiniz .Basit sırt burkulmaları için rehabilitasyonun temel felsefesi hasar görmüş ya da zorlanmış kaslara,tendonlara ya da bağlantılara destek vermede yardımcı olması için aşağı sırt civarında bulunan kaslarınızı güçlendirmeyi ve yumuşak bir şekilde germeyi içeriyor .Bu aynı zamanda karın kaslarını olduğu kadar hamstring kaslarını da germeyi içeriyor . Özel durumlarda doktorunuz size bir terapist ve ya çalıştırıcı eşliğinde biçimlendirilmiş fiziksel terapiyi tavsiye edebilir .

.