bugün

Teamüller, örf ve adetler yoluyla olan hukuk kuralları rahipler sınıfı tarafından bilinir ve gizemli bir sanat olarak, gereğinde kullanılırdı. o tarihlerde rahipler sınıfına ancak patricius' ların girebildiği düşünülürse, rahiplerin yazılı olmayan bu hukuk patricii sınıfı yararına yorumlayıp uyguladıkları ve bu durumun plebs sınıfının tepkisini çektiği sonucuna varılır.
Bilenen Roma Tarihinin ilk kanunlaştırma hareketi 12 levha kanunu' nun yapılmasıdır. Milattan önce 5. yüzyılda gerçekleştirilen bu kanunname Roma' da o devre özgü toplumsal sorunların bir ürünüdür. Özellikle patricii - plebs çekişmesi, böyle bir kanunun yapılmasına yol açmıştır. esas itibariyle teamül hukukununu hakim bırakan yalnız tartışmalı hususlara açıklık getiren bu kanun ve atalardan intikal eden hukuk, sınıf mücadelesine rağmen roma halkının etnik, kültürel ve ekonomik alanda tek bir kavim olarak teşkilatlanmasında önemli bir rol oynamıştır.
bugünkü avrupa hukukunun temellerini oluşturan kanunlardır.
tarihte bilinen ilk yasa ya da kanunlar değildir. tarihte ilk olmasının nedeni sınıf mücadelesinden dolayı yazılması zorunlu hale gelmiş kanunlar bütünüdür. (bkz: patrici - pleb) (bkz: sınıf savaşları) (bkz: engels köylü savaşları).

tarihin ilk yazılı yasalar için: (bkz: urukagina) (bkz: hammurabi kanunları)
Kendisinden önce yazılmış bir kanun yoktur.Yapılış amacının, Patrici ve Pleb sınıfları arasında eşitliği sağlamak olduğu rivayet edilse de, böyle bir gayenin göz önünde tutulmamış olduğu aşikardır.
plepler ile patriciuslar arasındaki eşitliği sağlamak ve örf adet kurallarını yazılı hale getirmek amaçlı yazılan kanunlardır.
ilk yazılı kanunlardır ve udhr'ın temelini oluşturur.
tabletlerde, en ağır ceza kundakçılık ve hırsızlığa verilmişti. hırsızını suç üstü yakalayan kişi, "hırsız var! amanin!" dedikten ve bunu çevresindeki birkaç kişiye duyurduktan sonra, suçluyu dilediğince öldürebilirdi. yeter ki, öldürdüğü adamın suç işlediği tanıklarca sabit sayılsın. tabii, tazminatla da suç geçiştirilebilirdi.

ama kundakçılığın cezası direkt uçurumdan aşağı bırakılmaktı. zira, roma diyarları ahşap olduğundan, tek kibritle tüm kenti ateşe verebilir, kül edebilirdiniz.