kutadgu bilig

'Şimdiye kadar edindiğim tecrübelere göre, bu hain dünyanın özelliklerini ve huyunu açıklayayım. Bu dünya, gelip geçici, vefasız ve dönektir.
Tavırları bir genç kız gibi çekicidir. Ancak dikkatle incelersen, cadı gibi olduğunu görürsün. Ara sıra genç kız gibi görünür, kendini
sevdirir. Tutmaya kalkışırsan el vermez. Seveni sevmez. Sevenden geyik gibi kaçar. Kaçana sarılır, ayağına kapanır. Bir ara süslenir,
peşine düşer. Bir ara görmezlikten gelir, yerden başını kaldırmaz. Bir ara sana göz ucuyla bakar, nazlanır. Ne kadar yakalamak istersen
iste bir türlü yakalayamazsın. Bu dünya, bu yüzden pek çok beyleri ihtiyarlattı. Nice beyler göçüp gitti, yine de onun sesi kesilmedi...'

kitapta geçen kadınlarla ilgili beyitlerde kadın dışarı çıkmamalı gibi ifadeler de vardır.

kutluğ bilge. * *

ilk mesnevi.
ilk islami dönemi türk edebiyatı eseri.
ilk siyasetnamedir.
yazarı yusuf has hacip olan bu nadide eserde doğru bir devlet anlayışının nasıl olacağı alegorik bir şekilde anlatılmaktadır.
didaktiktir.*

lise 2 nin ilk konularından...

(bkz: yusuf has hacip)
(bkz: ilk siyasetname)
(bkz: aruz ölçüsüyle yazılan ilk eser)

oğlum olursa koyacağım isim.

Kutadgu Bilig'den.

Kılınçı köni atı odgurmış ol
Kamug edgülükke elig urmış ol

(Davranışları doğru ve adı Odgurmış'tır.)
( O her türlü iyiliğe el vurmuştur.)

anlamı "mutluluk veren bilgi" dir. yusuf has hacip tarfından yazılmıştır. türkçe ayrıntılarına kadar örnekli olarak anlatılır.

lisedeyken bi arkadaşın adı aklına gelmeyince sınavda cevap olarak kubilik yazdığı eser.
valla arkadaş ben değil.

(bkz: new york times best seller)

(bkz: yusuf has hacib/#8529829)

kutadgu bilig'den bir kaç mısra.
kadaşlığ kişi küsi çawı bedük
Adaşlığ kişi atı savı bedük (3173)
(Akrabaları olan kimsenin nam ve şöhreti büyüktür; arkadaşları olan insanın adı ve sözü
muteberdir.)
Bu üç nenke bolma yakın koşnısı
Küyer ot akar suv bu begler küsi (4097)
(Şu üç şeye yakın komşu olma; yanar ateş, akar su ve bu beylerin şan ve şöhreti)
Bu yanlığ turur bu ajun öndüsi
Yayığ dünya devlet çawıkar küsi (3077)
(Dünyanın adeti böyledir; dönek dünya ve devletin adı böyle çıkmıştır.)
Kişike tusulmaz kişi ol ölüg
Tusulğıl ölüg bolma ersig külüg (3408)
(Başkalarına faydası dokunmayan insan ölü gibidir, faydalı ol, ölü olma, ey mert yiğit.)
kaynak: http://tdae.ege.edu.tr/files/dergi6ii.pdf

(bkz: kutadgu teuer)*

11. yüzyılda yusuf has haciptarafından yazılmıştır. simgesel bir mesnevidir. hakaniye lehçesiyle yazılmıştır. devlet yönetiminin nasıl olması gerektiği anlatılmıştır. aruz ölçüsüyle yazılmış, 6645 beyitlik ilk mesnevidir.

Eski türklerin her daim yanında taşıdığı. okumadan geçmediği vaz geçilmez 3lüsünden 1.sidir.
1: (bkz: kutadgu bilig)
2: (bkz: Atabetül Hakayık)
3: (bkz: Divan-ı Lügatit Türk)
Edit: Ayrıca kesinlikle her liseliye okul boyunca en az bir kere sorulmuştur... Gerek Tarih olsun gerek Türk Dili ve Edebiyatı olsun...

kut hem mutluluk hem de devlet anlamına gelmektedir. bu yüzden bu eserin isminin anlamı "mutluluk veren bilgi" olduğu gibi "devlet olma bilgisi" anlamına da gelir. eserin siyasetname özelliği taşıması da bunu gösterir zaten. alegorik bir eserdir.

Çağı dinler çağı olduğu için içeriğinde birçok dini bilgi ve göndermede vardır. Lakin bu kitabın yegane özelliği birkaç dini terim isim sıfat harici bütün dini terimleri Türkçeleştirmiş olasıdır. allah'ın sıfatlarından isimlerine kadar. Hatta Allah sözü bile çok yoğun geçmemekte onun yerine öz Türkçe çağın Araplarla karışmamış Türklerinin gönülden anlayacağı sözcükler kullanılmıştır.

Bu açıdan 21. yyda verilen sözde dini eserlerin çok çok çok ama çok ilerisinde yazılmış bir eserdir. o zamanlar din yusuf has hacib gibilerin ışığında Müslüman dünyasını ilim de ve fen de ilerleten bir yönlendiriciyken şuan ise arapça sözcüklere sözde kutsal manalar yüklenilmiş yobazların elinde malesef ki gericiliğin simgesi olarak kullanılmaktadır. Bu açıdan bir müslüman olarak Allah'a karşı sorumlu bir müslüman olarak dinin getirildiği halden en büyük üzüntüyü bir Türk olarak da Türkçe'nin haliyle TÜrklük müslümanlık ilişkisinin getirildiği halden de en büyük nefreti duymaktayızdır.

her cümlesinden alınacak bir dersin olduğu mutluluk veren bilgi.

https://twitter.com/?phot...35397606745583616/photo/1

islami devir türk edebiyatına adaptasyon sırasında geçiş dönemi eserlerinden birisidir. yusuf has hacib tarafından yazılmıştır ve ilk siyasetname özelliği taşıyan mesnevidir. anlamı ise mutluluk veren bilgi demektir.

Ne yumruktan, ne kılıçtan iz kalır,
insan ölür,arkasından söz kalır.
Söyle doğru ,güzel,öz sandığını;
Söyle bildiğini, inandığını.
Söyle: inananlar gelsin izinden,
Canına mal olsa da dönme sözünden.

Yusuf Has Hacip

uygur harfli metni https://www.scribd.com/do...ilig-Eski-Uygurca-Almanca adresinde mevcuttur.

yazımda ilk olarak eserle ilgili temel bilgileri verdikten sonra eserin içerisinden dikkat çekici bir kaç noktaya değineceğim.

kutadgu bilig (mutluluk veren bilgi, ikbal ve devlet sahibi yapan bilgi) türk islam edebiyatının ilk eserlerinden biridir. yusuf has hacip tarafından 1069-1070 yıllarında kaleme alınmıştır.

kitabın konusunu özetlemek gerekirse; insanoğlunun yeryüzünde yaşamaya başlamasından itibaren bu dünyada ve ahirette mutluluğu yakalayabilmek için nelerin gerekli olduğundan bahseder. bunu anlatırken 4 kişi arasında geçen diyaloglarla dile getirir. bu dört kişinin temsil ettiği değerler:

gündoğdu(kün-toğdı): "hükümdardır, doğru yasayı temsil eder" dünya düzenini sağlayarak mutluluğu yakalamaya çalışır.

aydoldu (ay-toldı): "vezirdir, mutluluğu temsil eder." şimdiki adıyla başbakan diyebiliriz.

öğdülmüş (öğdilmiş): "vezirin yetim kalmış oğludur, aklı temsil eder" babasının yerine vezir olur. ödüllendirilmiş, övülmüş anlamlarına da gelmektedir.

odgurmuş (odgırmış) : "öğdülmüşün akrabasıdır, akıbeti temsil eder" kendisini ahirete adamıştır. düşünerek gerçeği bulan kişi anlamına gelmektedir

kitabın okuyan herkese faydası olacaktır fakat her düzeyde yöneticiye sağlayacağı fayda çok daha fazladır. devlet yönetiminde yapılması gerekenlere, adaletli olunmasına, yöneticinin her zaman hizmetkar olduğunu hatırlaması gerektiğine vurgu yapmıştır.

eserden dikkat çekici bölümler:

iyiliğe dair...
eğer iki dünya diler isen
ilacı iyiliktir, yapar isen
eğer iyilik bulmak diler ise özün
yürü iyilik yap, bırak gerisini sözün.

bilgiye dair...
dünyada bilgiden üstün ne var? "bilgisiz"damgası büyük hakaret.
iki türlü insan saygı değerdir, biri yönetici, diğeri bilgindir.

aceleciliğe dair...
aceleyle girme işe, sabırlı ol. serinkanlı ol. serinkanlı davran. acele yapılan işler yarın pişmanlık verir. bütün işlerinde acele etme, kendini tut, serinkanlı ol. kişi kendini acele davranmaktan alıkoyarsa beylik makamına bile ulaşabilir.

mutluluğa dair...
ey ikbal sahibi, devletli kişi, sen bu boş mutluluğa güvenme. akarsu, güzel söz ve mutluluk yorulmadan, durup dinlenmeden bütün dünyayı dolaşırlar. mutluluğun devamlılığına inanılmaz. o çok vefasızdır, dönektir. yürürken uçar gider. ayağı kaygandır.

yöneticiliğe dair...
her işte bilen bir yardımcı gerek,
yöneticilere ise çok yardımcı gerek.
huzur zahmetle birlikte gelir,
sevinç, kaygı ile birlikte gelir.
insan nice büyürse başı da büyür,
başı nice büyürse börkü de büyür.
baş büyür, börk büyür;
insan büyür, dert büyür.
yönetici tedbirli olursa , ülke huzura kavuşur.

Yusuf Has Hacip'in yazdığı, anlamı "mutluluk veren bilgi" olan kitaptır. Devlet yönetimi, toplumsal huzurun nasıl sağlanacağı gibi konulara değinmiştir. Türklerin ilk siyasetnamesi kabul edilir.