hayri dev

1994'te bir köy evinden 10 dakikalık videosu. bir hazine.

https://www.youtube.com/watch?v=2-OjRqoQZvs

Mekanın cennet olsun büyük usta.

Köy çalgıcısı Hayri Dev' i bulmak için Denizli in Acıpayam ilçesini geçtikten 10 km sonra ana yoldan ayrılıp dağlara doğru tırmanıyoruz.
Hayri Dev'i bulmak için Çameli ilçesine gidiyoruz..Hayri Devi 76 yaşında bir köy çalgıcısı.3 telli sazıyla besteleriyle sadece bu yörede değil Avrupa da çok tanın biri.Malesef biz fazla tanımıyoruz.Aslında bize tanıtan da bir Fransız.Fransız Jerome Cler bir Etimolog.Yani sözcüklerin kökenini, ne gibi evrelerden geçip ne gibi değişimlere uğradığını inceleyen,sözcüklyerin içindeki sırları açığa çıkaran bir bilim adamı. Cler ispanya'da duyduğu bir bağlama sesinin büyüsüne kapılarak Türkiye'ye gelmiş. Bin 500 metre yükseklikteki Çameli ve Fethiye dağlarında uzunca bir süre bu sesin kaynağını bulmaya çalışmış.Bu yörenin kültürü hakkında 350 sayfalık bir tez hazırlamış.Bu sırada Hayri Dev ile tanışmış..
Dinlediği ses,onu büyülemiş.
Jerome Cler daha sonra 15 kişilik bir Fransız ekiple yeniden Türkiye ye gelmiş.Hayri Dev'in hayatını konu alan "Ormanın Arkası" adlı bir belgesel çekmiş.
Fransız müzikologlar Hayri Dev'i 3 kez konser vermek üzere Fransa'ya davet etmiş. Bu olaydan sonra Hayri Amca Türkiye de de tanınmaya başlamış.Malesef Avrupada ki kadar ilgi görmemiş.Denizli Belediyesi Hayri Dev'e sahip çıkmış.Şuanda Denizli Belediyesi Konservatuarı'nda ders veriyor.Orman içinde geçen 1 saatlik yolculuğun sonunda Çameli'ne ulaşıyoruz.Hayri Dev Çameli'ne bağlı Gökçeyaka Köyü'nde yaşıyor..Gökçeyaka hayvancılık ve tarımla geçinen bir yörük Köyü..Hava kararmak üzere.
Hayri Dev bize oğlu Zafer ile birlikte karşılıyor..Hayri Dede gözlerinin içi gülen çok sevimli biri..Bugüne kadar nerdeydiniz der gibi yüzümüze tebessümle bakıyor.Ya da biz öyle hissediyoruz.Hissetmemek elde mi Avrupa onu biliyor ama biz yeni tanıyoruz.
Hayri Dede tek katlı bu yörük evinde eşi ile birlikte yaşıyor.Eve girer girmez sipsini konuşturmaya hikayesini anlatmaya başlıyor...Biraz soluklanıp sonra konuşuruz demeye kalmıyor sazını eline allıyor.Kısa bir niletiden sonra hikayesini dinliyoruz..
Hayri Dev 15 yaşında çobanlık yaptığı dönemlerde müziğe başlamış.Kendi yaptığı 3 telli çalgısı ve düdüğü ile önce koyun ve kuzulara söylemiş.Daha sonra düğünlerde çalıp söyleyerek bölgede haklı bir üne kavuşmuş.Hayri Dev'in yaptığı bu müziğe "Karaman Kırığı" deniyor.ilerliyen zamanda çocukları ve torunlarından oluşan "Kismet" adlı bir orkestra kurmuşlar.Hayri Amca artık düğünlere gitmiyor ama zaman zamana çocuklarına katılarak yöre halkını eğlendirmeye devam ediyor.
Dev ailesi tüm entrümanları köyün girişindeki küçük atölyelerinde yapıyor.Aynı zamanda bu yaptıkları kendilerini has çalgıları satıyorlarda.Bu işi büyük oğlu Ramazan üslenmiş.
Hayri Dev çocukluğunda önce "Sipsi" adlı bir düdük yapmış.Bu düdük Nisan-Mayıs ayalarında Çam ağcının yaş dallarından parmak kalınlığında bir bölüm kesilerek yapılıyor.Daha sonra ucuna asma yaprağından dil eklenerek çalınıyor..Yaprak çürüdümü yenisi konuluyor.
Hayri Dev önce sipsiyle çoşturduğu konuklarını, üç telli sazından çıkan kıvrak havalarla eğlencenin doruğuna çıkarırmış..
Hayri Dev hiç okula gitmemiş.Okuma yazmayı okula giden bir arkadaşından öğrenmiş.3 telli sa çalıp söylemeye o yıllarda başlamış.Babası dini gerekçelerle türkü söylemesini istememiş.O da dağlara sığınmış.Çoban olmayı bu yüzden istemiş. Hayatı hep dağlarda geçmiş. O dönemde çobanlar yanlarında ayna taşırmış:ayna ile haberleşerek bir yerde toplanırlarmış.Daha sonra Hayri Dev çalar çobanlar eğelenirmiş.Her türkü nün bir hikayesi var..
Hayri Dev aslında bestelerinin çoğunluğunu gençliğinde aşık olduğu Birgül adlı bir kız için yazmış.Ama Birgül'ün ailesi onu bir başkası ile evlendirmiş.O dağlarda Birgül'ü hayal edip yanı yanık türkü okumuş.Birgül hala hayatta..Birgül hikayesini Hayri Dev değil eşi anlattı..:)
Fransız etimolog Jerome Cler işte bu ezginin peşinden bu dağlara gelip Hayri Dev'i bulmuş.1992 de Cler bir başka iş için Denizli ye geldiğinde Hayri Dev'in ses kasedini tesadüfen dinlemiş ve peşine düşmüş..Cler'in belgeseli Çameli yaylasında yaşayan 3 telli saz ustası Hayri Dev'in ,kemancı arkadaşı Akkulak'ı ziyaret etmesi,çobanlık yılları ve sabaha kadar süren düğün gecesi eğlencesini anlatıyor.Bu film Marsilya ve Strassbourg'da 2 ödül birden almış.Hayri Dev bu filmle bir anda Avrupa da tanın biri olmuş.Fransa,Almanya ve Belçika'da konserler vermiş.Ama bu konserlerden Kültür Bakanlığı'nın bile haberi olmamış.
Hayri Dev şuanda Denizli Belediyesi Konservatuar hocalarına yaptığı müzik hakkında dersler veriyor.

alıntıdır.

http://www.cnnturk.com.tr /programlar/HYBHV izleyebilirsiniz Mart 2009

yanında üç telli çalan adam olarak tanıdığı ve Denizli’nin Çameli ilçesinde yaşayan saz ustası Durmuş Yıldırım, 96 yaşında hayatını kaybetmiştir.

üç telli cura ve "çam düdüğü" adı verilen bir çalgı kullanmaktadır. Denizli yöresinin büyük kültür hazinelerinden biri olarak kabul edilir. Çocukları ve yakınlarından oluşan "kısmet" adlı bir grup da kurmuştur. Yörenin dokuzluk sekizlik havalarını başarıyla icra etmiştir. Eline kaşık alıp oynaması enfestir.

1933 yilinda Denizli´nin Çameli ilcesinde bulunan Gökceyaka köyünde dogmus, 2 erkek 3 kiz toplamda 5 evlada sahip, 85 yasinda iken 18 temmuz 2018 tarihinde de hayatini kaybetmis "koca usta" lakabina sahip, halk ozanidir.

kendisi bir röportajinda uzun yasaminin sirri olarak söyle söyler
"hava ve müzik beni uzun yasatan..."

koca usta lakabini da elinden her is geldiginden dolayi aldigini söylüyor ve ekliyor "ben cobanim ve müzisyenim"...

bu cümleleri söyleyen adam unesco´nun yasayan mirasi olmus bir kisi.
biz hala ne olacagimizla övünen insanlar, ne oldugumuzu unutmusuz.

hayri amca ile ayni dönemde yasayip, etkisi altinda kaldim. gönül isterdi ki; hayri amcanin ve onun gibi insanlarin ögrencileri olabilelim.

iz tv de belgeseli yayınlanmış yüce bir çınar. oynayışı, cura çaılışı, türkü söyleyişi ile öğrenilecek çok şeyi bulunan bir pınar.

Büyük usta, UNESCO tarafından yaşayan insan hazinesi de seçilen Hayri Dev sipsini, curasını ve Yörük Türkülerini yetim bırakarak aramızdan ayrılmıştır. Mekanı cennet olsun, geride kalanlarına Allah sabır versin.

avrupa'da profesör, Türkiye'de köy çalgıcısı'dır.

dünya çapında bilinen ve avrupaya her sene davet edilen ulu çınar, kültür abidesidir. elin gavuru bilir bizim özenti gençliğe sorsan ''o kim yhaaa'' der.

85 yaşında hayatını kaybetmiştir.

https://www.ntv.com.tr/sa...ti,YkZ6Aal9Wke3eQvsSfGRjA

bu adama çamelinin acıpayamın denizlinin sahip çıkması gerek onun adına paneller festivaller eğlenceler düzenlenmelidir. ezgileri dilden dile dolaşmalı çünkü o bunu hakediyor. acıpayamda dahi hayri devi bilmeyen tanımayan insanlar var nasıl böyle bir değer görmezden gelinir bilmiyorum.

genç nesil kendi kültürünü bilmekten aciz yozlaşmaya yüz tutmuş elin fransızı dibine kadar gelip değerini bulup alıp gidiyor. sense yıl olmu 2011 hala sahip çıkmıyorsun bu yaşayan efsaneye. yazıktır be

http://www.youtube.com/wa...mbedded&v=5T4R5VgVD5E#!

yukarı daki linkten söz ve müziği hayri deve ait olan bir eseri kendi ağzından dinleyebilirsiniz.