bugün

her yerde, nesnel alanlarda toplumsal olgu olarak geçer. fakat bence din bireysel bir olgudur. bu konuda denemeler yazmıştım. dini görüş ve inanç inanılan ile inanan arasındaki iletişim ve ruhsal etkileşimden ibaret olmalıdır.
sadece şunu söyleyebilirim:din bireysel olursa toplum toplum olur.
bireyseldir toplumsal olması için kişilerin hepsinin yanlış olduğu bir toplumun cezası olabilir Lut kavmi gibi yani herkes kendi hesabını verecek sonuçta ama toplumsal olabilir çünkü bu bir zincirleme ben sen o gibi kişiler bir toplum oluşturur bundan dolayı iki tarafa hak veriyorum.
din toplumların afyonu olduğuna göre, toplumsaldır.
ikisi de değil evrenseldir.
toplumsaldır.

10 kişilik toplu bir grupta, 9 tane yobaz 1 tanede ateist. sonrada olanları izleyelim. 9 kişinin tepkileri ortak olacağı için toplumsaldır diyorum ben.

aynı deney 9 papazda olsa budist de olsa değişmez. yobaz her dinde yobaz.
ŞAHSi iNANÇ VARDIR.

TOPLUM iNANCI OLMAZ, TOPLUM KÜLTÜRÜ OLUR, GELENEĞi OLUR.
Cevabı bireysel olan sorunsaldır. Bir toplumdaki bütün herkes aynı dine mensup olma durumunda değildir. Dinde zorlama yoktur. Artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrılmıştır. O halde kim tâğutu reddedip Allah'a inanırsa, kopmayan sağlam kulpa yapışmıştır. Allah işitir ve bilir. Bakara suresi 256. Ayet
Dini bireyselleştirerek, asıl fayda sağlaması gereken konuda yani toplumsal olmaktan çıkartırsanız ortada din diye bir şey kalmaz. Sekülerizmin de amacı bu zaten. Alabildiğince özgür olan insanlar nasıl olup da bir araya gelip toplumu oluşturacaklar ki ? Maddi manevi değerleri olmadan hemde. Mümkün değil.

Hükümleriyle (hukuku) amel edilmeyen bir dinin ne hükmü kalır ? Hiç. O halde dini ortadan kaldırmak yerine hukukunu iptal ederek onu toplumsal olmaktan çıkararak müeyyidesiz yaptırımsız etkisiz kılarak bertaraf edersiniz olur biter. Aslında Bütün mesele de budur.

içi boş karpuz gibi. Kanunlar olmadan devlet olur mu ? Olmaz. işte aynı şey.
Mısır ve suriye'nin kemalist olduğunu öğrendik çok şükür..
Pakistan, afganistan Türkçü, iran, Irak,Suudi arabistan turancı, Yemen marksisttir bu arada.
Kıyıdan köşeden duyduklarınla ortadoğu uzmanı gibi sentez kasarsan Arap baharının suriye'den başladığını düşünür, libya'nın yemen'in, ırak'ın durumundan,iki çağ geriye gittiklerinden söz edemezsin.
iran'ın 10 yıldır reformist kıpırdanmalar yaşadığını, Arap baharında önce yeşil devrim heyecanı yaşadığını da bilmezsin.
Sosyolojik refah düzeyi insanlar içindir ve doğal olarak kurallar toplum doğruları ekseninde insanlar tarafından tartışılır, insanlar tarafından kurallanır.
Şerri hükümlerle yönetilen norveç'in en huzurlu yer olması bundandır belki..
Tarikat inanışı baştaki adamın hayal dünyasını, toplum bilimi tüm insanların mutluluğunu düşünür.
belli coğrafyaları yönetme kolaylığı adına ortaya attıkları kavram olan dinler ne bireysel nede toplumsal ola bilir efenim.

zira tek amaçları milyonları tek zihniyet altında toplamak. tek zihniyetli milyonları yönetmek aynı zihniyetli bir kişiyi yönetmekle eşit kolaylıktadır.
eğer din sadece bireysel olsaydı, içerisinde toplumun genelini etkileyecek kurallar barındırmazdı. en basitinden fitre, zekat ya da komşuluk hakkı kavramları toplumun tamamının refah seviyesini arttırmak için konulmuş kurallardır.

din sosyolojik bir olgudur. önce bireylerin, sonra da toplumların hayatını düzene sokmayı amaçlar.

edit: ha eğer din toplumu yönetenler ya da belli zümreler tekelinde kullanılıyorsa ticaridir.
Toplumsal diyen dindar arkadaşlar yaşadığı toplumun geneli inançsız olduğunda onlarla beraber cehenneme gideceklerine inanıyorlar mı acaba?

Tabi ki hayır. O zaman neden toplumsal diyorsunuz oğlum. Mal mısınız?
(bkz: yuval noah harari)
(bkz: sapiens)

Harari dinleri ve sistemleri incelerken şu kavramları kullanır.
Öznel
Nesnel
Öznelerarası

Yani, dinler öznel ve kişiye ait değildir. Ama bununla beraber nesnel ve herkese ait yanılmaz doğrular da değildir. insanların toplu halde inanmalarının sonucu hayatta kalabilirler.
Arkadaşlar şöyle açıklıyorum;
Din toplumsaldır, bireysel olan sizin inancınızdır.
Doğduğunuzda nüfus cüzdanınızda neden budist ya da herhangi başka bir din yerine islam yazar? Çünkü din toplumsaldır.
Belli bir yaşa geldiğinizde ya da aklınızı kullanabilme yeteneğine sahip her birey sorgulamaya başlar, bu inançla ilgilidir, ister inanır ister inanmazsınız kimse sizi yargılamaz ama değişmeyen tek şey yaşadığınız toplumun dini inancıdır.
Din bireyseldir çünkü bireyler aynı dine mensup olsa bile bazıları dindar yada dini kuralları yaşamında pek uygulamaz yer vermeyebilir toplumsal olursa baskı olur ve nefret denilen duygu kendini gösterir açıkcası toplumun güzel bir toplum olması için bireysel olmalıdır.
Ayrıca din kanıtlanmaz inanmak bir tercihtir doğru olup olmadığı bilinmez.
Toplumu düzene sokan bireysel kurallardır.
Her birey üstüne düşen görevi yaparsa daha yaşanılabilir olabilir dünya.
kuralları, ödülleri ve cezaları baz alındığında bireyseldir.

idareciler ise bireysel kuralları toplumsallaştırarak cemiyete yön verme hevesine yönelirler ki bu durum bile dinin bireyselliğine etki edemez.
bireyseldir, din toplumsal bir mesele oldu mu ortalık karışıyor. sonra ayıkla pirincin taşını.
islamın toplumsal olduğu açıktır. Kuran adeta bir anayasadır.