codex cumanicus

https://archive.org/detai...uunuoft/page/n21/mode/2up pdf halinde indirebilirsiniz.

14. Yüzyıl kuzey doğu Anadolu Türkçesinin latin alfabesiyle yazılmış hali.

görsel

bunu bilebilen er kişinin odur ki iq puanı 100 ve üzeridir.

iki ciltmis.

karadeniz'in kuzeyinde Kıpçakça yazılan bir eserdir. italyan tüccarlar ve fransisken tarikatına mensup rahipler tarafından yazıldığı düşünülmektedir.tek nüshası venedik saint marcus kütüphanesinde bulunur.eserde latice-farsça-kıpçakça sözlük şeklindedir.esasta birbirinden ayrı fakat sonraları tek cilt haline getirilen iki bölümden ibarettir.
birinci bölüm latince bir girişle başlar isim sıfat zarf kumanca kelimeler yer alır.latinceden ziyade italyanca şekiller hakim olduğu için italyanca codex denir.
ikinci bölümde ise çoğunlukla hristiyanlığa dair kıpçakça dua ve ilahiler yer alır.bunun yanında kırk yedi tane bilmece içinde yer alır.bunun baş kısmında kıpçakça-latince kıpçakça-almanca sözlük yer alır.bu bölüme almanca codex adı verilir.
birinci bölüm elli beş,ikinci bölüm yirmi yedi varaktan oluşmaktadır.

Divan-ı lügat'ı Türk'ten sonra Türk dili açısından sonra gelen önemli bir kaynaktır.bunun yanında kuman tarihi araştırmaları için baş kaynaklardan biridir.

karadeniz steplerinde yaşayan göçebe türklerin dilleri hakkında en önemli vesika niteliğindedir.

sol frame de görünce birden heyecanlandığım ama sonra benimle hiç bir alakası olmadığını farkettiğim şaheser.

(bkz: adi sözlük)

codex comanicus italyan tüccarlar ve alman rahipler tarafından, kıpçaklar arasında hristiyanlığı yaymak üzere yazılmıştır. sözlük, dil bilgisi, dua, ilahi ve bilmece bölümlerinden oluşmaktadır.
codex comanicus un el yazması tek nüshası italya da st markus kütüphanesi nde bulunmaktadır.

Latince olan bu ad Kıpçak Kitabı olarak Türkçeye çevirilebilir.Latin harfleri ile yazılmış ve 81 sayfadan ibaret olan kitabın 13. yüzyıl ortalarından ve 14. yüzyıl ortalarına kadar Hristiyan misyoner ve tacirler tarafından yazıldığı düşünülmektedir. Kıtabin ilk 110 sayfası italyanlar, sonraki 52 sayfası ise Almanlar tarafından yazılmıştır.
bir metinle tanıyalım:

ave uçmaknıng kabaga------Selam cennetin kapısı
tirlikning agacı----------diriliğin ağacı
yimişing bizge teyirding--meyveleri bize ulaştırdın
Yesus'un kaçan tuurdıng---isa'yı doğurduğun zaman

Ave maria kim bizge-------selam meryem ki bize
tuurdıng bu cehanda-------doğurdun bu cihanda
anı kim tengri durur------onu. ki tanrı doğurur
psalma neçik aytıp durur--davud'un ilahlerinin söylediği gibi

Ave kız kim küsenç öze----selam bakire ki; isteğin üzerine
kıçkırıp sen tengrige-----söyledin içindekileri sen tanrı'ya
soygurgatıp işittirding---merhamet ettirip, işittirdin
sözin tenge biriktirding--ve tanrı'nın sözünüü vücudunda biriktirdin

kumanların dili hakkında bilgi veren bu eserden latince, farsça, türkçe kelime listelerini, tükçe - almanca lügatçeleri ve türkçe metinleri, ayrıca türk bilmecelerinin bilinen en eski örneklerini öğreniriz.

kuman diyalekti ile yazılmış tek yapıt. kıpçak hanı özbek'in izniyle 1303-1362 yılları arasında aşağı volga'da yaşayan 17 fransiskan misyoneri tarafından latin harfleriyle kaleme alınmıştır. türkoloji açısından önemi büyük bir eserdir.