cami satan ulu önder

(bkz: mustafa kemal atatürk)

A. KIVANÇ ESEN

Bu çalışmasının konusu, tek parti döneminde gerçekleştirilen cami kapatma/satma uygulamaları, temel sorunsalı ise bu uygulamaların iktidarın cami algısı çerçevesinde nasıl konumlandırılabileceğidir. Çözümleme yapılırken kullanılan temel veriler, konuyla ilgili ikincil kaynakların yanısıra, Düstur, Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi / Tutanak Dergisi gibi resmi yayınlardan, Vakıflar Umum Müdürlüğü’nce yayımlanan Mecmua adlı dergiden ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nden elde edilmiştir.

Temel olarak cami görevlilerinin maaşlarının düzeltilip hayat şartlarının iyileştirilmesi amacıyla II. Meşrutiyet döneminden itibaren gerçekleştirilen camilerin tasnifi, 1927 Senesi Muvazene-i Umumiye Kanunu’nun 14. maddesi ve bu madde gereğince Diyanet işleri Riyaseti (DiR) tarafından hazırlanıp icra Vekilleri Heyeti’nce (iVH) 8 Ocak 1928’de kabul edilen 6061 sayılı talimatname ile birlikte tek parti iktidarı tarafından camilerin kadro haricine çıkarılıp kapatılması için bir araç olarak kullanılacaktır. 8 Haziran 1931 tarihli 1827 sayılı kanununun altıncı ve yedinci maddesi uyarınca camileri yönetme ve tasnif etme yetkisinin DiR’nden alınıp Evkaf Umum Müdürlüğü’ne (EUM) verilmesi ve bu yetki devri sonrası 25 Aralık 1932’de iVH’nce kabul edilip yürürlüğe giren EUM’nün hazırladığı yeni tasnif talimatnamesi, daha çok sayıda caminin kadro haricine çıkarılıp kapatılmasını sağlamıştır.

Kapatılan camilerin satışlarına 1927 senesinde başlanmış olmasına rağmen, hukuki açıdan satışların hangi kurallar çerçevesinde yapılacağı 5 Haziran 1935 tarihli ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu ve 15 Kasım 1935 tarihli 2845 sayılı Cami ve Mescidlerin Tasnifine ve Tasnif Harici Kalacak Cami ve Mescid Hademesine Verilecek Muhassasat Hakkında Kanun ile belirlenmiştir. Bu iki kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte tek parti iktidarı cami kapatma/satma uygulamalarının hukuki altyapısını tamamlamıştır.

yıkılan camiler listesi

Diyarbakır’dan örnekler:

1 – Ayna minare camii. Satılmıştır.

2 – Çakal camii. Satılmıştır.

3 – Hançer güzel mescidi. Satılmıştır.

4 – Kamışlı ziyareti mescidi. Satılmışıtır.

5 – Paşa camii. Mardin kapı semtindedir ve satılmıştır.

6 – Aziziye camii. Satılmıştır.

7 – Tacettin camii. Satılmıştır.

8 – Yiğit Ahmet mescidi. Satılmıştır.

9 – Kozlu mescidi. Satılmıştır.

10 – Hanzade mescidi. Satılmıştır.

11 – Göl camii. Satılmıştır.

12 – Ablak Camii. Satılmıştır.

13 – Kaşık budak mescidi. Satılmıştır.

14 – Hacı Osman mescidi. Satılmıştır.

15 – Behram Paşa camii semtindeki mescid. Konut haline getirilmiştir.

16 – Hasırlı mescidi. Satılmıştır.

17 – Selükiye mescidi. Satılmıştır.

18 – Çerkez zade mescidi. Buğday pazarı semtindedir ve satılmıştır.

19 – Sin camii. Satılmıştır.

Bu sayının daha fazla olduğu sanılmaktadır. Üzerinde uzunca bir araştırma yapıldğı takdirde Diyarbakır’daki satılan, yıkılan ya da amaç dışı hale getirilen cami ve mescidlerin sayısının daha da fazla olacağı tahmin edilmektedir.

Kayseri’den örnekler:

1 – Müftü camii. Ana tamir askerlerine kışla olmuş, sonra un ve zahire ambarı haline getirilmiştir.

2 – Gülük Camii. Silah deposu haline getirilmiştir.

3 – Iki kapılı camii. Mısır ve arpa deposu olmuştur.

4 – Hacı Kılıç Camii. DP dönemine kadar ecza deposu halinde kullanılmıştır.

5 – Lale camii. Askeri eşya deposu haline getirilmiştir.

6 – Peynirli camii. Vakıflar tarafından Ali isminde bir şahsa satılmıştır: 1955-1956 yıllarında geri alınarak tekrar cami haline getirilmiştir.

7 – Kümbet önü camii. Yıkılmış ve arsa olarak durmaya devam etmiştir. Daha sonraları, tekrar cami haline getirilmiş olabilir.

8 – At pazarı camii. Tamamen yıkılmış, arsa olarak satılmıştır.

9 – Kayseri’de yine aynı sonuca uğrayan 20 kadar cami bulunmaktadır.

Aydın’dan örnekler:

1 – Bey camii. Istasyon civarındadır. Yedi medrese odası ve vakfa ait beş dükkanı vardı. Medrese ve dükkanlar 1940 yılında yıktırılmıştır. Cami ise dokuz yıl boyunca askeriye emrine verilmiştir. 1952 yılında DP döneminde tekrar tamir ettirilip cami haline getirilmiştir!

2 – Paşa cami. Onbir yıl askeriye emrine tahsis edilmiştir. Ve depo olarak kullanılmıştır.. 1952 yılında tamir ettirilerek tekrar ibadete açılmıştır.

3 – Karacaahmet mahallesinde üç medrese ve iki mescid yıktırılmıştır. Mescidlerden birinin vaizi olan Ali Paşa, yıkım günü, yıkıma müdahale ettiği için karakola götürülerek dövülmüştür.

4 – Cuma mahallesindeki dört medrese ve bir mescid yıktırılmıştır.

5 – Kurtuluş mahallesinde iki medrese ve üç mescid yıktırılmıştır.

6 – Veyis Paşa mahallesinde iki medrese ve üç mescid yıktırılımıştır.

7 – Pınarbaşı mahallesinde bir medrese ve üç mescid yıktırılmıştır.[2]

kaynaklar: kıvanç esen

[1] 15 Kasım 1935’te çıkarılan 2845 numaralı Kanun. (Resmî Gazete, 22 Teşrinisani [Kasım] 1935, sayı 3163.)

[2] Yeni Istiklal Gazetesi, 1 Mart 1967, sayı 286, sayfa 4.

resmi belgeler: görsel

görsel

görsel

görsel

görsel

görsel

görsel

görsel

başlarda satılan camiler müslüman halk tarafından alınmamıştır(vakıf malı). süleymaniye etrafı(kuru fasulyeciler) hristiyanlar tarafından alınmış ortodoks patrikhanesine bağışlanmıştır.

daha sonra satılması için camiler yıkılmış (belgelerde var hepsi) arazi haline getirilip satılmıştır.

ekonovich'e cevap: linklere tıkla da altında ki belediye başkanının imzasını tanıyacak mısın bakalım.

not:yobazlar beynini kullanıyor ama encephalon transplantasyonu yapmak istemiyorum. okumadan ahkam kesmeyin.

not: tayyibin adnanın cami yıktırması m.kemalin cami yıktırmasını meşru mu kılıyor?

not: camilerin yıkılmasını kutlayanlar özgürlük savaşçısı takılıp tayyip diktatör diye ağlıyorlar siz bu kafayla daha çok kaybedersiniz tayyibe.

not: geldik yine akpye akp ilgili bi entrym yok. cevap veremeyince yaftalamayın ezikliğinizi iyice belli ediyorsunuz.

(bkz: tokyo camiini mustafa kemalin yaptirmadigi gercegi)

cami satmış, camiler çok pahalı şeyler herhalde ondan satmış. yobazlar ne kullanıyor bize de versin.

türkiye'de özelleştirmenin temelini atmış büyük lider.

ama atatürk tokyo camiini yaptırdıyla savunulacaktır.

http://www.tokyocamii.org...tr/history-of-tokyo-camii

diyanet işleri başkanlığını yine o uluönderin emriyle kurulduğundan ve "yol için gerekirse cami de yıkılır" sözünü unutan provokatörlerin yine karalamaya çalıştığı uluönder.

ne bıkmaz, ne azimli insanlarmışsınız be siz. silik olmak, çaylak olmak da kesmiyor sizi. kim bilir kaçar tane hesabınız var, onlarla belirli aralıklarla provokasyon yapmak için götlerinizi yırtıyorsunuz. yırtın amk şaklabanları yırtın o kazık girmiş götlerinizi de eğlendirin bizleri.

cami satmış diyelim. e peki bugün özgürce camiye gittiğin ülkeyi kim kurtardı a deyyus.