nötron yıldızı

nötron yıldızı, güneşin yaklaşık 10 katı büyüklüğünde bir yıldızın ölümüyle oluşur. betelgeuse ve antares gibi yıldızlar, hidrojen yakıtını tükettikten sonra içe çökmeye başlar, oluşan basınç ve yüksek ısı daha önce hidrojenden arta kalan helyum'u tepkimeye sokarak tekrar şişer. sonunda helyum yakıtını da tüketen yıldız, sırasıyla helyumdan arta kalan silisyum ve karbon atomlarını tepkimeye sokar. bu yakıtlardan arta kalan ise demir atomudur. demir, çok kararlı bir materyal olduğundan sıcaklık ve basınç ne olursa olsun tepkimeye girmez. içe başlayan çökme arttıkça atomlar arası boşluk kalkar ve çekirdekte nötron denizleri oluşur. yıldız ömrünün sonuna geldiğinde çekirdeğe uyguladığı basınç hat safhalara ulaşır, iki elektronun aynı anda aynı yerde bulunamama yasası gereğince daha fazla dayanamaz ve patlar. süpernova'ya dönüşen bu patlamada yıldızın milyarlarca yılda yaydığı enerjinin dengi bir enerji yaklaşık bir saat gibi kısa bir sürede açığa çıkar. üzerindeki materyali uzaya dağılan yıldızdan geriye nötrondan oluşmuş bir çekirdek kalır. nötron yıldızının çapı yaklaşık 20-30 km olmasına karşın ağırlığı güneşin kütlesi kadardır. kendi etrafında bir turunu saniyenin yaklaşık 10 da 2 si kadar kısa bir sürede tamamlar ve bir çay kaşığı büyüklüğündeki materyali yaklaşık 40 milyar ton gelir.

patlama mekanizmasının tam olarak ne olduğu bilinmeyen süpernova patlamalarının sonunda, yaklaşık 8 güneş kütlesinin altında 1,5 güneş kütlesinin üstünde olan yıldızların olası sonudur.

(bkz: süpernova)

nötron yıldızları basitçe, dejenere yani enerji olarak en alt düzeyde bulununan nötronlardan oluşmaktadır, bu nedenle çok yoğundur. temelde bozon gazıdır.

dış kabukları eser miktarda demir barındır ve yüksek derecede iletkendir. kabuğun hemen altında süperakışkan nötron ve elektronlar bulunur, onun da altın type 2 süperiletken çekirdek vardır. çekirdekten çıkan manyetik alan vörteksleri, süper akışkana oradan da kabuğa nüfuz eder. yüksek derece iletken olan kabuk ise içeride üretilmiş manyetik alanın yüzeydeki şeklini, fiziksel hareketiyle değiştirir, bu nedenle ki nötron yıldızı depremleri elektromanyetik endüksiyona yol açarak ışımaya yol açar.

bütün bunların önemi ise nötron yıldızlarının evrendeki en yüksek manyetik alana sahip olmasından kaynaklanmaktadır. 10 üzeri 12 ila 10 üzeri 15 gauss kadar manyetik alan ki bu dünyanın manyetik alanın 10 üzeri 17 katı eder.

özet olarak büyük bir yıldız (tam olarak Güneş'in 1,35 ile 2,1 katı arası) supernovaya dönüşüp patladıktan sonra kendi içine çökerse bir nötron yıldızı oluşur.

yıldızın içerdiği tüm madde sıkışıp 10-20 km çapında bir topa dönüştüğü için nötron yıldızları o kadar yoğunlardır ki insan aklı hayal etmekte zorlanır.

maddesinin bir santimetreküpü milyonlarca ton ağırlığındadır.

kara deliğe dönüşmeyip kendini sıkıştıran yıldızın öldükten sonraki halidir. denildiği gibi nötron yıldızında bir kum tanesi hacminde milyonlarca ton ağırlığa ulaşabilir.

(bkz: beyaz cüce)

yıldızken kazandığı dönme momentumunu, çapı 15-20 km'ye düştüğünde de koruduğu için, azalan çapla orantılı olarak, kendi etrafında dönüş sayısı saniyede bine ulaşabilen türlerine pulsar (atarca) denilen yıldız bakiyesidir.

"bir çay kaşığı maddesi 100 milyon ton çeker" geyiği tamamen varsayımdan ibarettir.
bu maddeyi yıldızın çekirdeğinden almaya karar verdik diyelim(asıl yoğun madde çekirdektedir, kabuk demir gibi ağır metallerden oluşur); bu iş için kullanacağımız uzay gemisinin daha yıldıza yaklaşamadan, binlerce kilometre uzağa yayılan manyetik alan, radyoaktif parçacık ve manyetik akımlar tarafından paramparça edilmesi bir kaç saniye bile sürmez. hadi bu engelleri aşacak bir gemi yaptık ve yıldıza bir kaç kilometre kadar yaklaşmayı başardık, bu defa da yıldızın aşırı güçlü çekim alanı(10-15 milyon g) garip bir olaya yol açar, bu devasa çekim kuvveti geminin baş ve kıç tarafındaki milyon g ile ölçülecek derecede farklı olarak etki eder, sonuç: iki farklı noktasına bu kadar farklı çekim kuvvetleri etki eden bir madde saniyenin milyonda birinden kısa bir sürede atomlarına ayrılıp yok olur.
bir şekilde bu fenomeni de aştık ve yıldızın yüzeyine inmeye karar verdik; kendi etrafında, dakikada 45.000 tur atan bir cismin yüzeyine. iyi şanslar.
bunu da geçelim ve yıldızın çekirdeğinden maddeyi alıp gemimizin ambarına yüklediğimizi ve sonrasında uzaklaştığımızı varsayalım ama bir detayı unuttuk; maddeyi aralarında boşluk olmayan nötronlar şeklinde birarada tutan şey, yıldızın kendi merkezine uyguladığı o inanılmaz basıncın ta kendisiydi ve o basınç şu an yok.
nötronun bozunma süresinin de yaklaşık 10 dakika olduğunu da düşünürsek, bundan sonra olacak şey e=mc^2 uyarınca bu milyonlarca tonluk kütlenin dakikalar içinde trilyonlarca atom bombasına eşdeğer bir enerjiyi ortama bırakması ve geri kalan kütlenin çok sıcak bir gaz bulutu olarak hayatına devam etmesidir.

diğer bir adıda (bkz: pulsar) olan ölü yıldız. karadelik olmayı başaracak büyüklüğe ulaşamayan yıldızların süpernova patlamalarından geriye kalan yıldızdır. yıldızın yoğun kütleçekimi nedeniyle olağanüstü derecede az bir alana sıkışması ile oluşur. kuantum yoluyla açıklarsak atomların nerdeyse yüzde yüzünü oluşturan boşluk burada ortadan kalkmaktadır. kendi etrafında saniyede binlerce kez dönebilmektedirler.

Yer çekiminin çok güçlü olduğu düşünülen süper yoğun gök cismi.

1 çay kaşığı maddesi 100 milyon değil 10 milyon Ton çeker söylencesi vardır. Ne oranda bilimsel verilere dayanıyor bilemiyorum ama dün varsayım olan bir şey bugün gerçek olabilir.

Yine başka bir varsayıma göre bu cismin yüzeyini 2 metreden bırakılan bir futbol topu yere saniyede 2000 Kilometre hızla düşer ve nükleer patlamaya sebep olur.

Gerçek ya da varsayımsal. Tüm özellikleriyle insanda merak uyandırırlar.

Bize en yakın nötron yıldızı Sirius A'dır

" Doğrusu, 'Şi'ra (yıldızı)nın' Rabbi O'dur. " Tıpkı Allah'ın söylediği gibi.

Bir nötron yıldızının en ufak bir parçası bile 100 milyon ton ağırlığında olabilir.

ben o konuda protonlara çok kırgınım.

şimdilik bilgimiz dahilinde; evrende karadeliklerden sonraki en yüksek yoğunluğa sahip cisimler bunlar.

(bkz: tekilliğe 1 adım kala)

kısaca atanamamış kara delik. ölen bir yıldızın çekirdeği o yıldızın kütlesine bağlı olarak kara delik olmak yerine nötron yıldızı olmayı seçer. eğer yıldız yeterince kütleye sahip olursa ölürken yarattığı süpernova patlaması sırasında dış katmanları uzaya savrulurken çekirdek kısmı da sonsuza yakınsayacak derecede içe çöker ve uzay-zamanda tekillik oluşturur. o zaman da o yıldız kara delik olur.

Pulsarlar olarak da bilinir.

*bilenler tarafından...

akıl almaz bir yoğunluğa sahiptir. dünyadaki tüm maddenin bir iğne deliği kadar alanda olduğunu düşünmek, bunu anlamak için iyi bir örnektir.

supernova sonrası boyutu kütlesine göre çok büyük bir hızla küçülür. dünyanın yüzbinlerce katı kadar olan boyutu, 1 büyük şehir boyutuna hızla sıkışır. Bu da kendisinin inanılmaz hızlanmasına sebep olur.

bunu kendi ekseni etrafında dönerken kollarını kendine çekip iyice hızlanan bir patenci örneği ile düşünebiliriz.

saniyede 600 rpm hızla dönebilirler.

bir yıldızın supernova patlaması sonucu minicik hale gelip muazzam yoğunluğa bir yoğunluğa sahip olması ile beraber çok çok fazla ışık saçan küçük bir cüceye dönüşmesi olayı nötron yıldızlarını oluşturur.

kendilerine sonsuz karanlıktan önceki son ışık ta denir...