bugün

Nizami Gencevi

[1140-1209]

Azerbaycan halkının büyük şair ve alimi olan Nizami Gencevi dünya edebiyatının Ömer Hayyam, Homeros, Shakespeare, Dante ve Puşkin gibi büyük kalem ustalarından birisidir. Nizami'nin Hamse'si (Beşlik) ve bu Hamse'ye dahil olan eserler kendisinden sonra birçok ünlü şair (Füzuli ve Navai dahil) tarafından taklit edilmiştir. Hamse'ye dahil olan eserler:

Sırlar Hazinesi

Hosrov ve Şirin

Leyli ve Mecnun

Yedi Güzel

iskendername



Dünyanın damarını kim tutsa Isa gibi,

Insaf ve adalet ile olur dünya hakimi,

Dünyaya fatih olmaz zulüm ile rezalet,

Yer yüzünün fatihi adalettir, adalet!



Her şey kainatta cezbe bağlıdır,

Alimler bunu aşk adlandırır.



Ruhunun aynasından pak olsun koy varlığın,

Kırk günün acısından gülsün bahtiyarlığın,

Insan oğlu kazanar zındanda da şan-şeref,

Getirmiştir Yusife karanlık zından şeref.

Kölelik zincirini acısız atmak olmaz,

Izdırapsız, azapsız şerefe yetmek olmaz.




Hanende bestesiz şarkı söylese,

Söz ile kemança güler o sese.



Akıllı adamın söyledikleri

Yer altına düşse, yitmez değeri.



Sözün de su gibi letafeti var

Her sözü az demek daha hoş olar.



Sözün kanatları var kuş gibi ince-ince

Dünyada söz olmasa, neye gerek düşünce.



Dünya bir tarladır dikkatle baksak

Her kes birbirine çifçidir ancak



Dost ona derler sır saklar perde tutar

Düşman rüzgar gibi her zaman perde yırtar.



Akrebin düşmanlığı beterdir ejderhadan

Ejderha açık vurur, akrep gizli her zaman.



Seni boğmak isteyen derin düşman

Cahil dostan iyidir, bunu böyle bil sen.



Toprağa merhamet hayırdır inan

Lütfetsen gül verir, zülm etsen diken.



Sana ne eylese evladın, inan,

Onu görecektir öz evladından.



Benim için üstünde gül olan diken,

iyidir meyvesiz selvi ağacından.



insan bu dünyada daimi yaşar,

Yurdunda bir evlad kalsa yadigar



Bu küre şeklinde yalnız yer değil,

Her hat ki, dönüyor yuvarlaktır bil.



(Nizami Gencevi Yer küresinin yuvarlak olduğunu ve döndüğünü Coopernic ve Galilei'den çok önce biliyordu. Nizami aynı zamanda Saturn yıldızının kendi dairesinin olduğunu 11. yüzyılda aşağıdaki cümle ile ifade ediyor: "Kısa bir süre içerisinde Saturn dairesi ile Yer küresinin merkezi arasında mevcut tüm bilimleri öğrenerek, tüm bilimlerin ümmanı oldum". Saturn dairesi çok sonralar Avrupa'da Galileo Galilei tarafından bulunmuştur.)

http://www3.dogus.edu.tr/amuslumov/gencevi.html
babası türk annesi kürtdür ama literatürlerde fars diye geçmektedir. tamam adam farsca yazmış olabilir o zaman fars mı olması gerekir örneğin mevlana farsca yazmışdır bizim edebiyat kitablarımızda türk olarak geçirmektedir.
azerbaycanlı büyük şair. dönemine büyük etkisi vardır.
fuzuli'nin leyli vü mecnun'u o zamana kadar yazılmış en iyi leyla ile mecnun'dan esinlenerek yazdığı bilinir. bu zatın onun önceli olduğu için gencevi'den etkilenmesi normaldir amma sonuç itibariyle bakılacak olursa boynuz kulağı geçmiştir. fuzuli daha büyük bir şairdir ve şekspir'ler, dante'ler klasmanında değerlendirilecek şair gencevi değil fuzuli'dir.
(bkz: hosrov ve şirin)