ekrem zeki ün

*

1910 - 1987 tarihleri arasında yaşamış, istiklal Marşı'mızın bestecisi olan Osman Zeki Üngör'ün oğlu, bir çok başarılı yapıta imzasını atmış besteci.

(d. 23 Kasım 1910, istanbul ö. 24 Mart 1987, Dublin) Türk besteci, orkestra şefi, keman eğitimcisi.

istiklâl Marşı nın bestecisi Osman Zeki Üngör ün oğlu olan sanatçı, besteciliği ve eğitimciliği ile müzik dünyasına katkı sağlamıştır. Türk Beşleri ile aynı dönemi paylaşmış olduğu halde, kendi kişiliği içinde bir bağımsız bir bestecidir. Piyano ve flüt için bestelediği Yunus'un Mezarında en tanınmış eserlerinden birisidir. Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nın şeflerinden ve başkemancılarından birisidir. Piyanist Verda Ün ün eşidir.

1910 yılında istanbul da dünyaya geldi. Babası, istiklâl Marşı&ın bestecisi ve Orkestra şefi Osman Zeki Üngör dür. 14 yaşındayken devlet bursuyla Paris e gönderildi ve Ecole Normale de Musique adlı okulda altı yıl öğrenim gördü. Bu okulda Line Talluel, Marcel Chailley ve Jacqyes Thibaund ile keman, L. Laurant ve Alexander Cellier ile armoni çalıştı. Paris teki son iki yılında ise Georges Dandolet ten kompozisyon dersleri aldı. Paristeki öğrenciliği sırasında bestecilik yapmaya başladı ve La flüte dejâde (1928) ve ;Bitlis'in Şarkıları; (1928) gibi ses ve piyano için küçük yapıtlar gerçekleştirdi.

1930 yılında yurda dönen Ün, babasının müdürlük yaptığı Ankara Musıkî Öğretmen Okulunda keman öğretmeni oldu, aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasına kemancı olarak atandı. 1934 e kadar Ankara da yaşadı ve keman için gerçekleştirilmiş ünlü yapıtları Türkiye'de ilk kez seslendiren konserler verdi. Bu arada Kel Emin Türküsü (1932), Yosmanın Türküsü (1932), Yunus'un Mezarında (1933) ve Zile Türküsü (1933) gibi eserler verdi. Piyano ve flüt için bestelediği Yunus'un Mezarında en tanınmış eserlerinden ilk kaydı yapılan Türk eserlerinden biri oldu.

1934 yılında ilk Türk operası Özsoy Operası'nın sahnelenmesi sırasında yaşanan fikir ayrılıkları sonucu Ankara'daki görevinden ayrıldı; istanbul a yerleşerek öğretmenliğini istanbul Muallim Mektebi nde sürdürdü. Ayı yıl Türk Dördülü adını verdiği Birinci Yaylı Dördülü nü yazdı. Türk müziği ile de ilgilenmeye başlayan besteci ikinci Yaylı Dördülü ü makam ve usullerden yararlanarak 1935 de yazdı. Öğretmenliğinin yanı sıra Ferdi Ştatzer ve piyano sanatçısı Verda Kâzım eşliğinde pek çok resital veren sanatçı 1938 de Verda Kazım ile evlendi.

1945 yılında istanbul Belediye Konservatuarı nda keman öğretmenliğine getirildi ve konservatuar öğrenci orkestrasını yönetmeye başladı. Bir yandan da istanbul Şehir Orkestrası nı konuk şef olarak yönetti, Cemal Reşit Rey in çalışmalarına destek oldu.

1952'de Yaylı Üçül ü, 1954 te Obualı Dördül ü yazdı. Bestecinin senfonik orkestra için yapıtları 1955 ten sonra ortaya çıkmaya başladı. ilk konçerto çalışması, 1956 da yazdığı Korangle Konçertosu dur. Bunu eşine sunduğu Piyano, Timpani ve Yaylı Çalgılar için Konçerto su izledi. 1956 da ayrıca Yurdum başlıklı senfonik şiiri yazdı. 1960 ta koro için çokseslendirdiği türkülerle, ses ve piyano için yazdığı marşları bir araya getirerek Marşlar-Türküler başlığı altında yayımladı. 1962 de piyano için Doğaç, Güzelleme, Yiğitleme ve Köçekçe gibi parçalar yazdı.

1969 da Atatürk Eğitim Enstitüsü ne atandı. 1975 te yaş sınırı nedeniyle ayrılıncaya kadar bu kurumda görev yaptı. 1971'de karma koro için Asya dan Geliş, Aydın Türküsü ve Yunus Emre nin sözlerine dayalı Ölüm için Ağıt ı besteledi. Aynı yıl Flüt ve Piyano için Sonat yazarak flütçü Nazım Acar a sundu. 1973 te konservatuar öğrencilerinden oluşan orkestraların seslendirmesi için Eğitim Senfonisi ni yazdı.

Emekli olduktan sonra 1976 da ikinci Piyano Konçertosu'nu besteledi. 1979 yılında öğrencileri Cem Küçümen, Önder Arık ve Şadi Ensari den oluşan istanbul Gitar Üçlüsü'nün kurulmasına öncülük etti. 1981 de Atatürk'ün doğumunun 100. yıldönümü nedeniyle Atatürk'e Armağan adlı orkestra eserini tamamladı. 77 yaşında Dublin'de hayatını kaybetti.

Eğitimciliğe büyük önem veren Ün; sadece konservatuarda değil, ortaokul ve liseler dahil pek çok kurumda eğitimci olarak çalıştı; ve eğitsel amaçlı çok sayıda kitap yazdı. 1951 de Tahir Sevenay ile birlikte Okullarda Güzel Müzik kitabını, 1958 de gene Tahir Sevenay ile birlikte Ortaokullarda Müzik adlı ikinci kitabı yayımladı; bu kitap ortaokullarda ders kitabı olarak kabul edildi. ilkokullarda Müzik (1962); Gençlik için Çoksesli Türküler (1965) ve Liselerde Müzik (1965) başlıklı ders kitaplarının da yazarıdır.
Besteciliği

Fransa daki öğrencilik yıllarında izlenimciliğin etkisinde besteler yapan sanatçı, daha sonra Henri Bergson un felsefesine yakınlık gösterdi; 1934 yılından sonra ise makamsal müzikten yararlanmıştı. Besteciliğinin son dönemi kabul edilen 1965 sonrası yapıtlarında doğu mistisizmi ne özgün bir yaklaşım getirdi. Türk Beşleri ile aynı dönemi paylaşmış olduğu halde, kendi kişiliği içinde bir bağımsız bir bestecidir

Eserlerinden bazıları,

Yurdum, senfonik şiir, 1955.
Rapsodi, viyolonsel ve orkestra için, 1956.
Suit, solo obua, timpani ve yaylılar için, 1969.
Rapsodi flüt ve yaylılar için, 1972.
Beyaz Geceler, timpani ve yaylılar için, 1976.
Atatürk'e Armağan, 1981.

Konçertoları

Piyano Konçertosu No:1, 1955.
ingiliz Kornosu için Konçerto, yaylılar orkestrası için, 1956.
Keman Konçertosu, 1961 - 1981.
Flüt Konçertosu, yaylılar orkestrası için, 1975.
Piyano Konçertosu No:2, 1976.

Oda Müziği Eserleri

Yunusun Mezarında, flüt ve piyano için, 1933.
Ülkem, viyolonsel ve piyano için, 1933.

not : ansiklopedik bilgiler vikipedia sayfdasından alınmıştır.

(bkz: (vid #63698))at the tomb of yunus - yunus un mezarında. solist şefika kutluer.

babasının oğludur.

istiklâl Marşı’nın bestecisi Osman Zeki Üngör’ün oğlu olan sanatçı, bestelediği Yunus’un Mezarında en tanınmış eserlerinden birisidir. 24 Mart 1987 de Dublin de vefat etmiştir.