cihan ara cihan icindedir arayi bilmezler

Cihân ârâ cihân içindedir ârâyı bilmezler
O mâhîler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler

Harâbât ehline dûzah azâbın sorma ey zâhid
Ki bunlar ibn-i vakt oldu gam-ı ferdâyı bilmezler

Şafak gûn kan içinde dâğını seyreyler âşıklar
Güneşte zerre görmezler felekte ayı bilmezler

hamide kadlerine rişte-i eşki takup bunlar
atarlar tir-i maksudu nedendir yayı bilmezler

Hayâlî fâkr şalına çekenler cism-i uryânı
Anınla fahrederler atlas ü dîbâyı bilmezler *

hayali'nin hayal perdesini aralayıp dünyaya anlam penceresinden baktığı şiiridir.

serbest tercümesi:

cihan ara cihan içindedir arayı bilmezler
o mahiler ki derya içredir deryayı bilmezler

**o balıklar ki, dünyanın cevherinin * yine dünyanın içerisinde olduğunu bilmeyen insanlar gibi, denizin içinde denizin ne olduğundan habersizlerdir.

harabat ehline duzah azabın anma ey zahid
ki bunlar ibn-i vakt oldu gam-i ferdayı bilmezler

**ey zahid! meyhane müdavimlerine kabir azabından bahsetme, ki zaten bunlar zamanın akışına kendilerini bırakıp gelecek kaygısı çekmeyen kişilerdir. sen ne kadar söylersen söyle onlar için bir anlam ifade etmez. o yüzden nefesini boşuna tüketme!

şafak-gün kan içinde dağını seyrerler aşıklar
güneşte zerre görmezler felekte ayı bilmezler

**aşıklar gece gündüz sevgilinin bağırlarında açtığı kanlı yarayı izlemekten etrafına bakmadıkları için güneş yüzü görmedikleri gibi, gökyüzünü de ayı da bilmezler. zaten dünya değildir aşıkların umrunda olan, sevdiklerinin açtığı yara bile canandan geldiği için canlarına can katar.

hamide kadlerine rişte-i eşki takup bunlar
atarlar tir-i maksudu nedendir yayı bilmezler

**aşk acısından bükülen belleri ile iki büklüm, yay gibi olan boylarına gözyaşı ipliğini gerip ulaşmak istediklerini hedeflerine ok yapıp atarlar ama bellerini büken şeyin de ne olduğunu bilmezler.

hayali fakr şalına çekenler cism-ü üryanı
anınla fahrederler atlas-ü dibayı bilmezler

**ey hayali! çıplak vücutlarına yoksulluk şalını çekenler, atlas ve dibanın nasıl kumaşlar olduklarını bilmedikleri için üzerlerindekilerle övünürler.

Cihân ârâ cihân içindedir ârâyı bilmezler
O mâhîler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler

beyitiyle dünün, bugünün ve yarının insanlarını anlatmaktadır, hayran olmamak elde değil.

denizin içindesin fakat denizi inkar ediyorsun, daha nasıl anlatılabilir ki?

şöyle bir şarkıda kullanılmıştır; https://www.youtube.com/watch?v=VlRZ5nCGxNc

"cihân ârâ cihân içindedir ârâyı bilmezler
o mâhîler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler"

Bak yine aklıma hayali geldi.
insan önce elindekinin kıymetini bilmeli, kendini farkında olmalı, değil mi?
Bazen şaşırsa da, ne demişler: hafıza-ı beşer nisyan ile maluldür.