açısal momentumun korunumu

açısal momentum astrofizikte kullanildigi kadar mikrofizikte de kullanilir.

aslinda açısal momentum korunumu yasası ile alakalidir.
bu yasa ne diyor?
bir kapali sistem icerisindeki bütün acisal momentumlarin toplami sabit ise;

Bütün momentumlar = acisal momentumlarim toplami = (cisimlerin eylemsizlik momentleri*acisal hizi) toplami

esitligini olusturur.

bir cok spor alaninda bu yasa ile bilerek yada bilmeyerek karsi karsiya geliriz. örnegin; yüksek bir yerden havuza atlarken salto yaparken, buz pateni yaparken, vs. vs.
Bu spor alanlarinda cisimlerin eylemsizlik momentleri ve acisal hizlari ile acical momentumlar kullanilirken aslinda tam olarak kapali bir sistem icerisinde degillerdir. havadaki bir sporcu havadaki sürtünmeden, buzun üzerindeki sporcu da buzun sürtünmesinden etkilendigi icin, sonsuz bir dönme gerceklestiremez bu yüzden de acisal momentumlari tam olarak sabit degildir ama sabite yakindir. yani dis etkenlerden dolayi tam olarak kapali bir sistem degildir. (bkz: sürtünme)
eylemsizlik momenti degisirse; ters orantili olarak acisal hizimiz da degisir ama acisal momentumlarin toplami degismeden sabit kalir.

asagidaki resimdeki örnegi ele alalim.
sabit bir momentumda; kollarin ve bacaklarin kapatilmasi ile eylemsizlik momentimizi kücültürüz ama karsiliginda acisal hizimizi arttiririr. tam tersi sekilde kollarimizi ve bacaklarimizi acarsak eylemsizlik momentimizi büyültürüz ve acisal hizimizi düsürürüz.
görsel

bir baska örnek ise; dünyanin veya gezegenlerin dönmesidir.

burada açısal momentum korunumu yasasına ek olarak gravitasyon yasasi da dahil olmaktadir. planet sistemleri olusurken; gaz ve toz bulutlarindan olusmuslardir. gaz ve toz bulutlari belirli bir acisal momente ve rotasyon enerjisine (dönme enerjisi) sahiptirler. gravitasyondan dolayi toz bulutlarindaki parcaciklarin arasindaki mesafe azalmaya baslayinca; burada da acisal momentum korunum yasasina göre git gide ağırlık merkezine dogru hizlanmaya baslamislardir.
bundan etkilenen merkez kac kuvveti galaksiyi olusturan maddenin tamamen merkeze düsmesini engeller. bu yüzden de bir cok galaksi disk formundadir.

görsel

kaynak: resimler internetten alindi

iki gün sonra bendenize girecek fizik dersi konusudur.

selam ve gres yağı ile.

edit: girdi.