türkiye yi osmanlı derin devleti kurmuştur

içinde bir iki doğru tespit bulunabilecek, ama geneline bakılınca mantığı, paradigması yerine oturmayan bir tür komplo teorisi.

burada "derin devlet" ifadesini daha ziyade yeraltına inmiş veya halen bazı alt devlet kademelerinde etkinliği olan ittihat ve terakki olarak okumak mümkün. zaten teşkilatı mahsusa bağlamında ve evveliyatı düşünülünce ittihat ve terakki derin devlet olayına pek yabancı bir oluşum değildir. neticede adı konmasa da, ilk aşamalarında kurtuluş savaşımız ittihat ve terakki kökenli kadrolardan ciddi anlamda destek görmüş ve yararlanmıştır. hatta 1926'da tasfiye edilmelerine kadar bu kadrolar belli düzeyde mecliste veya devlet görevlerindedir.

yalnız burada bilmediğimiz bazı detaylar olması mümkünse de, özellikle bir noktadan sonra padişah ve yakın çevresinin halen işin içinde veya kontrole sahip durumda olduğunu düşünmek pek makul görünmüyor, en azından mantıklı gelmesini sağlayacak veya destekleyecek doneler yok. sonuçta daha 1924'te saltanat tasfiye edilmiştir.

bir de bu teori, atatürk ile diğer paşalar arasındaki arkadaşlık ve kariyer bağlamındaki yakınlık (veya tersi) ve diğer gayriresmi ilişkileri fazlasıyla es geçiyor. keza diğer paşaların motivasyon faktörlerini ve altyapılarını kaale almıyor. mütareke ve işgal sonrası bile hala padişahın emrine otomatikman ve aynen uyacaklarını varsayıyor. tabii bunda, cumhuriyet sonrasında tasfiye edilmelerinin hep gözümüze sokulan "sebebi" ("onların cumhuriyete karşı olduğu", "padişahlığın devamını istedikleri") yönündeki propagandalar da etkili olabilir.

ayrıca padişahın mustafa kemal'e "yeni devlet kurmasını emretmesi" makul bir teoriden çok uçuş denemesi izlenimi bırakıyor.

velhasıl, 1-2 gerçeği eklektik olarak bünyesine alan ama oldukça dayanaksız bir komplo teorisi olması en makul görünen yorum. ama tabii resmi tarihin gizledikleri, çarpıttıkları vs. nedeniyle oluşan her yoruma açık gizem perdeleri bu tarz daha çook komplo teorisine harç ve neden olur, o da ayrı konu.