ayasofyanın ibadete açılmasından rahatsız olanlar

istanbul’un yeniden iskanı sürecini kısaca özetlemek gerekirse öncelikle
Fatih’in esirlerden kendi payına düşenlerin aileleriyle birlikte Haliç kıyılarına
(Yerasimos) yerleştirilmesini emretmiştir.
Görevleri yıkılmış bulunan şehir surlarını ve Yedikule tamir etmek Forum Tauri’de (şimdi ki istanbul üniversitesi olan alanda) bir Saray yapmaktı.

Esirler inşaat işlerinde çalışacak ve kazandıkları parayla fidyelerini ödeyerek
hürriyetlerini satın alacaklardı.
Bu arada Papalık sarayında bir resmi memur olması gereken ve önemli belgelere ulaşabilen Soemmernli Enriko’nun “Yalnız küçük el Sanatlarını ve özellikle de tahta işçileri ve gemi yapımcı ustaları kurtarıp onları da Hizmetinde çalıştırdı” (Pertusi c. 2, 44), şeklindeki bir bilgiyi paylaşmıştır.

Fatih güçlü Bir donanmaya sahip olmayı planlamaktadır. ikinci aşamada, Fatih Fetih’ten üç gün sonra şehri terk ederek çeşitli yerlere sığınmış Rum nüfus belli bir süre içinde geri dönmeleri koşuluyla affedildi. Üçüncü aşamada ise esir edilerek Edirne, Bursa ve Gelibolu’da satılmış ve çeşitli yerlere dağılmış (inalcık, istanbul 225) (Runciman 236) istanbulluların geri çağırılması olmuştur.
Ayrıca, tarihçi Hammer’e göre Fatih, Rumeli’deki bütün Rum başpapazlarına istanbul’a gelip yerleşmek isteyenlere ev Vereceğini bildiren davet mektupları göndermiştir (Ergin 2358).
Fatih’in fetih sonrası istanbul’a subaşı olarak atadığı Karıştıran Süleyman Bey’in görevi, “…şehri temizlemek, hasar görmüş surları onarmak, şehir idaresini Türk modeline uydurmak,
Türk memurlar atamak ve özellikle de şehrin eski sakinlerini geri getirmek ve yeni sakinler bulmak yoluyla şehrin nüfusunu artırmaktı.
Yeniden yerleşim için hazırlıklar hızla tamamlandı. Bunların en önemlisi, fethedilmiş şehirlerin sakinlerinin istanbul’a gönderilmesiydi. Her şehrin sakinleri ayrı bir semte yerleştirildi ve bu semtlere onlara ygun adlar verildi” (Babinger 104).

Sosyal bilimler enstitüsü dergisinde yayınlanan "Fetih Sonrası istanbul’un iskânı Değişen Şehirli ve Evini 1455-1471 Kaynakları Üzerinden Okumak" başlıklı ibrahim CanBulat'ın araştırmasını bir okuyun.