avrupa nın bu kadar ileri olmasının sebebi

dinden uzaklaştık ondan geriye düştük nasıl bir manadır?
senin altın çağındı, çünkü avrupa karanlık içindeydi.

sen isimlere bağlı olarak gelişmeler kaydederken, avrupa günümüze ulaşacak üniversitelerin temellerini atıyordu.
senin tek köklü üniversiten belki belki el ezher üniversitesi'dir.

onlar bilgiyi kurumlarla ellerinde tuttular.
bilgi birikimini sağladılar. etkileşimle zenginleştirdiler.

senin medreselerin altın çağ dediğin dönemlerde bile yozlaşıyordu.
rüşvet ve liyakatsizlik kol geziyordu ki bu gibi sebeplerle çoğu tarih oldu, kapatıldı gitti.

isme dayalı, dinle iç içe bir bilim; yine pek çok bilim insanı çıkarmış, gözde kurumlarıyla, sadece pozitif bilimlere yoğunlaşan bilim.
ben ikinci grubu seçiyorum.