vietnam savaşı

abd nin gercek yuzunu gosteren savaslardan birisidir. 1965 yılından 1973 yılına kadar surmustur. bu savas sonucunda vietnam gibi kucuk bir ulkeye abd super gucu kelimenin tam manasıyla saplanıp kalmıs bu savasta halkının da destegini kaybetmistir. 68 kusagının dogmasına da bu savas vesile olmustur.abd vietnama birden saldırmamıs bu durum yavas yavas gelismistir.

1954 cenevre anlasmasıyla asyada bir cok ulke bagımsızlıgını almıstır. vietnamda bu ulkelerden biridir ancak vietnam kuzey ve guney olarak ikiye bolunmus durumdadır. kuzey vietnam komunist rejimle yonetilmekte ve rusya ve cinin altında komunist rejimin sınır karakolu konumunda bulunmaktaydı. abd de guney vietnama kendi sınır karakolu olabilir gozuyle yaklastı ve bu ulkeyle daha da yakından ilgilenmeye basladı.

güney vietnamda 1955de yapılan bir referandumda imparator bao dai düşürüldü ngo dinh iktidara geldi. amerikanın koyu bir sempatizanı olan dinh amerikayı arkasına aldı* ve abd dinh iktidara geldikten hemen sonra guney vietnamı tanıdı. dnhin abd ziyaretinde de abd acıkca komunizmi yıkıcı faaliyetler icinde oldugunu belirtti.

gene cenevre anlasmasına gore guney ve kuzey vietnam 1956 yılında her iki ulkede de yapılacak secimler sonrası birlesecekti. ancak 1956 yılında dinh iktidarı kaybedebilirim endisesiyle secimi yapmadı bu durum kuzeyde rahatsızlıga yol actı. kuzey 1957 yılına kadar bekledi ve bu tarihten dinhi devirmek icin terorizm dahil faaliyetlerde bulundu.

bu faaliyetler mustakbel karakolunun kaybetmek istemeyen abd de rahatsızlıga yol actı ve abd bu durum hakkında acıklamalar yaptı bu acıklamalar kısaca guney vietnamın onemi uzerineydi ve guney vietnamın komunist rejime girmesinin asya icin ciddi tehlike demek oldugu uzerineydi. bu acıklamalarla aabd vietnama tam olarak bulasmıs olmaktaydı.

1959 yılında abd guney vietnama askeri danısmanlarını yolladı 1960 yılındaki baskanlık secimlerinde kennedy secimi kazandıgında yaklasık 1000 olan bu sayı kennedy oldugunde 17.000 civarındaydı. kennedy nin baskanlık doneminde de hukumet yetkilileri guney vietnama geziler yapmıs durumu yerinde incelemislerdir.

bu arada dinh de guneyde iktidarını korumak icin halka baskısını arttırmıstı abd nin desteklerine ragmen en sonunda iktidardan darbeyle indirildi ve basa general duong van gecti.
kennedy suikastinden sonra basa yasa geregi johnsen gecti. ve 1964 yılında vietnam gemilerinin mad dox adlı american destroyerine saldırısıyla abd fiilen savasa girmis oldu. ve 1965 yılında abd kuzey vietnamı bombalamaya basladı. 3 yıl suren bombardıman sonuc vermeyince 80 bin kisilik ilk abd birligi vietnama gonderildi zamanla bu sayı 600 bin askere dayanacaktır.

abdnin vietnamda kayıpları artınca kamuoyundan da sesler gelmeye basladı. yukarda belirtilecegi uzre cok karmasık ve haksız olan nedenleri sindiremeyen halk giderek sesini yukseltti. bu surecte abd avrupadanda onay alamadı ve vietkonglarla yapayalnız kaldı.

johnson kastıra kastıra sonunda vietnamla barıs gorusmelerini baslattı ve bu gorusmeler ilerleyince 1968 de bombardıman durduruldu.

baskan olarak nixon basa gectiginde abd 30.000 kayıp vermisti ve hala 550 bin dolaylarında asker vietnamda bulunmaktaydı.nixon ise cekilme politikası uyguladı askerlerini yavas yavas cekerken vienama yapılan bombalamayı arttırdı amac vietnamı anlasmaya zorlamaktı.1971 yılında cekilen asker sayısı 200 bin dolaylarındaydı.

1973 yılında bombardımanında etkisiyle pariste bir anlasma yapıldı ve savas sona erdirildi abd bu savasta 55 bin asker kaybetti. buna gore guney ve kuzey vietnamın sınırları cenevre anlasmasındaki gibi olacaktı. ayrıca iki tarafta kendi kaderine ve siyasi rejimine kendisi karar verecek abd olaya mudehale etmeyecektir. abd de kuzeye acılan yaraların kapanması icin yardım edecekti.*

bu savastan sonra asya iyice karısmıstır kuzey guneyi ele gecirmis. sonra vietnam kampuchea ya saldırmıs sonra da cin vietnama saldırmıstır.kısaca america sıcıp bırakmıs ortamda herkse tuttugunu durumu olusmustu. *