tsushima savaşı

japon rus savaşı kapsamında 27-28 mayıs 1905'te tsushima boğazı'nda cereyan eden büyük bir deniz savaşıdır.

port arthur'daki rus pasifik filosunun deniz savaşları ve japonların karada uygun mevzileri ele geçirdikten sonra karadan yaptıkları top atışlarıyla imha edilmesi nedeniyle, rusya, deniz hakimiyetini tekrar ele geçirebilmek için baltık filosunu 18.000 deniz mili (yaklaşık 33.000 km) yol katederek savaş bölgesine getirmişti. filo 8 büyük savaş gemisini de kapsayan toplam 38 parçadan oluşuyordu. durumdan haberdar olan amiral togo, bu nedenle, yıpranmış olan japon filosunu onarmaya ve gelen filoyu karşılamaya yönelik hazırlığa girişti.

öte yandan, bu rus filosu, filo yetişemeden port arthur teslim olduğundan, port arthur yerine vladivostok 'a yanaşmaya karar verdi. ne var ki, olası üç yoldan en kısa, ama en tehlikeli olanını seçerek tsushima boğazı'ndan geçmeye çalıştılar. gece vakti yapılan geçiş denemesi esnasında, filodaki iki sıhhiye gemisi, savaş kurallarına uyarak ışıklarını yanık tuttuklarından, bir silahlı japon ticaret gemisi filoyu farketti ve togo'nun karargahını mesajla uyardı. böylece japon filosu hemen harekete geçti ve savaş başladı.

savaşta rus filosu hemen hemen tamamen imha edildi. 8 büyük rus savaş gemisinin hepsi battı. başka küçük gemiler ve 5000 asker kaybedildi. japonlar ise 3 torpido botu ve 116 asker kaybetmişlerdi. sadece 3 parça küçük rus gemisi vladivostok' a ulaşmayı başardı. böylece pasifik'te deniz üstünlüğü japonlar'da kalmış oldu ve savaştaki nihai zafer yolunda önemli bir aşama kaydetmiş oldular.

20. yüzyılın en önemli savaşlarından birisidir. yelkenli-buharlı gemilerden drednotlara geçiş dönemlerine rastlayan bu savaşta zırhlı gemiler ilk kez bu çapta bir savaşta karşı karşıya geliyordu. o dönemlerde üretilen savaş gemilerinde büyük çaplı ana bataryanın yanı sıra yakın muharebelerde daha seri atış yapabilmek için küçük çaplı toplar da bulunuyordu. ancak japon donanmasındaki zırhlılarda rus savaş gemilerindekilerden daha uzun menzilli toplar mevcuttu ve bu savaşta uzun menzilli silahların ezici üstünlüğü ispatlanmıştı. sonucu itibariyle de kazananın en net şekilde belli olduğu savaşlardan biridir. yani iki tarafın da çok gemi kaybedip birinin taktik birinin kısa vadeli zafer kazandığı değil açık ve net bir şekilde japon tarafının ezici bir üstünlükle kazandığı savaştır.

bu savaşın bir başka önemi ise ilk kez doğulu bir ülkenin batılılara yani beyaz adama karşı kazandığı büyük bir zafer olmasıdır. japonya bu savaşın ardından avrupa ülkeleri tarafından daha fazla ciddiye alınmaya başlanmıştır. pek çok tarihçi bu savaşı trafalgar savaşı'ndan beri görülmüş en büyük deniz zaferi olarak niteler.

savaşta amiral togo'nun güçlü savaş gemilerinin yanı sıra dahiyane taktikleri de önemli rol oynamıştır. rusların baltık filosu tsushima boğazında ilk kez tespit edildiğinde ruslar sonuca etki edecek bir manevra yapamamışken japon filosu yaptığı manevra ile düşmanın istikametine göre t pozisyonuna girdi. japon gemileri bu şekilde rusların ateşinden en iyi şekilde korunup kendi toplarını ise en rahat açıdan düşmana tevci etme şansı buldu. ayrıca rusların zırh delici mermilerine karşın japon toplarında patlayıcı oranı daha yüksek mermiler kullanılıyordu.

savaşta rus donanması en büyük savaş gemilerinin tümünü kaybetti.

savaşa dair küçük bir not daha verelim. japon filosundaki Nisshin kruvazöründe görevli genç bir asker olan isoroku yamamoto bu savaşta iki parmağını kaybetti. yamamato bu savaştan 35 yıl sonra birleşik imparatorluk donanmasının başkomutanı olarak ikinci dünya savaşında savaşacaktı.

görsel
görsel
görsel
görsel

ti'ye almak deyiminin kaynağı olduğu söylenen savaş. buna sebep olansa togo abinin t dizilimle savaşması imiş fakat t dizilimi 19. yy'dan beri kullanılıyordu. Bu savaş haricinde 1912'deki imroz Deniz Muharebesi'nde ve o ünlüjutland deniz muharebesinde kullanılmış.

bu t dizilimine gelirsek, öncelikle şu animasyon incelenmeli.
görsel

burada, paralel duran gemi, arka ve ön toplarını, omuz toplarını rahatlıkla kullanmaktadır.
(hatta yavuz zırhlısının mensubu olduğu moltke sınıfında sağ omuz topu sol tarafa, sol omuz topu da sağa salvo yapacak şekilde tasarlanmıştır. böylece bütün 28'lik ana toplar aynı anda aynı yöne ateş açabilecektir.)
lakin dik gelen gemi yalnız ön toplarını kullanabilecektir. böylece paralel duran gemi daha rahat ateş açabilecektir.

ayrıca bu taktiğin bir avantajı da çok sayıda geminin yer aldığı savaşlarda daha kullanışlı olmasıdır. şu animasyonu izledikten sonra açıklayacağım.(gerçi animasyonda da açıklanmış ama sağlık olsun herkes ingilizce bilmiyor)
görsel

bir defa dik gelen gemiler, arka toplarını kullanamıyorlar. arkadaki iki geminin öndeki iki dost gemiyi vurma ihtimalleri var ve zaten toplarının menzili yetersiz arka arkaya dizildiklerinden. bu animasyonda dik olarak gelen donanma yalnız 2 top kullanabiliyorken mavi yani paralel donanma (burası garip oldu*) toplam 8 topuyla salvo yapabiliyor.

not: bu taktik günümüzde tabii ki kullanılmamaktadır. 2. dünya savaşından sonra büyük zırhlıların geniş çaplı savaşları olmayacağından geçersizdir.