fatih sultan mehmet'in ahitnamesi

fatih sultan mehmed;in bosna ruhbanlarına verdiği ahidname

osmanlı ordusu bir bölgeyi fethettiği zaman, adil bir yönetim anlayışıyla, o bölge halkının canının, malının, namusunun, dini inanç ve temel haklarının korunmasına büyük önem verirdi. bizzat padişahın kendisi bu konuda müslüman olmayan unsurlara yazılı ahidname verir, haklarının korunacağını devletin en üst düzey resmi belgesi olan fermanla teyid ederdi. aşağıda metnini sunduğumuz ahidname bu anlayışın tarihi delillerinden birisidir.

fatih sultan mehmed, 1478;de verdiği ahidname ile, bosnanın foynitçe manastırı’ndaki rahiplerin dini hayatlarına hiçbir müdahalede bulunulmayacağına bizzat kendisi kefil olmaktadır. bugün aslı foynitçe manastırı’nda bulunan ahidname o topraklarda, ilk insan hakları ve adalet fermanı olarak da tanımlanmaktadır.

yine fatih sultan mehmed’in 1457 tarihli, kudüs ruhbanlarının dini hayatlarını tam bir serbestiyet içinde sürdürebileceklerini belirten bir fermanı daha bulunmaktadır.

günümüz türkçesiyle ahidname

“ben fatih sultan han, bütün dünyaya ilan ediyorum ki; kendilerine bu padişah fermanı verilen bosnalı fransiskenler himayem altındadır ve emrediyorum:

hiç kimse ne bu adı geçen insanları, ne de onların kiliselerini rahatsız etmesin ve zarar vermesin. imparatorluğumda huzur içinde yaşasınlar. bu göçmen durumuna düşen insanlar özgür ve güvenlik içinde yaşasınlar. imparatorluğumdaki tüm memleketlere dönüp korkusuzca kendi manastırlarına yerleşsinler.

ne padişahlık eşrafından, ne vezirlerden veya memurlardan, ne hizmetkarlarımdan hiç kimse bu insanların onurunu kırmayacak ve onlara zarar vermeyecektir. hiç kimse bu insanların hayatlarına, mallarına ve kiliselerine saldırmasın, hor görmesin veya tehlikeye atmasın. hatta bu insanlar başka ülkelerden devletime birisini getirirse onlar da aynı haklara sahiptir.

bu padişah fermanını ilan ederek burada, yerlerin, göklerin yaratıcısı ve efendisi allah, allah’ın elçisi aziz peygamberimiz muhammed ve 124 bin peygamber ile kuşandığım kılıç adına yemin ediyorum ki; emrime uyarak bana sadık kaldıkları sürece tebaamdan hiç kimse bu fermanda yazılanların aksini yapmayacaktır.”

ahidname’nin transkripsiyonu

nişân-ı hümâyûn oldur kiben ki sultan mehemmed hân’ım cümle havâss ü âvâma malûm ola ki:

işbu dârendegân-ı fermân-ı hümâyûn bosna râhiblerine mezîd-i inâyetim zuhûra gelüp buyurdum ki mezbûrlara ve kiliselerine kimesne mânî’ ve müzâhim olmayup ihtiyatsız memleketimde duranlara ve kaçup gidenlere emn ü âmân ola ki gelüp bizim hassa memleketimiz havfsız sâkin olup kiliselerinde mütemekkin olalar.

ve yüce hazretimden ve vezîrlerimden ve re’âyâlarımdan ve memleketim halkından kimesne mezbûrlara dahl u ta’arrûz etmeyüp incitmeyeler kendülerine ve cânlarına ve mallarına ve kiliselerine ve dahi yabandan hassa memleketimize âdem getürürler ise yemîn-i mugallaza iderim ki yeri ve göğü yaradan perverdigâr hakkı içün ve ulu peygamberimiz muhammed mustafa (s.a.v.) hakkı içün ve yedi mushaf hakkı içün ve yüzyirmidörtbin peygamberler hakkı içün ve kuşandığım kılıç içün bu yazılanlara bir fert muhâlefet eylemeğe mâdemki benim hizmetime ve emrime mutî; olalar

tahrîren fî 28 şehr-i mayıs gurre-i muharremü;l harâm sene 883

alıntı: (bkz: http://www.turkiyebulteni.net/15/text/t32.htm)

fatih sultan mehmet tarafından 1462 de bosna- hersek'in fethi sonrasında mildros'da yazdırılmış ahidnamedir. orjinali fojnica kentindeki fransisken katolik kilisesinde bulunmaktadır.