ağlayabilseydiniz anlayabilirdiniz

Senaryosu üstad necip fazıl Kısakürek'in aynı ismi taşıyan romanından alınan, mesut uçakan'ın yönetği, izleyen herkesi koşulsuz bir kere daha insaniyete ve merhamete çağıran, reis bey adlı filmin yürek titreten repliğidir...

reis bey'den akılda ciddi yer etmiş olandır. etkisi ile ne zaman ve kimi suçlamaya kalkışsa kişi aklına gelebilmektedir potansiyel olarak.

vay bee.. dedirten cinsten.

"ben diyorum ki her fert baş ucuna; “suçlu benim, herkes suçsuz!” levhasını asmalıdır. ben diyorum ki yegâne kurtuluşumuz herkesin herkesi affetmesindedir. daha ötesi kanunların sorumluluğuna girer. ama görüyorum ki anlatamıyorum… hissediyorum ama anlatamıyorum! çocuk, “ağlayabilseydiniz, anlayabilirdiniz…” dedi. ağladıkça anlıyorum… ağladıkça anlıyorum… artık bütün mantık hesaplarımı kaybettim. hem de öylesine kaybettim ki; amerika’da bir cinayet işlense de, dünya çapında bir ses sorsa; “katil kim?”, “benim!” diye haykırabilirim! soğuk kış geceleri, köprü altında yatan çıplakların vebali benim boynumda, gömleğimin yakasında… isterse çareme adli tıp baksın fakat bir hastaneye girsem de kan kanseri çeken hastalar görsem acaba onları bu hale ben mi getirdim? diye düşünüyorum.

ben ne yaptım? uykuda, baygınlıkta, annemin karnında, babamın kanında hangi cinayeti işledim? hangi mukaddesi kirlettim ki kendimi gelmiş gelecek bütün fenalıkların tek sorumlusu biliyorum? dışımda ne arıyorlar? içime doğru suçluyum ben! bir de kalkmış belki kendimden birine, ondan öbürüne geçer, bir merhamet yangını çıkar bütün ülkeyi sarar diye; tımarhanelik bir hayalin peşine düşmüş gidiyorum!"

*reis bey.

Reis bey'in tiyatro oyununda ve bu oyundan uyarlanan filmde geçen replik.
Tasavvufi bir gönderme içerir.
Tasavvufa göre:
Anlam kalp ile kabildir.
Göz ıslanmadan kalp yeşermez. Göz ıslandığı zaman kalbin kavrayışı açılır. Kalp gözü ve seyri süluk felsefesi ortaya çıkar vs.