aklın çarmıhı

hegel'in usun hilesi kavramını açıklamak için kullandığı meşhur aforizmanıdır. şöyle der hegel:

"usun hilesi şimdiki zamanda çarmıha gerildi"

bu sözdeki birkaç noktayı - haddim olmadan- yorumlamak istiyorum. çünkü birkaç varyasyon yapılabilir.

1) hegel'in kuran'ı okumuş olabileceği durumu. çünkü incil'de anlatıldığına göre hz.isa çarmıha gerilmiştir. kuran'daysa çarmıha gerilmeden evvel ona çok benzeyen biriyle yer değiştirildiği anlatılır. şuan tam detayları anımsamıyorum ama çarmıha gerilen kişi yahuda ise hilecinin çarmıha gerilmesi durumu vardır. ve hegel bu olaya gönderme yapıyor olabilir.

hegel'in kuran'ı okumadığından yola çıkarsak o zaman avrupa kavramına müthiş bir eleştiri vardır. çünkü çarmıha gerilen hz. isa değildir artık, bir sahte peygamberdir. ve bu sahte peygamberi var eden de başkalarının tutkularının peşinden koşan kölelerden başkası değildir.

ikinci yorum daha akla yatkın gibi geliyor. her ne olursan hegel'in bu aforizması müthiş bir derinliğe sahiptir.

bir başka nitelemeyle, "aklın fedası";