metehan

Türk Tarihi’nin en büyük hanlarından birisi olan Mete Han, günümüze dahi miras bıraktıklarıyla damgasını vurmuştur. Dahası unutulmaz bir yere sahip olmuştur. Yaşamı mücadelelerle geçen Mete Kağan, devlet sistemi, ordu sistemi, istihbarat sistemi ve yeni silahlar alanında devrim niteliğinde birçok yeniliği bize hediye etmiştir.

Mete Han isminin Kökeni

Mete ile ilgili araştırmacılar çeşitli görüşler öne sürse dahi çoğunlukla birleştikleri nokta Çin belgelerinde isminin Mao-Tu veya Mao-tun ya da Mo-tu veya Mo-tun diye geçmesidir. Bu ismin günümüzde Bahadır olan ismin, o günkü ismiyle okunuşu olduğu söylenmektedir. Ayrıca Bagatur, Batur, Batır gibi isimlerin de bu isimden türetildiği ileri sürülmektedir.

Mete Han’ın Tahta Çıkması

Tarihler M.Ö. 234’ü gösterdiğinde Teoman’ın(Ti-men, Tuman) ulu hatunundan büyük oğlu dünyaya geldi. ileride Mete adını alacak bu genç her Türk Çocuğu gibi eğitimler alarak büyüdü.

Yü-ecılar

Mete, Yü-ecılara giderken hiç sesini çıkarmadı fakat bir gece vakti Yüe-cıların en iyi atlarını alarak oradan kaçtı ve Ötüken’e geldi. Teoman oğlunu karşısında görünce bir taraftan gururlansa da bir taraftan sözde başarısızlığını gördü. Daha sonra Mete’ye on bin kişilik bir çeriyi(askeri) teslim etti.Mete artık Bagatur Şad olmuştu. Ancak Mete bir şeylerin farkına çoktan varmıştı ve farkında olduğu bir konu daha vardı. O da savaşmak… Mete, kendisine verilen tümeni çok iyi yetiştirmeyi kafasına koymuştu. Çünkü bir planı vardı. Bir gün en sevdiği atını alarak tümenin karşısına getirdi. Atını sevdikten sonra okların atına yöneltilmesini emretti. Bütün çeriler oklarını ata yönelttiler fakat Mete emir verdiğinde tümenin içinden atı vurmayanlar oldu.

Mete, onlara sebebini sorunca “Bu, sizin en sevdiğiniz atınız” cevabını aldı. Mete oracıkta ok atmayanların kellesini vrdu ve tümenine dönerek, bir daha emir verdiğinde şüphe istemediğini söyledi. Çünkü o, bir amaca yürüyordu ve yanında şüpheye yer yoktu. ilerleyen günlerde Mete, ıslıklı oku icat etti ve o ıslıklı okunu nereye atarsa tümeni sesi takip ediyor, ok nereye düştüyse orayı ok yağmuruna tutuyordu. Mete çelikten sert bir tümen yetiştirmişti. Artık vakit gelmişti. Devleti Çin tesirinden kurtarma vakti…Bir gün Mete, babasının sürek avına çıkacağını haber aldı. Tümenini topladı ve babasının mevkisine doğru hızla at sürdü. Babası, onu görünce şüphelenmedi fakat havada bir ıslık sesi duyuldu. Ardından da on bin ok… Teoman atından düştü ve öldü. Mete o dakikadan sonra Mete Han’dı.

Zeka ve Güç ve Yükseliş

Mete Kağan, tahta geçtikten sonra Çin yanlısı herkesi öldürttü. Sıra devletin toparlanmasında ve yükseltilmesindeydi. Bu değişikliği fırsat bilen ve talepte bulunan ilk topluluk Proto-Moğol kavmi olduğu belirtilen Tung-hular oldu. Mete Kağan’dan bir elçi vasıtasıyla önce atını, sonra hatununu ve daha sonra da iki ülke arasında bulunan bir toprak parçasını istediler. Mete Han’ın yanıtı ise muhteşem oldu. “Gidin ve hanınıza deyin ki Mete, seni o toprakta, o atının üstünde, yanında eşiyle bekliyormuş.”Mete ordusunu alarak Tung-Huların üstüne yürüdü ve onları kılıçtan geçirdi. Tung’Huların çoğu kuzeydeki dağlara az bir kısmı kurtularak firar ettiler ve her sene at, sığır ve koyun veya deveden oluşan vergi ödemeyi kabul ettiler.

Mete Han, Tung-Hu meselesini halletmişti. Mete Han, küçük sayılabilecek kuzeydeki toplulukları da kendisine kattı. Daha sonra güney batısında yer alan Yüe-cıların üstüne M.Ö.203’te yürüdü ve onları da mağlup etti. Yüe-cılar aldıkları yenilgiyle batıya göç ettiler. Daha sonra Sarı Irmak’ın güneyine geçerek oradaki bulunan ve ticaret için öneme hayiz toprakları da aldı. Bu utkular Hun Türk Devleti’nin gücünü pekiştirmiş, Türk Devleti’ni askeri ve stratejik bakımdan onu yüksek bir konuma getirmişti.

Çin’in Diz Çöküşü

Tarih M.Ö.200’ü gösteriyordu. Mete Kağan dokuz yılda birçok başarıya imza atmıştı ve tarihe aslında çoktan damgasını vurmuştu fakat önünde bir engel daha vardı. Çin’e diz çöktürmenin zamanı gelip çatmıştı. Mete Han ordusunu alarak Çin’in kuzeyine doğru akına geçti. Birçok kaleyi ele geçirdikten sonra biraz kuzeye çekildi. Çünkü bir haber almıştı. Çin imparatoru Gaozu, ordusunu toplayarak, onun üstüne yürüyordu. Mete Kağan, Çin Ordusu yaklaştıkça kuzeye çekiliyordu. Böylece hem Çinlileri alışık olmadıkları soğuk bölgelere çekiyordu hem de bir stratejik harekatın temelini atıyordu. Çin imparatoru Gaozu, Mete’ye bir elçi gönderdi.

Elçinin Asıl Amacı

Elçinin asıl amacı Türk Ordusu’nu incelemekti. Mete Kağan, orada da zekasını konuşturdu ve asıl gücünü ormanlarda saklayarak elçinin göreceği alanda yaşlıları, çocukları ve sıska atları bıraktı. Elçi, imparatora döndüğünde sevinçli haber veriyordu. imparator, bunu duyunca hemen bir elçi daha yolladı ama o elçiyi beklemeden de harekete geçti ve hayatının en büyük hatalarından birisini yaptı. Sonradan gönderdiği elçi gerçekleri öğrenmişti ama vakit artık çok geçti. Mete Kağan’ın çekilme harekatını artık kaldıramayan ve aldığı istihbaratlarla dört nala uçan imparatoru, Mete Han istediği kapana çekmişti. Baideng yakınlarında yaptığı Turan Taktiği ile Mete, imparatoru kuşattı. Çinliler birer birer ölüyordu. Bunu gören imparator kaçmanın yollarını aradı. Bir süre sonra da bulduğu bir boşluktan kaçmayı başardı. Daha sonra Baideng’teki Şanşi Peteng Kalesi’ne sığındı. Ardından da Mete Han, kaleyi kuşatma altına aldı.

Çin imparatoru sona geldiğinin farkındaydı ama son çare olarak Mete’nin Çinli olduğu söylenen eşine armağanlar göndererek yardım istedi. Eşi ise Mete’ye bu isteği bildirdi. Mete Kağan ise kuzey eyaletlerini Mete Han’a bırakma ve vergi ödeme gibi şartlarla imparatoru sisli bir günde askerlerine bir koridor açtırarak serbest bıraktı.Yine aralıksız olmak üzere Mete Han, Çin’in kuzeyini rahatsız etmeye devam etti. M.Ö.198’de Gaozu bu saldırıları kaldıramayacağını anlayınca Mete Kağan’a yine vergi sözü verdi. Ayrıca Mete Han’a evlenmesi için bir Çinli prenses gönderdi. M.Ö.195’te Çin Tahtı’na Lö-Hou imparatoriçe olarak oturur. M.Ö.192’de Mete Kağan, imparatoriçeye bir mektup yollar. Ardından ise onunla evlenmek ister. imparatoriçe hakarete uğramış hisseder fakat Mete’nin gücünü bildiğinden ona karşı çıkamaz ve affını isteyen bir mektupla bir Çinli prenses gönderir.Mete, Çin’e diz çöktürünce bozkırdaki Wu-sunları emri altına aldı.

Mete Han’ın Yenilikleri

Mete, tarihteki birçok yeniliğe imza atmıştır. icat ettiği çavuş oku, bugünkü güdümlü füzelerin atası olmuştur. Orduda kurduğu onluk sistem bugün her devletin ordusunda uyguladığı bir sistem haline dönüşmüştür.Ayrıca profesyonel askerlik Mete’nin başlattığı bir sistem olmuştur. Ayrıca istihbarat ağını da kurmuş, haber almaları genişletmiştir. Denilirki Çin ne zaman bir ajan görevlendirirse ya öldürülüyor. Bir başka deyişle Mete’nin adamı olan çaşıt(casus) emri vereni öldürüyordu. Ayrıca tarih boyunca süregelen Türk Devlet Sistemi de Mete Kağan ile dünyaya ispatlanmıştır. Mete Han, tarıma bağlı ihtiyaçlarını gidermek için kendisine bağlı tarım şehir devletlerini kurmuştur. Japon Denizi’nden idil Nehri’ne, Sibirya’dan Tibet’e ulaşan arazisiyle büyük bir devlet ve günümüze ulaşan miras bıraktığı sistemleriyle Mete Han M.Ö.174 yılında tarihe damgasını vurmuş bir şekilde dünyaya veda etmiştir.Atam Mete Han’ın tini kut bulsun.