bugün
- oksijensizsu9
- insana kendini kötü hissettiren şeyler12
- düşün ki o bunu okuyor14
- sözlük erkeğinden damat olmaz30
- temizlik hastası eşle sevişme öncesi diyaloglar14
- tilki ailesi8
- icardi190520
- 30 nisan 2024 bayern münih real madrid maçı26
- çabuk vazgeçen insan10
- sırtınızı bir sözlük kızına dayar mısınız12
- suriyeliler suriye'ye dönsün14
- özgür özel10
- fatih terim'in yuhalanması16
- ayça tilki10
- memesi küçük olmak14
- diyanet işleri başkanına audi 6 tahsis edilmesi14
- vahdettin'e hain diyenleri susturacak tarihi belge37
- adolf hitler9
- anın görüntüsü9
- ben bu davanın savcısıyım8
- ideal duş alma sıklığı8
- sözlük kızından gelin olmaz23
- sürekli milletin entrylerini eleştiren tip11
- crop giyen erkek11
- vatandaşlık farkı alan otel24
- nazar değdi sözlük12
- hamas bir terör örgütüdür23
- güne bir şarkı bırak10
- 1 m dolara bu bebeğe sertçe tokat atar mısınız23
- uludağ sözlüğün bitmiş olması8
- icardi1905 silik olsun kampanyası11
- kızımın kiminle yatıp kalktığıyla ilgilenmezdim14
- şehirler arası aşk yaşamak10
- true'nin porno arşivi kaç gb9
- bir kadının yemek ısmarlaması15
- erkeğe ne hediye alınır20
- bir sözlük yazarını kaşır mısınız11
- sözlükte ateist gibi takılan yahudiler10
- aleyna tilki10
- herkes güncel fiyatını yazabilir mi9
- arkadaşlar sizden bir şey rica edebilir miyim22
- ağaç gövdesi gibi bacakları olan kadın14
- sözlük yazarlarının tatlıları8
- 170 boyunda olduğum için hep reddedildim21
- sabah aç karnına içilen bira12
- alınan en güzel iltifat14
- cumaya gidenlerin çok azalması10
- bik bik'in balona binmesi34
- en yaşlı özelliğiniz9
- kız mı erkek mi belli olmayan yazarlar8
Sebebi neticesine, illeti (neden)i illetten doğan şeye bağlayan nisbet ve bağ. Bu ilkeye göre her olgu ve hadise bir illet veya sebepten doğar, sebepsiz hiçbir şey meydana gelmez, aynı şartlar altında aynı sebepler aynı neticeleri doğurur.
Nedenselliğin çeşitli şekilleri vardır: Tecrübi (deneysel) nedensellik: Burada illet (neden) diğer bir hadisenin, o olmadan hiçbir zaman meydana gelmediği hadiseden ve yahut daima onların birleşmesinin yardımıyla meydana geldiği hadiseden ibarettir.
Metafizik nedensellik: Bu, bir yaratıcı kudretin, varedici cevherin nedenselliğidir.
intihal edici (geçici) nedensellik: Sebep durumunda olan fiilin birşeyden diğerine intikali suretiyle olan nedenselliktir.
Kant'ın "kategorileri'nîn girişinin de adı olan nedensellik terimi kaynağı bakımından tartışmaya açıktır. Gerçekten bazı filozoflar nedensellik kavramının zihnimizde doğuştan varolduğunu, dolayısıyla a priori olarak kavrandığını ileri sürerler. Sözgelimi Descartes bu fikirdedir. Ona göre mantıki apaçıklıklara dayanarak, bir sonucun, tahlil (analiz) yöntemiyle nedeninden istidlal edilebileceğini savunur. Descartes felsefesine bağlı Spinoza da aynı görüşü benimser. Ona göre belirli nedenden zorunlu olarak bir sonuç meydana çıkar, fakat hiç bir neden verilmemişse bir sonucun oluşması da mümkün değildir. Leibniz de aynı görüşü paylaşır.
Nedensellik terimi Kant'a göre, deneyden önce gelir ve her deney için zorunlu bir ilkedir, çünkü nedensellik ümidimizin temel bir ilkesi, kâr kategorisidir. Ancak Kant nedensellik ilkesini iki bağlamda açıklar a) Meydana gelme ilkesi: Ortaya çıkan veya oluşan her olay veya olgu, kendinden önce gelen herhangi bir olay veya olguyu gerekli kılar, b) Zaman içinde ard arda gelme ilkesi: Bütün değişiklikler neden-sonuç arasındaki bağlantı ilkesine göre olur.
Nedensellik kavramını a priori olarak açıklayanlara karşıt görüşü savunanlar da vardır. Bunlara göre zihin nedensellik kavramını ya da ilkesini duyu deneyleri aracılığıyla elde eder. Kendini zihne zaman içinde olup veya izlenimlerin sağladığı birikimle kabul ettiren nedensellik ilkesi, sonuçta mantık bakımından zorunlu bir ilkeye dönüşür. Hume ve Mill'in görüşleri böyledir. Onlara göre birbirini sürekli izleyen ve birbirine bağlı olan olay ve olayların tekrarlanmasıyla nedensellik kavram oluşur.
Nedensellik fikrini Francis Bacon un "Gerçekten bilmek sebep ve illetleri bilmektir." sözüyle özetlenmiştir. Gerçekte nedensellik ilişkileri, bilimde ve felsefede çok çeşitli şekillerde ortaya çıkmiştır, onun için tek bîr şekil altında ifade edilemez. Çünkü, bilimin devam edip giden ilerleyişi, yeni şekillerde nedensellik ilişkileri ortaya çıkarmaktadır. Çağdaş fizikteki gelişmeler dikkate alındığında nedensellik kavramının mutlak olmadığı ileri sürülebilir.
Nedenselliğin çeşitli şekilleri vardır: Tecrübi (deneysel) nedensellik: Burada illet (neden) diğer bir hadisenin, o olmadan hiçbir zaman meydana gelmediği hadiseden ve yahut daima onların birleşmesinin yardımıyla meydana geldiği hadiseden ibarettir.
Metafizik nedensellik: Bu, bir yaratıcı kudretin, varedici cevherin nedenselliğidir.
intihal edici (geçici) nedensellik: Sebep durumunda olan fiilin birşeyden diğerine intikali suretiyle olan nedenselliktir.
Kant'ın "kategorileri'nîn girişinin de adı olan nedensellik terimi kaynağı bakımından tartışmaya açıktır. Gerçekten bazı filozoflar nedensellik kavramının zihnimizde doğuştan varolduğunu, dolayısıyla a priori olarak kavrandığını ileri sürerler. Sözgelimi Descartes bu fikirdedir. Ona göre mantıki apaçıklıklara dayanarak, bir sonucun, tahlil (analiz) yöntemiyle nedeninden istidlal edilebileceğini savunur. Descartes felsefesine bağlı Spinoza da aynı görüşü benimser. Ona göre belirli nedenden zorunlu olarak bir sonuç meydana çıkar, fakat hiç bir neden verilmemişse bir sonucun oluşması da mümkün değildir. Leibniz de aynı görüşü paylaşır.
Nedensellik terimi Kant'a göre, deneyden önce gelir ve her deney için zorunlu bir ilkedir, çünkü nedensellik ümidimizin temel bir ilkesi, kâr kategorisidir. Ancak Kant nedensellik ilkesini iki bağlamda açıklar a) Meydana gelme ilkesi: Ortaya çıkan veya oluşan her olay veya olgu, kendinden önce gelen herhangi bir olay veya olguyu gerekli kılar, b) Zaman içinde ard arda gelme ilkesi: Bütün değişiklikler neden-sonuç arasındaki bağlantı ilkesine göre olur.
Nedensellik kavramını a priori olarak açıklayanlara karşıt görüşü savunanlar da vardır. Bunlara göre zihin nedensellik kavramını ya da ilkesini duyu deneyleri aracılığıyla elde eder. Kendini zihne zaman içinde olup veya izlenimlerin sağladığı birikimle kabul ettiren nedensellik ilkesi, sonuçta mantık bakımından zorunlu bir ilkeye dönüşür. Hume ve Mill'in görüşleri böyledir. Onlara göre birbirini sürekli izleyen ve birbirine bağlı olan olay ve olayların tekrarlanmasıyla nedensellik kavram oluşur.
Nedensellik fikrini Francis Bacon un "Gerçekten bilmek sebep ve illetleri bilmektir." sözüyle özetlenmiştir. Gerçekte nedensellik ilişkileri, bilimde ve felsefede çok çeşitli şekillerde ortaya çıkmiştır, onun için tek bîr şekil altında ifade edilemez. Çünkü, bilimin devam edip giden ilerleyişi, yeni şekillerde nedensellik ilişkileri ortaya çıkarmaktadır. Çağdaş fizikteki gelişmeler dikkate alındığında nedensellik kavramının mutlak olmadığı ileri sürülebilir.
güncel Önemli Başlıklar