önerme ağı

Bilgiyi işleme kuramından hareketle, birbirine bağlı olan fikirler, kavramlar, ilişkiler setidir. Uzun süreli bellekteki bilgi bu set içinde tutulur. Önerme (proposition), doğru ya da yanlış olduğuna karar verdiğimiz bilginin en küçük parçasıdır. Örneğin; "ocak yılın ilk ayıdır." cümlesinde iki önerme bulunmaktadır. Bunlardan birinci önerme; "ocak" bir aydır. ikinci önerme ise ayların ilki "ocak" tır.

Önerme ağını oluşturmada psikologlar birbirinden biraz farklı yöntemler kullanmaktadırlar. Örneğin; Anderson (1985) tarafından oluşturulan bir önermeye temel oluşturan cümle şudur: "ıda ankita masa örtüsünü ödünç aldı". ifadesi iki önerme içermektedir. Bunlar:1- ıda masa örtüsünü ödünç aldı, 2-masa örtüsü antikadır. Bilgilerin bir çoğunu bu şekilde depolamak; önerme ağları içinde temsil etmek mümkündür. Bir bilgi birimi yani önermeyi hatırlamak istediğimizde önerme ağı içinde temsil ettiğimiz bilgiyi aşina olduğumuz ifadelere, cümlelere ya da zihinsel resimlere dönüştürürüz. Çünkü, bu ağ nedeniyle bir bilgi biriminin hatırlanması ilişkili olduğu diğer bilgi birimlerinin hatırlanmasını tetikler, uyarır ve biz bu ağın farkında olmaksızın bilgiyi anlamlı bir bütün halinde hatırlarız (anderson, 1990). Örneğin; birey kendi anadilini konuşurken, dil bilgisi yapısının ve kurallarının farkında olmaksızın nasıl cümleyi kurallara uygun bir şekilde kurarak konuşuyorsa; uzun süreli bellekten de bilgi hatırlanırken, bu önerme ağının farkında olmaksızın bilgiyi anlamlı bir bütün halinde hatırlayabilmektedir.

Bu durumda, bilginin uzun süreli bellekte birbirinden bağımsız, ayrılmış birimler halinde değil, birbiriyle belli bir dizi halinde bağlanmış ve diğer birimlerle ilişkili olarak organize edilmiş bir şekilde saklandığını göstermektedir. Bu ilişki ağı, öğrenen kişinin sadece kendisine sunulan bilgiyi alıp olduğu gibi depolamadığını da göstermektedir. Aksine birey kendisine sunulan bilgiyi alıp, yeniden organize etmektedir. Kısaca, bilgiyi işleme kuramına göre birey, bilginin pasif alıcısı değil, kendi anlamasını, öğrenmesini aktif olarak organize eden bir varlıktır (gelişim, öğrenme ve öğretim, N. Senemoglu 2005; s.280)