turgut uyar

hangisine tasa edeceğiz, şaştık.
"ölüm derdi, kalım derdi" derken

ben etiler'de oturuyorum - herkesin bir adresi olmalı-
iniyorum yokuş aşağı her gün
denize uğramadan yapamıyorum
öğleyle akşam arası, akşamla öğle arası
alışılmış vakit uzun uzun bitiyor
açıyorum hafifçe kapalı dudaklarımı
nereye
turgut'a sormalı, iyi bilir o
elinde limonlu votkası.

ey masalar, ey iskemleler
edip'in yeri boş mu, köşede masanın yanı
değilim ben böyle mahzun
öyleyse pulsuz bir dilekçe nasıl olmalı
unutup baharı bile nasıl olmalı.

işte
turgut'a gidiyorum, yağmur nasılsa yağmadı

edip cansever

eşsiz şair.
hangi dizesini yazsam bilemedim.
hiçbiri belki en güzeli.
tapıyorum sana.

" hiçbir şeye yaramam / ama yine de seni severim " demiş büyük şair.

insanı kendi derinliğiyle başbaşa bırakan üstad.

gözünün gördüğü her gün
tam da bu saatlerde
devasa bir evrenin sıkıntısı ile boğuşmaktan baygın
siktir çekmekten bitab düşmüş
yanına yaklaşılmaması gereken bir hayatsevmez olur muydun sen de turgut abi,

diye sormak istedim şu an. tonlarca gereksiz soruya bir tane daha eklemişiz ne çıkar? ne çıkar biz sizi anlamasak da? anladık ama. cansever'e selam. ki, sesini duydum kendilerinin, dün ilk kez, gökanlam'ı okurken. derin bir nefes çekti, sızılı ve sıkıntılı... sonra okudu. sesini duydum. ilk kez. değişken bir duyguydu. anlatamam. sen anlatıver ona. senin sesini henüz duymadım, belki duymak da istemem, bilmiyorum. neyse.

"en iyi dostlarımız ölülerdi." niye'sini artık bilerek, selam ediyorum sana uyar baba. ve cansever'e de... şu sözlük denen ortama, şöyle biçare, sulu ve gereksiz şeyler yazmanın bünyemde yarattığı saçmalık eşliğinde selam olsun sizlere.

müebbet ile.

--spoiler--
ey en akıllı kişisi dünyanın
bazen yaz ortasında gündüzün
sevgim acıyor
kimi sevsem
kim beni sevse
--spoiler--

--spoiler--
Asır yirminci asırdır,amenna
Bir yanımda sevgilerim, bir yanımda sancım
Neon lambaları büsbütün karartır gecemizi
Uzaklar daha uzaklaşır
Bir define çıkarır gibi kayalardan, Ademden beri
Sımsıcak sevgilere muhtacım.
--spoiler--

- alıntı -
Merhaba Turgut Uyar,
Kitaplarına girmeyen şiirlerini Mehmet Can Doğan toparlamış. Otuz dört haneli bir köyün, Arapkir' den birinin mektubunun şiirlerini okurken daha sonraki Turgut Uyar' ı düşündüm. Cennetin dünyada olduğuna inanan, yurdunu bu cennetin yedinci katı sayan biri yazabilirdi açlığın çoğunlukta olduğunda insanın ciğerinde sezilen cehennemi: "At sırtında taşınan ölü/Kundağa girmeyen bebe/Karanlıklarda açan çiçeklerin/Bir insanın ölümüne dönüşü". Açlık çoğunluktayken aşk yetmez sana. Şiirinin hala gündemde olduğunu anlamıyorlar bazen. Sen açlık çoğunluktayken tok olmanın ayıp olduğunu söyleyensin. Şiiri harcamadan bunu söylemek kolay iş değil. Ustalık ister. Ama sen alışılmış ustalıklardan da hoşlanmazdın. Çünkü geleceği bilenlerden birinin bir demiryolu makasçısı olacağını bilmekle yetinmez söylersin.
Merhaba Turgut Uyar,
Kitaplarına almadığın şiirlerin kitaplaşması iyi oldu.. Senin şiirini sevenler daha iyi kavrayacak seni. Küçükpazar' dan, Üsküdar' dan söz eden, Laleli' deki "bir cigara paketi kadar" odanın şiirinden gelinir kayayı delen incire elbet.
Ve şu yargıya varmak bugün de önemlidir, " ...siyasal dergilerin, sanat sorunlarına sırt çevirmeleri kötü sonuç veren bir umursamazlık diye düşünülmelidir. Yurdumuzda sanat dergileri de çıkıyor, ne gereği var siyasal dergilerin sanata ayrıca yer vermelerinin, isteyen siyasal dergileri, isteyen öbürlerini okur denilebilir. Bana kalırsa bir siyasal tutum, ancak bütünlüğü ile vardır. Bir siyasal dergiyi arkeolojik bir yağma ilgilendiriyorsa , bir edebiyatsal sorumsuzluk, bilinçsizlik ya da tam tersi bir yeni bir bilinçlenme de aynı ölçüde ilgilendirmelidir".
Yargılarının (ikinci Yeni' nin öteki ustalarının yargılarıyla birlikte) gündemde oluşu elbet boşuna değil. "Daha açık, daha halka doğru bir şiir yapma" üstüne söylediklerin okunmalı. Bu günlerde dönüp iyi okunması gereken şiirler arasında "ve şiirsel hiçbir yanı yok sayılır/var mıdır, vardır/ vardır ama çiçeklerle değil/ kendi başına/ zımpara taşı gibi acımasız" dizeleri de var. Anıştırmalarla , değişen görüntüler ve hatırlatmalarla bir şiir kurdun hep. içinde olumsuz bir umut taşıdın . Çıkmazda da umut gördün çünkü . Çelişmenin insanı bütünleyebileceğini düşündün.
"Bir şiir kendi içinde , kendi yapısı içinde bir bütündür, bir 'birim' dir. Düşüncesini de, duygusunu da, bütün öbür ilişkilerini de içinde taşır, taşımalıdır" diye savundun şiirin bütünlüğünü. Neredeyse hepimizin umutsuz olduğuydu zaman,
"kente kapandık kaldık tutanaklarla belli
sirk izlenimlerinden seçmen kütüklerinden
yüzlerimiz temmuzdan ötürü sallanır ve uzar
ve her köşe bir tuzaktır
birer darağacıdır her meydan saati
öğle vaktini kesinlikle gösteren
oysa hep güçlü dağları görmenin zamanıdır"
Acıyı da umutsuzluğu da kanıksamış mıydık:
"artık öyle açık ki kuşkuya yer yok
acıya hep yer vardır aramızda
dört cepli yeleğim aynı kolaylıkla taşır her şeyi
bozuk paraları da umutsuzluğu da
aynı kolaylıkla tutmuş gibi olurum
güneşin yedi renk ayasını"
inandığın her şey gibi umutsuz duruşunu da savunmayı bildin. "Niçin umutlu olayım! Çünkü umutsuzluğun, insanı umuttan daha güçlü, bir iten, bir şeyler yapmaya zorlayan bir duygu olduğuna inanıyorum. En azından kendi adıma denedim, bildim."
Zor günlerimde seni okudum da direndim, Turgut Uyar. Ama "Yitiksiz" deki dizeyi de aklımda tutuyorum:
"Giderayak boktan şarkılara dayanıyorum."
- alıntı -

(bkz: evrensel)
(bkz: sennur sezer)

"bir maviyi durup dururken birine benzetiyorum.."

bilir ki; tanrı ile en iyi şairler konuşur.

"ne yapalım
bari bağışlayalım birbirimizi"

--spoiler--
senin bu ellerinde ne var bilmiyorum göğe bakalım
tuttukça güçleniyorum kalabalık oluyorum
bu senin eski zaman gözlerin yalnız gibi ağaçlar gibi
sularım ısınsın diye bakıyorum ısınıyor
seni aldım bu sunturlu yere getirdim
sayısız penceren vardı bir bir kapattım
bana dönesin diye bir bir kapattım
şimdi otobüs gelir biner gideriz
dönmeyeceğimiz bir yer beğen başka türlüsü güç
bir ellerin, bir ellerim yeter belleyelim yetsin
seni aldım bana ayırdım durma kendini hatırlat
durma kendini hatırlat
durma göğe bakalım
--spoiler--

turgur uyar, öss nin son sürümü olan LYS ye hazırlanmak için eserleriyle birlikte ezberlediğim 200 yazar dan sadece bir tanesi... hemde diğer 180 tanesi gibi sınavda sorulmayanından...

ıslak çeltik

benim bir sevincim var yüzün artık akşam
bir çocuğun gülüşünü görüyorsun nereye baksam

kıyımız uzak ve kuytuda ellerimiz sanki yok
ellerimiz yok ama senin ellerini bir tutsam

bazı çocuklar doğar bilirim bazı çocuklar doğmaz
doğmayan çocuklar için bilmem ne yapsam

ey çavlan. bitmeyen temmuz güneşi. ey aslan
silkin. sakla harmanını. çocuğunu sakla

ey aslan. suya kaptır kendini ellerin sanki yok
bir güzel günde mızıkalarla bir alanda dursam

sen yoksun gazeteler yok geçmişin razı değil
bilmem ki doğmayan çocukları ben mi doğsam

uzak kaderler için

birgün, bir yağmurla garip garip
-çoluğu çocuğu terk edeceğim.-
bir sevgiyle doymayacak kalbim,anladım
alıp başımı gideceğim.

asır yirminci asırdır,amenna
bir yanımda sevgilerim, bir yanımda sancım
neon lambaları büsbütün karartır gecemizi
uzaklar daha uzaklaşır
bir define çıkarır gibi kayalardan, ademden beri
sımsıcak sevgilere muhtacım.

bir gün alıp başımı gideceğim
-yıldızlar ışısın, yollar üşüsün, yollar...-
belimi bir ılık şal sarsın, mavi
hüzünlü bir serencamın ardından, şarkısız
rüyalarım unutulmuş bir handa pes desin
görmüş geçirmiş bir çift duygulu dudak karşısında.

kendi kendine çekilmez oluyor ömrüm
her insanın ayrı ayrı yaşayabilsem kaderinde
diyarı gurbette kanlı bir aşk
bahtsız bir çocukluk uzak köylerin birinde
en uzak beyazlar,
en yakın ikindilerde, duygulu
ve bir sahil meyhanesinde bir akşam
içip içip ağlasam...

nasıl kısa kesmeli bilmiyorum?
herkesin derdinden pay isterken.
uzak kaderlerin suları çağlar şimdi

yıldızlar dökülür sonsuza içimizden.

birgün, bir parkta otururken, biliyorum
bir el yağmurla dokunacak omuzuma
bir çift göz,bir davet, bir kalp
çoluğu çocuğu terk edeceğim.
yapraklar dökülecek, çiçekler solacak

bir sonbahar, bir sabah ve bir yağmur olacak
toprak ve insan kokularıyla,
uğultulu bir sarhoşluk içinde, yıllar için
başımı alıp gideceğim.

kusursuz ikinci yeni.

söyle ben saçlarımı kestirsem ne olur
bir başkaldırma ancak saçlarından tutulur.

ah be usta; temmuz da toparlanıp gidiyor işte

ikimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım
Şu kaçamak ışıklardan şu şeker kamışlarından
Bebe dişlerinden güneşlerden yaban otlarından
Durmadan harcadığım şu gözlerimi al kurtar
Şu aranıp duran korkak ellerimi tut
Bu evleri atla bu evleri de bunları da
Göğe bakalım

Falanca durağa şimdi geliriz göğe bakalım
inecek var deriz otobüs durur ineriz
Bu karanlık böyle iyi aferin tanrıya
Herkes uyusun iyi oluyor hoşlanıyorum
Hırsızlar polisler açlar toklar uyusun
Herkes uyusun bir seni uyutmam bir de ben uyumam
Herkes yokken biz oluruz biz uyumayalım
Nasıl olsa sarhoşuz nasıl olsa öpüşürüz sokaklarda
Beni bırak göğe bakalım

Senin bu ellerinde ne var bilmiyorum göğe bakalım
Tuttukça güçleniyorum kalabalık oluyorum
Bu senin eski zaman gizlerin yalnız gibi ağaçlar gibi
Sularım ısınsın diye bakıyorum ısınıyor
Seni aldım bu sunturlu yere getirdim
Sayısız penceren vardı bir bir kapattım
Bana dönesin diye bir bir kapattım
Şimdi otobüs gelir biner gideriz
Dönmeyeceğimiz bir yer beğen başka türlüsü güç
Bir ellerin bir ellerim yeter belliyelim yetsin
Seni aldım bana ayırdım durma kendini hatırlat
Durma kendini hatırlat
Durma göğe bakalım

oysa gece tam yarısıdır günün
ve daha güçlüdür gündüzden

senin bu ellerinde ne var bilmiyorum göğe bakalım
tuttukça güçleniyorum kalabalık oluyorum
...........

seni aldım bana ayırdım.

içim güvercinleri okşamış gibi rahat
Sen yanımdayken ister istemez
Geniş meydanlarda akşam üstleri
Üstüste üç kere deniz, üç kere çınarlar.
Sen yanımdayken ister istemez
Uzak ırmakları hatırlıyorum.

(bkz: Senfoni)

edip cansever'den turgut uyar'a...

Kocaman bir avlunun ortasında durdu durdu
içindeki bomboş avluya bakarak
Gökyüzünden arada bir oraya
Ölü bir kuş ya düşüyor ya düşmüyordu.

Görseydi içinin olmadığını
Çekip onca çelenkten bir sap karanfili
Koymak ister miydi hiç
Bu ikindi vaktinin hırçın vazosuna.

Güzleri kullanırdı o kadar sevmese de
Dünyayı kullanırdı açıp da penceresini sonsuza
Su içse suya benzerdi biraz
Konuşsa
Üç beş kişi birikirdi herhangi bir köşebaşında
Yolu düşse de başka mor-sarı bir akşam kahvesine
Ne kadar eşleşirdi Van Gogh'un bakışıyla.

Sevgiler gönderirdi nedense utanırdı da bundan
Gönderir gönderir geri alırdı bir gücenikliği sonra.

Dün müydü, yüzyıllar mı geçti, bilmiyorum ki
Bir yaz sonuydu yalnız denizi sıyırıp geçtik
iki tek votka içtik varmadan Aşiyan'a
Konuşmadık hiç, nedense hiç konuşmadık
Az sonra kalkıp gitti o
Kalakaldım ben oracıkta
Kapadım gözlerimi ardından gene birlikte olduk
- Garson! bize iki tek votka daha.

zamansız gelme
elim kolum dağınıksa sarılamam. *

(bkz: göğe bakma durağı) bence en iyilerinden..

yapı kredi yayınlarından çıkan kitabına girmemiş şiirlerin bulunduğu "yitiksiz" isimli eserle bizleri yıllar sonra yeniden sevindiren büyük şair.