teksaslı keskin nişancı yanılgısı

Bir argümanı güçlendirecek verilere odaklanıp ters düşenlerin göz ardı edilmesiyle düşülen “Teksaslı keskin nişancı yanılgısı” (“Texas sharpshooter fallacy”) isminin kökeni nişancının hedefi vuramadığı için vurduğu deliğin çevresine hedef çizmesine dayanıyor.

görsel
görsel

“Okun / merminin gittiği yere hedef çiz” mottosuyla özetlenebilecek bu yanılgıya başvuranların sıklıkla izlediği adımlar şöyle:

Geniş zaman aralığı için muğlak ifadelerle bir dizi tahminde bulunun.
Tahmin yaptığınız tarihin üzerinden yeterli süre geçtikten sonra hangilerinin gerçekleştiğini inceleyin.
Gerçekleşen tahminlerinizi ön plana çıkarın, gerçekleşmeyenlerin adını bile anmayın.

görsel

Bu tweeti atan şahıs da kâhin değil. Koruma altındaki hesapta yüzlerce farklı tarihi tweetledikten sonra vefat ettiği tarih dışındaki tweetlerin silinip hesabın açık hâle getirilmesi yoluyla bu tarihi “tutturabilmişti”.

Sahip olunan çok sayıda verinin sadece kendi tezini destekleyen küçük bir alt kümesine odaklanıldığı ve diğerlerinin görmezden gelindiği zaman gözlemlenen bu yanılgı türü, korkudan, endişeden, ümitten, belirsizlikten beslenen astrologların, medyumların, falcıların ya da teknik analizcilerin sıklıkla başvurduğu bir taktik.