orta asya türk tarihi

islamiyet öncesi türk tarihi olarak bilinen dönemdir.

Hunlar, Avarlar, Bulgarlar hem Orta Asya’da hem de Avrupa da devlet kurmuştur.

(bkz: 2013 kpss soruları)

Ekonomi: Türkler yerleşik hayata geçmeden önce tarımla ilgilenmemişlerdir. Hayvancılık, el sanatları, demircilik, dericilik, dokumacılık gelişmiştir. Yerleşik hayatın gelişmesinden sonra tarım ve ticaret de önem kazanmıştır. Toprağa dayalı olmayan ekonomik etkinliğin belirlediği bu toplumsal yapı, eskiçağ toplumlarının çoğunda görülen kölelik kurumunun gelişmesini engellemiştir.

Dinsel inanış:

Türkler tarihte birçok dini kabul etmişlerdir. Orta asya türklerindeki temel inanç gök tengri dinidir. Bu dinde tanrı tektir. Ayrıca türkler anlamlandıramadıkları doğa olaylarına da saygı duyarlardı. Belirli dağlarda düzenli olarak kurban kesilirdi. Ancak bu saygı duyma keinlikle tapma anlamı taşımazdı.
Türklerin inanışı maddeden sıyrılmış tamamen ruha ve maneviyata yönelik bir inançtır bu yüzden puta tapmayla karıştırılmamalıdır.

Sosyal Yapı: Orta Asya türk tarihinde de toplumun temeli aile idi.
Aileler obaları , obalar oymakları , oymaklar boyları. boylar da bir araya gelerek budunu (kavimi) oluştururdu.

Ordu:
Mete Han'ın kurduğu Onluk Sistemdeki ordularda yabgu, tigin, tarhan, binbaşı, yüzbaşı ve onbaşılar komutanlık yapardı. Silah olarak ok ve yay, kılıç, kalkan ve deri zırh olarak kullanılırdı.

Orta Asya türk devletlerinde hükümdar olma şansı kaanın tüm evlatlarına tanınmıştır. Bu durum eşitliğin olduğu şeklinde yorumlanabilse de aynı zamanda taht kavgalarının çıkmasına mahal vermiş ve ülkeleri içten zayıflatmıştır.

Türklerin ilk yurtları Orta Asya; doğuda Kingan Dağları;ndan batıda Hazar Gölü;ne, kuzeyde Sibirya Ovası'ndan güneyde Hindukuş ve Karanlık Dağları;na kadar uzanan geniş bir ülkedir.

Tarihte en çok kavimler göçü ile bilinir bu yüzden avrupa tarihinde de çok önemli bir yer tutar.
orta asyada bir çok devlet kurulmuştur. Bu devletler bazen birbirlerine destek olmuş bazen de savaşmışlardır.

Devlet yönetimi:

Orta Asya Türk topraklarında ülke toprakları ülkeyi yönetenindi.
Ülkeyi yöneten hükümdara hakan, kağan denilirdi.
Ülke toprakları hakana ait olduğu için orta asya türklerinde mal paylaşımı ile ilgili düzenlemeler yapılmamıştı. *
Hakanın eşi hatun da devlet işlerinde hakana yardım ederdi. Kadının toplumda çok önemli bir yeri vardı. Devlet meclisine (toya) katılırlardı. Bazen elçileri kabul ederlerdi.

islamiyet sonrası tirk tarihinden farklı olarak kadınlara değer verilir, ikinci sınıf vatandaş muamelesi yapılmazdı.

Hakanın hükmetme gücünü tanrıdan aldığına inanılırdı. Hakanın halkına karşı bir takım sorumlulukarı vardı: Halkının güvenliğini sağlamak, giydirmek, beslenme ihtiyacını karşılamak, sağlık sorunlarına çare bulmak.

Ayrıca hakan ülkeyi bazı töre kurallarına göre yönetirdi ve bu törelerin dışına çıkması kesinlikle yasaktı. *
her yıl büyük şölenler yapılırdı.