cizre ulu cami

ilerde gidersem eğer o taraflara essy gezdirir bana diye umuyorum

Selam ve şadırvan ile.

görsel

Danimarka Kopenhag'daki David Samling Müzesi'nin en belirgin özelliği, iskandinavya ve Kuzey Avrupa'nın en geniş islâm eserleri koleksiyonunu barındırması. 12 Aralık 1945'de bir enstitü olarak kurulmuş olan müzede seramik, hat, tekstil, cam, metal ve ahşap eserleri içeren muazzam bir islâm eserleri koleksiyonu var. Osmanlı ve Türk kültüründen de muhteşem parçalar içeren bu koleksiyonda iznik ve Kütahya seramikleri, çatma kumaşları, el dokuması halılar ve metal işleri özellikle dikkati çekiyor. Koleksiyonun en özel parçası ise Cizre Ulucamii'nden çalınan tarihî kapı tokmağı!..

Cizre Ulucamii'nin 7. yüzyılda kiliseden camiye çevrildiği düşünülüyor. 12. yüzyılda yeniden inşa edilmiş caminin istanbul Türk ve islâm Eserleri Müzesi'nde sergilenen muazzam anıtsal kapısı ise 13. yüzyıla tarihleniyor. Caminin ana giriş kapısı, kanatları ahşap üzerine bakır malzemeden geometrik süslemelerle bezeli ve tunç plakalarla kaplı pirinç çubuk ve levhalarla süslü. Kapı kanadının her iki tarafında, alt alta sıralanmış ve merkezinde 12 kollu yıldızın yer aldığı üç madalyon yer almakta...

Kapının üzerinde yer alan tunç kapı tokmakları dökümden; üzerleri kazıma tekniğiyle süslü. Aslen kapının her iki kanadında yer alan tokmaklarda, kulakları sivri, gözleri badem şekilli ejderler, yüzleri kanatlarına doğru dönük pozisyonda. Yılan pulu desenli gövdeleri olan ejderler, kuyruklarından birbirine bağlı ve kuyruk uçlarında kartal başları var.. Tokmakların, su ve mekanik parçalar ile çalışan makineler-robotların mucidi ünlü Ortaçağ bilgini El Cezeri'nin eseri olduğu düşünülüyor...

1969 yılında tokmaklardan biri çalınmış, bunun üzerine cami kapısı önce Mardin Müzesi'ne oradan da 1976'da Türk ve islâm Eserleri Müzesi'ne taşınmıştı. Bugün sağ kanattaki tokmak kapı üzerindeki yerinde, sol kanattaki ise 1990'dan bu yana David Samling Müzesi'nde bulunuyor.
Kopenhag'da bulunan tokmağın kapıya sabitlendiği aslan başı betimli düğüm parçası, tokmak yerinden sökülmeye çalışılırken kırılmış ve kapının üzerinde kalmış... Bu parçanın iadesi için resmî başvuruda bulunmuşuz..

(ŞEBNEM ALTıN, #tarih dergi, Ekim 2029) ...

NOT: Memleketimizdeki ve Danimarka'daki tokmakların farklı renkte olmasının nedeni şu: Bizdeki yakın zamanda restorasyondan geçtiği için altın rengi, Danimarka'daki ise 800 yıllık dokusunu koruyor..

Şirnak cizre'de bulunan ve islamiyetin anadoluya ilk girdiği 7.yy da kliseden camiye dönüştürülen yapı. Ejderli kapı tokmaklı cami olarak da bilinir.

görsel