karanlık kentlerin faydaları

"Uluslararası Karanlık Gökyüzü Derneği" adlı sivil toplum kuruluşu, her gece ABD'deki tüm dış mekân aydınlatmalarının yaklaşık üçte birinin, herhangi bir fayda sağlamadan yandığını tahmin ediyor. Enerji krizi ve artan fiyatlardan önce de Amerikan kamuoyunda tartışılan bu israfın önlenmesi durumunda, yaklaşık 3 milyar dolar tasarruf sağlanabileceği öngörülüyor.

görsel

Geceleri ortalığın yeterince karanlık olması, aslında sağlığımız için oldukça yararlı. Araştırmalar, göz hastalıkları, uykusuzluk, obezite ve hatta depresyonun, büyük ölçüde yapay ışıkla bağlantılı olduğunu ortaya koyuyor. Yatmadan önce ekranlardan ve beyaz LED ışık kaynaklarından maruz kalınan aşırı aydınlık, gözleri yoruyor ve uyku ritmini bozuyor.

Burada özellikle bir hormon, büyük öneme sahip: Melatonin. Potsdam Jeolojik Araştırma Merkezi’nden Dr. Christopher Kyba, "Ağırlıklı olarak vardiyalı çalışanlar başta olmak üzere, mekânlarımızda çok fazla ışığa maruz kaldığımız için bu hormonu üretemezsek, biyolojik saat sistemimizin ritmi bozulur" diyor.

Bir başka bilimsel çalışma, yapay ışığın çok olduğu bölgelerde yaşayan çocuk ve ergenlerin daha az uyuduğunu ve duygusal sorunlardan daha sık mustarip olduğunu gösteriyor.

Aşırı aydınlatma sadece insan sağlığını etkilemiyor. Hayvanların da karanlık bir geceye ihtiyacı var. Örneğin parlak şehirlerin gökyüzünde yönlerini kolayca kaybedebilen ve bu nedenle yaşamları tehlikeye giren bazı kuş türlerinin, daha karanlık şehirlerde hayatta kalabilme şansı daha yüksek oluyor.

Hayvanların normalde geceleri yön tayininde esas aldıkları ayın yerini, parlak bir sokak lambası alır. Hal böyle olunca sinekler, lambanın etrafında sürekli uçmaktan kendilerini alamazlar. Ertesi gün o kadar bitkin düşerler ki artık üreyemezler, ölürler ya da yırtıcı hayvanlar için kolay bir av olurlar. Sinek, sivrisinek ve böcekleri sevmeyenler için bu, belki ilk bakışta "iyi bir haber" olabilir. Ama doğal denge açısından durum hiç de öyle değil.

Sinek ve böcek popülasyonlarının yok olması, özellikle bitkilerin tozlaşması (polenleşmesi) açısından vahim sonuçlar doğuruyor. 2017'de yayınlanan bir bilimsel çalışma, sokak lambalarının yakınında yetişen bitkilerin, geceleri önemli ölçüde daha az tozlaştığını ve ışıklandırılmamış bölgedekilere oranla daha az meyve verdiğini gösteriyor. Ağaçlar da geceleri ışığın etkisini hissediyor ve sokak lambalarının yanında olduklarında daha erken filizleniyor.