cumhuriyet fotografini koruma gayreti ve yobazlik

turk modernlesmesinin [batililasma daha dogru] sembolu olan bir fotograf var. cumhuriyet ve cumhuriyete dair ne kadar kazanim varsa bu fotografla ozetlenir. bir fotograftan ote, bir sembol. bir kareye bu kadar anlam yuklemek elbette kolay degil.

fotografta modern giyimli bir baba, kravat degil ama bir fular takmis, uzerinde yelek, utulu pantolon ile kanepede oturuyor. yaninda annemiz var. o da gayet modern bir kiyafetle. etek boyu hafif diz alti ama cok uzun degil. basi acik. evin kucuk beyi kisa pantolonlu, saclar yana taranmis. evin kucuk hanimefendisi ise tek parca bir elbise. fotografin onemli karelerinden biri ise cocuklarin halasi. bu hala figuru resmin can alici noktasi. basi kapali ama simdikilerin turbani gibi degil, daha sade ve boynu ve gerdani acik. etek ise yine annemizin ki gibi dizin hemen altinda. uzerinde gayet sik bir gomlek ve gomlegin uzerinde ise hirka.

fotograf asagi yukari boyle. bu fotograf adeta cumhuriyetin sembolu olmus bir fotograftir. mesela hurriyet gazetesi reklam afislerinde daima bu fotografi kullanir. aslinda sadece bir simge degil ayni zamanda bir ideolojinin resmidir bu fotograf. yillar boyu, ozellikle tek parti donemi yogun olarak, sair donemlerde ise medya ve diger araclar vasitasiyla bu fotografa uygun bir halk olusturulmaya calisildi. tabi ne cumhuriyetin kurulus doneminde ne de daha sonra ki donemde anadolu halki hicbir sekilde bu kareye, fotografa giremedi. aydinlanma veya aydinlatma gayretleri yine cogunlukla geri tepti.

son zamanlarda ise bu bazi cevreler bu fotografi koruma gayretine dustuler. halkin aydinlanmasindan umidi kestikce bu koruma gayreti cogu zaman askeri darbelerde dahil olmak uzere degisik uygulamalarla artarak devam etti. yeri geldi hakaret etmekten de cekinmediler (bekir coskun)vb. oysa bu surec icerisinde turk halki modernlesmeyi doya doya yasiyordu. modern cagin gereklerinden hicbir zaman vazgecmedi, hatta cok cabuk benimsedi (cep telefonu). yillarca yobazliga ornek gosterilen matbaa meselesi bu tutum karsisinda gecerliligini yitirdi. simdi ise bir korku edebiyatiyla bu fotografi susleyen samimi insanlar korku psikolojisiyle bir arada tutulmaya calisiliyor... *