balım sutan

mensuplarınca hacı bektaşi veli'den sonra ikinci pir (pir-i sani) kabul edilen balım sultan'ın asıl adı hızır balı olduğu ileri sürülür. Yaşadığı dönemden kalma doğrudan kendisiyle ilgili hiçbir belge bulunmadığından hakkında bütün bilinenler yazı ve sözlü bektaşi geleneğine dayanır. ancak bu genelekteki riyavetler de bazan birbirin tutmaz. Belki de bu yetersizlik yüzünden günümüze kadar bu önemli şahsiyet hakkında herhang ibir monografi yayımlanmıştır.

bugün içi bu rivayetlerden hangisinin gerçeğe dayandığını tesbit etemk imkansız gibidir. ancak burada önemli olan, balım sultanın nesebi meselesiden ziyade onun bektaşilik tarikanının gelişmesinde oynadığı rol ve buna paralel olarak osmanlı safevi mücadesinin kızıştığı bir dönemde osmalı yönetimi ile olan dikkate değer yakın ilişkileridir. Riyatyer hızır balı yahut balım sultan'la osmanlı sultanı 2. bayezid'i sıkı bir ilişki içindi göstermektedir. Bu ilişki, dimetoka'da doğduğu için eskiden beri buradaki büyük bektaşi tekkesi seyyid ali sultan zaviyesi'ne ilgi duyan 2. beyazid'in o zzaman şeyh olan balım sultan'la tanışması sonucu doğmuştur. Yine söz konusu rivayete göre safevi propagandası anadolu'da faaliyete geçtiği zaman 2. bayezid balım sultan'ı dimetodaki tekkenden alarak hacı bektaş dergahının başına getirmiştir. Byölece balım sultan resmen osmanlı yönetimi tarafıdan bektaşi tarikatının başına getirilmiş oluyordu.
baha said'in 2. bayezid'in bu işi anadolu'daki bektaşi ve belki kısmen kızılbaşları bu propagandanın tesirinden korumak maksaydıyla yaptığı söylemesi son derce mantıklıdır. Nitekim bektaşiler kendileriyle pek çok noktada müşterek olan kızılbaşlar gibi safevi yannlısı olmak yerine osmanlı yönetimi yanında kalmayı tercih etmişlerdir.