metal yorulmasi

Metal yorulması bazı makine ve taşıtlarda sıkça görülen problemlerden biridir.metal parçaların yinelenen gerilimlerin ya da yüklerin altında giderek dayanımını yitirmesi ve aslında dayanabileceğinden çok daha zayıf son bir gerilimin etkisiyle çatlayabilecek ya da kırılacak duruma gelmesi durumuna denir.metal yorulması 19.yy başlarından itibaren farkedilmiş ve ilk ciddi araştırmaları 20.yy ortalarında yapılmaya başlanmıştır.bu dönemlerde 1954 senesinde ingiliz Comet jet yolcu uçağı'nın basınç kabinlerinin yarılması ile araştırmalar hızlandırılmıştır.1970'li yıllarda sorun aslında hala tam olarak keşfedilememişti.fakat işin komik yanı bazı deneyler ile bu sorunun ne olduğu tam olarak anlaşılamadığı gibi, çözüm yolları üretilmiş olmasıdır.metallere yeni alaşımlar eklenerek daha aza indirgendi ve yüzeysel fonksiyonları sıklaştırıldı.insanların yorulduğu gibi metallerinde belli bir dayanma sınırları vardı.normal kullanabilirlik seviyesine gelmesi için, demirin belli bir müddet kullanılmaması gerekiyordu.buna 'reversible' denir.bu soruna çağımızda en çok tren rayları'nda rastlarız.

aslen metalurji ve malzeme mühendislerini ilgilendiren bir konudur.belli bir yorulma noktasına gelip o noktayı aştığı an maddede tamir edilemez bir kırılma ya da kopma meydana gelir.*

metale uygulanan yükün, herhangi bir eksende yön ve şiddet değiştirmesi ile ortaya çıkan zayıflamadır. öyleki metalin kırılma noktasını 10 kata kadar düşürebilir.

uygulamada yol açtığı aksaklıklara 1954 yılında iki Comet uçağının gövde yapısının yorulması nedeniyle düşmesi örneği verilebilir. uzaya gönderilmeden önce, amerikadaki bir üniversite profesörü tarafından metal yorulması gerçekleştiği iddiası ile mekiğin fırlatılmaması yönünde nasa 'ya bir dilekçe vermişti. mekik infilak edince bu adam "ben demiştim" nidaları ile dünya medyasında ismini duyurmuştu ama soruşturmanın devamına dair yeni bilgilere hiç rastlamadığımdan mı yoksa denk mi gelmediğinden ne ile noktalandığını bilmiyorum.

(bkz: yorulma deneyi)

bunu evde basit bir deneyle yapabiliriz. bukebileceğimiz bir metali sağa ve sola doğru devamlı olarak bükdüğümüzde bi süre sonra metal parçası az bir güçle kopar.

(bkz: evde deney yapmak)