domates mozaik virüsü

Hastalık etmeni; Tütün mozaik virüsü (TMV) veya bu virüsün özellikle domateste yaygın ırkı Domates mozaik virüsü (ToMV) ya da Hıyar mozaik virüsüdür. Etmen virüsler konukçunun kök, gövde ve yapraklarında sistemik olarak bulunur. Etmen, hastalıklı bitki artıkları, yabancı otlar, sigara ve tütün kırıntılarında yaşamını sürdürebilir.

Konukçularından ve bunların artıklarından mekanik olarak değme yoluyla, boğaz doldurma, koltuk ve uç alma gibi bakım işlemleri sırasında yayılma gösterir. Hıyar mozaik virüsü ise mekanik taşınmaya ek olarak yaprak bitleri tarafında da yayılır. Tütün mozaik virüsü veya bu virüsün ırkları yaprak bitleri ile taşınmaz. Ancak bunlar bilinen tüm bitki virüsleri içerisinde tahrip edilmesi en güç olan virüs kompleksi olup tohum veya toprakta en az 4 ay süreyle canlı kalabilmektedir.

Tüm sebzeler ve bazı yabancıotlar hastalık etmenin konukçusudur.

Bulaşık domates bitkilerinde en yaygın belirti yapraklarda açık yeşil, düzensiz, yama şeklinde veya normal yeşil yamalarla karışık sarı lekelerden kaynaklanan beneklenmeler ve bunların oluşturduğu mozaik desenleridir. Açık yeşil renkli alanlar yapraktaki koyu yeşil renkli alanlardan daha yavaş gelişir. Bunun sonucunda koyu yeşil renkli kısımlar kabararak yaprak yüzeyinde bombeler oluşturur. Bu da yaprağa kıvırcık ve kırışık bir görü-nüm kazandırır. Bu tip yapraklar sağlıklı yapraklardan daha serttir. Erken dönemdeki bulaşmalar genç bitkileri öldürebilir veya bulaşmanın şiddetine bağlı olarak bitkiler bodurlaşır.

Hasta bitkilerde meyve sayısı azdır. Meyveler normal büyüklükleri-ne ulaşamazlar. Ayrıca meyvelerde şekil bozuklukları, üzerinde kahverengi ölü noktalar veya çizgiler oluşur.

Domates bitkilerinde mozaik görünümü, tütün mozaik virüsü yanında Hıyar Mozaik Virüsü (CMV) tarafından da oluşturulur. Ancak Hıyar mozaik virüsünün infekte ettiği domates bitkilerinde yeşil aksam karakteristik olarak iplik şeklinde daralır ve bu durum "ayakkabı bağı" veya "eğrelti otu yaprağı" olarak tanımlanır. Bu virüs bulaştığı bitkide yaprak ayasının azalmasına veya yok olmasına neden olur. Genç yapraklar spiral şeklinde döner, yaşlı yapraklarda damarlar boyunca kloroz oluşur. Hasta bitkilerin meyvelerinde meyve sapından etrafa yayılan ince kahverengi çizgiler oluşur. Gövdede boğum araları kısalır, yapraklar birbirinden ayrı ve yaygın şekilde dallanmış oldukları için bitki çalımsı bir görünüm kazanır. Bu virüs genellikle yaprak bitleri tarafından taşındığı için fidelikte ve seralarda, infekteli bitkilerden sağlıklılara çok hızlı bir yayılma olmaktadır.

(http://www.gencziraat.com...liklari-Mucadelesi-4.html)